اختلال دو قطبی، که در گذشته افسردگی شیدایی نامیده می شد، یک بیماری روانی است که باعث تغییرات شدید خلقی می شود و از نشانه های اصلی آن می توان به اوج گرفتن احساسات و (شیدایی) و پایین آمدن خلقیات (افسردگی) اشاره کرد. وقتی افسرده می شوید، غمگین یا ناامید هستید و علاقه و لذت خود را در بیشتر فعالیت ها از دست می دهید. هنگامی که خلق و خوی شما به سمت شیدایی یا هیپومانیا تغییر می یابد، احساس سرخوشی، پر انرژی بودن و یا تحریک پذیری غیر معمول می کنید.
این تغییرات خلقی می توانند بر روی خواب، انرژی، فعالیت، قضاوت، رفتار و توانایی تفکر شما اثر بگذارند. این تغییر خلقیات ممکن است به ندرت و یا چندین بار در سال رخ دهند. اگرچه اختلال دو قطبی یک بیماری مادام العمر است، اما استفاده از داروها و برنامه های درمانی نقش بسیار مهمی در کنترل نوسانات خلقی دارد.
شما می توانید جهت خرید قرص مغز و اعصاب از طریق وب سایت داروخانه آنلاین اقدام نمایید.
علائم اختلال دو قطبی
این اختلال بر روی یک محور حرکت می کند که یک سر آن شیدایی یا هیپومانیا و سر دیگر آن افسردگی است. این علائم می توانند باعث ایجاد تغییرات غیر قابل پیش بینی در خلق و خو شوند و همین امر مشکلات زیادی را در زندگی فرد و اجتماعی به وجود می آورد.
- اختلال قطبی نوع 1: در این اختلال بیمار باید حداقل یک دوره شیدایی را تجربه کرده باشد که قبل یا پس از آن افسردگی اساسی به وجود آمده است. در برخی بیمارها، شیدایی ممکن است باعث جدایی آنها از واقعیت شود.
- اختلال دو قطبی نوع2: در این اختلال بیماری باید حداقل یک دوره افسردگی اساسی و یک دوره هیپومانیک را تجربه کرده باشد، اما شیدایی هرگز نباید رخ داشته باشد.
- اختلال سیکلوتایمیک: بیمار حداقل به مدت دو سال ( کودکان و نوجوانان یک سال) دوره های مختلفی از هیپومانیا و افسردگی را ( که شدت آنها نسبت به افسردگی اساسی کمتر است) تجربه می کند.
- علائم مشابه این اختلال می توانند در اثر مصرف برخی داروها یا الکل رخ دهند. بیماری کوشینگ، مولتیپل اسکلروزیس یا سکته مغزی ممکن است علائم مشابه دو قطبی را نشان دهند. البته باید بدانید که DSM این اختلال را که ناشی از مصرف مواد و یا بیماری است، در طیف اختلال دو قطبی قرار نمی دهد.
در اینجا ذکر این موضوع حائز اهمیت است که اختلال دو قطبی نوع 2 نسبت به اختلال نوع 1 خفیف تر نیست، بلکه این دو بیماری دو اختلال جداگانه هستند. در اختلال دو قطبی نوع یک بیمار دوره های شیدایی شدید و خطرناک را تجربه می کند و در اختلال نوع دو بیمار برای مدت طولانی افسرده می شود. این اختلال در هر سنی می تواند رخ دهد، البته معمولا در سال های نوجوانی و یا اوایل دهه 20 تشخصیص داده می شود.
شیدایی و هیپومانیا
شیدایی و هیپومانیا دو نوع اپیزود مجزا هستند، اما علائم آنها یکسان است. شیدایی شدیدتر از هیپومانیا است و مشکلات قابل توجه تری را در محل کار، مدرسه و فعالیت های اجتماعی ایجاد می کند. همچنین، شیدایی ممکن است باعث روان پریشی شود و نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد. هر دو حالت شیدایی و هیپومانیک شامل علائم زیر هستند:
- خوشی غیر طبیعی
- افزایش فعالیت، انرژی یا تحریک
- احساس اغراق آمیز اعتماد به نفس (سرخوشی)
- کاهش نیاز به خواب
- پرحرفی غیرمعمول
- قدرت ریسک بالا ( به طور غیر معمول)
- حواس پرتی
- تصمیم گیری ضعیف، به طور مثال خریدهای بی هدف، فعالیت های غیر معمول جنسی و سرمایه گذاری های احمقانه
افسردگی اساسی
دوره افسردگی اساسی شامل علائم شدیدی است که می تواند در فعالیت های روزمره مانند کار، مدرسه، فعالیت های اجتماعی اختلال ایجاد کنند. علائم این بیماری به شرح زیر هستند:
- خلق و خوی افسرده، مانند احساس غم، پوچی و ناامیدی
- از بین رفتن علاقه یا احساس عدم لذت در همه فعالیت ها، یا تقریباً در همه آنها.
