بیماری خود ایمنی یکی از بیماری های مزمن برای سلامتی است که در طی آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بدن حمله می کند. منابع خارجی به این موضوع اشاره می کنند که این بیماری انواع مختلفی دارد و گاهی مفاصل و گاهی پوست را درگیر می کند. همچنین، در این بیماری گاهی تنها یک اندام تحت تاثیر قرار می گیرد و یا تعداد زیادی از اندام ها بیمار می شوند. وقتی شخصی به بیماری خود ایمنی مبتلا می شود پروتئین هایی به نام اتو آنتی در بدن تولید می شوند و به سلول های سالم حمله می کنند. درمان این بیماری به شدت و نوع آن بستگی دارد.
بیماری خود ایمنی چیست؟
سیستم ایمنی بدن با حمله به میکروب هایی که وارد بدن می شوند مانند ویروس ها و باکتری ها، از بدن در برابر بیماری ها و عفونت ها محافظت می کند. سیستم ایمنی می تواند تشخیص دهد که میکروب ها بخشی از بدن نیستند، بنابراین آنها را از بین می برد. بیماری خودایمنی زمانی اتفاق می افتد که سیستم دفاعی طبیعی بدن نمی تواند تفاوت بین سلول های خود و سلول های خارجی را تشخیص دهد و باعث می شود بدن به اشتباه به سلول های طبیعی اندام ها و بافت ها حمله کند.
چرا سیستم ایمنی بدن به سلول های بدن حمله می کند؟
خبر بد این است که هنوز پزشکان به طور دقیق نمی دانند که چرا سیستم ایمنی بدن به سلول های بدن حمله می کند. مطالعه ای در سال 2014 انجام شد و به مقایسه مردان و زنانی پرداخت که به این بیماری مبتلا شده بودند. نتایج این مطالعه نشان می داد که زنان بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می شوند و این بیماری در سنین باروری شیوع بیماری در زنان دارد. برخی از بیماری های خود ایمنی در گروه های قومی شایع هستند. به طور مثال بیماری لوپوس بیشتر در نژاد آفریقایی آمریکایی، اسپانیایی و قفقازی ها دیده می شود.
متاسفانه این بیماری در حال شیوع است و همین امر سبب شده است پزشکان توجه بیشتری به آن داشته باشند. برخی از مطالعات نشان میدهند مواردی نظیر اضطراب بالا، ابتلا به عفونت ها و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و یا حلال ها می تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
آیا رژیم غذایی منجر به بیماری خود ایمنی می شود؟!
برخی از پزشکان به این نتیجه رسیده اند که رژیم غذایی می تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. به طور مثال رژیم غذایی پر چرب و پر قند می تواند زمینه ساز التهاب بدن شود و همین امر واکنش های خود ایمنی را بر می انگیزد. از طرفی دیگر برخی بر این عقیده هستند مصرف مداوم غذاهایی که طبع سرد دارند می توانند خطر ابتلا به این بیماری را بالا ببرند. با این وجود باید به این موضوع اشاره کنیم که هیچ یک از این موارد تا به حال به اثبات نرسیده است.
علائم بیماری خود ایمنی
علائم اولیه تمامی بیماری هایی که در بالا به آنها اشاره کردیم تقریبا مشابه به یکدیگر است که به صورت زیرند:
- خستگی مزمن
- درد عضلانی
- تورم و قرمزی پوست
- کاهش دمای بدن
- مشکل در تمرکز
- بی حسی و سوزن سوزن شدن دست و پا
- ریزش مو
- بثورات پوستی
هر بیماری نیز می تواند علائم ویژه خود را داشته باشد که منجر به تشخیص نوع بیماری خود ایمنی می شود.