- کاهش وزن قابل توجه ، افزایش وزن یا کاهش یا افزایش اشتها (در کودکان، عدم افزایش وزن مطابق انتظار می تواند نشانه افسردگی باشد)
- بی خوابی یا خواب زیاد
- بی قراری یا کندی رفتار
- خستگی یا از دست دادن انرژی
- احساس بی ارزشی یا گناه بیش از حد یا نامناسب
- کاهش توانایی تفکر یا تمرکز
- فکر کردن، برنامه ریزی یا اقدام به خودکشی
سایر علائم اختلال دو قطبی
علائم و نشانه های اختلالات دو قطبی نوع یک و دو قطبی نوع دو می تواند شامل علائم دیگری مانند پریشانی اضطراب آور، مالیخولیا، روان پریشی یا سایر موارد مشابه باشد. علائم این بیماری ممکن است در دوران بارداری اتفاق بیفتد یا با تغییر فصول تغییر کند.
علائم اختلال دو قطبی در کودکان و نوجوانان
شناسایی علائم اختلال دو قطبی در کودکان و نوجوانان دشوار است. تشخیص اینکه آیا اینها فراز و نشیب های طبیعی را می گذارنند یا به استرس و یا ضربه روحی دچار شده اند، بسیار دشوار است. کودکان و نوجوانان ممکن است دوره های افسردگی اساسی یا مانیا یا هیپومانیک را تجربه کنند، اما این الگو می تواند از الگوی بزرگسالان مبتلا به این اختلال متفاوت باشد. همچنین، نوسانات خلقی در کودکان و نوجوانان بیشتر است. برجسته ترین نشانه های اختلال دوقطبی در کودکان و نوجوانان تغییرات شدید خلقی است که با تغییرات خلقی معمول آنها متفاوت است.
علت به وجود آمدن اختلال دو قطبی چیست؟
عوامل مختلفی سبب به وجود آمدن این بیماری می شوند که به شرح زیرند:
- تفاوتهای بیولوژیکی: به نظر می رسد افراد مبتلا به اختلال دو قطبی تغییرات شدیدی مغزی دارند. اما هنوز به طور دقیق مشخص نیست کدام تغییرها باعث به وجود آمدن این اختلال می شود.
- ژنتیک: این اختلال به صورت ارثی در یک خانواده انتقال پیدا می کند. اما هنوز مشخص نیست که کدام ژن ها مسئول رخداد این بیماری هستند.
عوامل تشدید کننده اختلال دو قطبی
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به اختلال دو قطبی را افزایش دهند به صورت زیرند:
- داشتن یک خویشاوند درجه یک، مانند پدر و مادر یا خواهر و برادر
- دوره های استرس شدید، مانند مرگ یک عزیز یا یک واقعه آسیب زا
- سو مصرف مواد و الکل
عوارض اختلال دو قطبی
اگر این اختلال درمان نشود، می تواند منجر به مشکلات جدی شود که بر تمامی جوانب زندگی تأثیر می گذارد، مانند:
- مشکلات مربوط به مصرف مواد مخدر و الکل
- خودکشی یا اقدام به خودکشی
- مشکلات حقوقی یا مالی
- روابط اجتماعی ضعیف
بیماریهای مشترک دیگر!
اگر به این اختلال مبتلا هستید، ممکن است ممکن است همراه با آن به مشکلات دیگری نیز مبتلا باشید که به شرح زیرند:
- اختلالات اضطرابی
- اختلالات اشتها
- اختلال کمبود توجه
- مشکلات الکل یا مواد مخدر
- مشکلات سلامت جسمی مانند بیماری های قلبی ، مشکلات تیروئید ، سردرد یا چاقی
تاثیر اختلال دو قطبی بر مغز
مطالعات جدید نشان می دهند که مغز افراد مبتلا به این اختلال ماده خاکستری کمتری نسبت به افراد معمولی دارد و کاهش این ماده بیشتر در بخش لوب پیشانی و گیجگاهی مغز رخ می دهد که مسئول کنترل احساسات و هیجانات هستند. پایین آمدن سطح سروتونین و بالا رفتن سطح نوراپی نفرین سبب بروز حالاتهای مانیا در افراد می شود.
تشخیص اختلال دو قطبی
به این نکته توجه داشته باشید که بی ثباتی عاطفی همیشه نشان دهنده این اختلال نیست. گاهی نوسانات خلقی می تواند به دلیل از دست دادن عزیزان و یا مشکلات شدید در زندگی رخ دهد. در این اختلال سرخوشی و یا خلقیات بالا ( که غیر طبیعی است) یک حادثه عاطفی به دنبال دارد و می تواند فرد را افسرده سازد. همچنین، معمولا مشکلات مالی و جنسی زیادی برای این افراد به وجود می آید.