معرفی انواع بیماری خود ایمنی
بهتر است بدانید که تا به امروز 80 نوع از این بیماری تشخیص داده شده است که برخی از آنها شیوع بسیار بیشتری دارند. در ادامه به معرفی برخی از بیماری های شایع می پردازیم:
- بیماری دیابت نوع 1
- آرتریت روماتوئید
- پسوریازیس
- ام اس
- لوپوس
- بیماری التهابی روده
- بیماری آدیسون
- بیماری گریوز
- سندروم شوگرن
- تیروتئیت هاشیتمو
- میاستنی گراویس
- والسکولیت خود ایمنی
- بیماری سلیاک
دیابت نوع 1
لوزالمعده هورمون انسولین را تولید می کند که به تنظیم سطح قند خون کمک می کند. در دیابت نوع 1، سیستم ایمنی بدن به سلول های تولید کننده انسولین در پانکراس حمله می کند و آنها را از بین می برد. قند خون بالا می تواند به رگ های خونی و اندام هایی مانند قلب، کلیه، چشم ها و اعصاب آسیب وارد کند.
آرتریت روماتوئید
در این بیماری خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن به مفاصل حمله می کند و علائمی نظیر قرمزی، گرما، درد و سفتی مفاصل را به وجود می آورد. این بیماری معمولا در سنین 30 سالگی یا زودتر آغاز می گردد.
پسوریازیس
همانطور که می دانید سلولهای پوست به طور معمول رشد می کنند و در مواقعی که نیاز باشد از بین می روند. اما بیماری پسوریازیس باعث تکثیر بیش از حد سلول های پوستی می شود. این امر التهاب شدیدی را بر روی پوست ایجاد می کند و همچنین بر روی پوست پر از پلاک های سفید و نقره ای می شود. مطالعات نشان داده اند که 30 درصد افراد مبتلا به پسوریازیس به درد مفاصل نیز دچار می شوند. در این صورت به این بیماری آرتریت پسوریایتک گفته می شود.
مولتیپل اسکلروزیس
بیماری مولتیپل اسکلروزیس به غلاف میلین ( پوشش محافظتی که سلول های عصبی را احاطه کرده است) در سیستم عصبی مرکزی آسیب می رساند. آسیب به غلاف میلین سرعت انتقال پیام ها را بین مغز و نخاع کند. می کند. علائم این بیماری به شرح زیر هستند:
- بی حسی
- ضعف
- مشکلات تعادل و مشکل در راه رفتن
این بیماری انواع مختلفی دارد که با سرعت های مختلف پیشرفت می کنند. تا به حال درمان قطعی برای این بیماری خود ایمنی پیدا نشده است. با این وجود راهکارهایی وجود دارد که به کند کردن آن کمک می کند.
لوپوس
بسیاری از پزشکان در دهه 80 میلادی این بیماری را یک بیماری پوستی می دانستند، اما باید بدانید لوپوس اندام های داخلی بدن از جمله مفاصل، کلیه ها، مغز و قلب را تحت تاثیر قرار می دهد. از علائم ویژه این بیماری خود ایمنی می توان به درد مفاصل، خستگی و بثورات پوستی اشاره کرد.
بیماری التهابی روده
بیماری التهابی روده نوعی بیماری خود ایمنی است که طی آن دیواره های روده به شدت ملتهب می شوند. بیماری کرون می تواند هر قسمت از دستگاه گوارش را از دهان گرفته تا مقعد ملتهب کند. همچنین، بیماری کولیت اولسراتیو فقط روی پوشش روده بزرگ (کولون) و راست روده تأثیر می گذارد.
بیماری آدیسون
بیماری آدیسون بر غدد فوق کلیوی تأثیر می گذارد و باعث تولید هورمون های کورتیزول و آلدوسترون و هورمون های آندروژن می شود. کورتیزول می تواند بر نحوه ذخیره کربوهیدارت ها و قند در بدن تاثیر بگذارد. کمبود آلدسترون منجر به از دست دادن سدیم و پتاسیم در جریان خون می شود. از علائم ویژه این بیماری خود ایمنی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ضعف
- خستگی
- کاهش وزن
- قند خون پایین
بیماری گریوز
بیماری گریوز به غده تیروئید در گردن حمله می کند و باعث تولید بیش از حد هورمون ها می شود. هورمونهای تیروئید متابولیسم بدن را کنترل می کنند. تولید بیش از حد این هورمون ها در بدن می تواند علائمی مانند عصبی بودن، ضربان سریع قلب، عدم تحمل گرما و کاهش وزن را ایجاد کند.
یکی از علائم بالقوه این بیماری برجستگی چشم است که به آن اگزوفتالموس می گویند. بر اساس یک مطالعه در سال 1993، این بیماری خود ایمنی گریوز می تواند چشم را نیز درگیر کند و در 30 درصد از افراد مبتلا به این بیماری رخ می دهد.
سندرم شوگرن
این بیماری خود ایمنی به غدد که باعث مرطوب ماندن چشم و دهان می شوند، حمله می کند. علائم بارز سندرم شوگرن خشکی چشم و خشکی دهان است، اما ممکن است مفاصل یا پوست را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
تیروئیدیت هاشیموتو
در بیماری خود ایمنی تیروئیدیت هاشیموتو، تولید هورمون تیروئید کاهش می یابد. علائم شایع این بیماری شامل افزایش وزن، حساسیت به سرما، خستگی، ریزش مو و تورم تیروئید (گواتر) هستند.
میاستنی گراویس
میاستنی گراویس بر تکانه های عصبی تأثیر می گذارد و کنترل ماهیچه ها را مختل می کند. همچنین، این بیماری بر ارتباط میان اعصاب و عضلات بدن تاثر می گذارد و باعث انقباض شدید عضلانی می شود.شایع ترین علامت این بیماری ضعف عضلانی است که با فعالیت های بدنی بدتر می شود و با استراحت بهبود می یابد. در این بیماری ماهیچه های چشم و پلک ها نیز درگیر هستند.
واسکولیت خود ایمنی
واسکولیت خود ایمنی زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی به رگ های خونی حمله می کند. التهاب ناشی از آن عروق و وریدها را باریک کرده و باعث می شود خون کمتری در آنها جریان یابد.
بیماری سلیاک
افراد مبتلا به بیماری سلیاک نمی توانند غذاهای حاوی گلوتن، پروتئینی که در گندم وجود دارد، چاودار و سایر محصولات غلات دار را مصرف کنند. عبور این غذا ها از روده کوچک باعث بروز التهابات بسیار زیادی می گردد. افراد زیادی به این بیماری مبتلا هستند و علائم مشابهی مانند اسهال و درد شکم را نشان می دهند.
بیماری های خودایمنی چگونه تشخیص داده می شوند؟
پزشکان اغلب در تشخیص بیماری های خودایمنی مشکل دارند. معمولاً آزمایش خاصی وجود ندارد که نشان دهد آیا شما یک بیماری خودایمنی خاص دارید یا خیر. به این دلیل که بسیاری از بیماری های خودایمنی علائم مشابهی دارند، می تواند گیج کننده باشد. برخی از علائم مانند دردهای عضلانی، در بسیاری از بیماری های دیگر رایج است. بنابراین ممکن است تشخیص این بیماری زمان زیادی طول بکشد.
راه های درمان بیماری های خودایمنی چیست؟
درمان بستگی به نوع بیماری دارد. در بیشتر موارد هدف از درمان، سرکوب (کند کردن) سیستم ایمنی بدن و کاهش تورم، قرمزی و درد ناشی از التهاب است. پزشک معمولا کورتیکواستروئیدها یا سایر داروها را تجویز می کند تا به شما کمک کند احساس بهتری داشته باشید. برای برخی از بیماری ها، ممکن است تا پایان عمر نیاز به درمان داشته باشید.
نکات پایانی
در این مقاله مجله سلامت داروخانه آنلاین متوجه شدید که تشخیص بیماری خود ایمنی سخت می باشد. بنابراین توصیه می کنیم برای کمک به پزشک در تشخیص اینکه آیا یک بیماری خودایمنی باعث علائم شما شده است، در مورد سابقه سلامتی خانوادگی خود اطلاعات کسب نمایید. همچنین توجه داشته باشید که علائم شما چه مدت طول می کشد و چه چیزی آنها را بهتر یا بدتر می کند. به متخصصی مراجعه نمایید که با علائمی که بیشتر شما را آزار می دهد مقابله می کند. به عنوان مثال اگر جوش دارید، به یک متخصص پوست مراجعه نمایید.