به همین دلیل توصیه می شود کسانی که دوره های مختلف نوسانات خلقی را تجربه می کنند، باید به یک پزشک متخصص مراجعه کنند. با توجه به این موضوع که افکار و رفتار خودکشی در میان این افراد زیاد است، مراجعه به پزشک اهمیت بسیار زیادی دارد. روش تشخیص اختلال دو قطبی به صورت زیر است:
- فعالیت بدنی: پزشک با معاینه بدنی و انجام آزمایشات مختلف می تواند به وجود این بیماری پی ببرد.
- ارزیابی روانپزشکی: روانپزشک الگوهای فکری، رفتاری و احساسی فرد را مورد بررسی قرار می دهد.
- نمودار خلق و خوی: در این شرایط از بیمار خواسته می شود تا الگوی نوسانات خلقی خود را از زمانی که از خواب بلند می شود تا زمانی که بخوابد ثبت کند
تشخیص این اختلال در کودکان
اگرچه برای تشخیص این اختلال در کودکان و نوجوانان از معیارهای مشابه بزرگسالان استفاده می شود، اما آنها نیاز به بررسی های دقیق تری دارند. این اختلال در کودکان نباید با مشکلات ناشی از بیش فعالی و یا موارد دیگر اشتباه گرفته شود.
درمان اختلال دو قطبی
همانطور که در بالا به آن اشاره کردیم، این بیماری، یک بیماری مادام العمر است و درمان هایی که در ادامه پیشنهاد می شوند می توانند به مدیریت این بیماری کمک کنند:
- برای درمان این اختلال داروهایی وجود دارند که فرد مبتلا به این بیماری باید مصرف کند.
- بیمار حتی در دوره هایی که احساس بهبودی می کند باید به مصرف این داروها ادامه دهد. زیرا خطر مجدد عود این بیماری وجود دارد و اگر درمان نشود می تواند به مانیا کامل یا افسردگی تبدیل شود.
- مشاوره درمانی برای این بیماران الزامی است.
- کسانی که به این اختلال دچار هستند و از الکل یا مواد مخدر استفاده می کنند، دیرتر درمان می شوند، به همین دلیل آنها باید برای ترک نیز برنامه ریزی کنند.
- در شرایطی که نوسانات خلقی مشکلات شدیدی را برای بیمار به وجود آورده اند باید بستری شود.
داروهای اختلال دو قطبی
تعدادی از داروها برای درمان اختلال دو قطبی استفاده می شوند. انواع و دوزهای داروهای تجویز شده براساس علائم بیمار متفاوت است. این داروها می توانند شامل موارد زیر باشند:
- لیتیوم
- والپروئیک اسید
- دیوالپروکس سدیم
- کاربامازپین
- لاموتریژین
- اولانزاپین
- ریسپریدون
- کویتیاپین
- آریپیپرازول
- زیپراسیدون
- لوراسیدون
- آسناپین
- داروهای ضد افسردگی
- داروهای ضد افسردگی – ضد روان پریشی
- داروهای ضد اضطراب مانند بنزودیازپین ها
سوالات پرتکرار در مورد اختلال دو قطبی
در این قسمت تلاش می کنیم تا به سوالات پرتکرار شما در این زمینه پاسخ دهیم.
آیا درمان این اختلال بدون دارو امکان پذیر است؟
پاسخ به این سوال به شدت بیماری بستگی دارد. یافته های جدید نشان می دهند که درمان های CBT می توانند به عنوان جایگزین دارو عمل کنند.
آیا این بیماری با افزایش سن شدید می شود؟
این بیماری مادام العمر است. برخی از یافته های جدید نشان می دهند که این بیماری با گذر زمان و افزایش سن شدیدتر می شود.
آیا بیمار با اختلال دو قطبی می تواند به بیماری اسکیزوفرنی مبتلا شود؟
برخی از افراد مبتلا به اختلال دو قطبی علائم اسکیزوفرنی را نیز تجربه می کنند. همچنین ، فرد می تواند هم اسکیزوفرنی داشته باشد و هم به این اختلال مبتلا باشد و همین امر روند درمان را با چالش های زیادی رو به رو می کند.
آیا کسی که به این اختلال دچار است می تواند روابط عادی را تجربه کند؟
بله! اگر فرد از درمان های مناسب استفاده کند می تواند به سبک زندگی عادی بازگردد.
آیا افراد مبتلا به اختلال دو قطبی باهوش هستند؟
مطالعه ای در این زمینه نشان داد افرادی که تست اختلال دو قطبی آنها مثبت است معمولا آی کیو بالاتری از افرادی که به این بیماری مبتلا نیستند، دارند.
آیا در این بیماری، فرد صداهایی را که منبع خارجی ندارند می شود؟
برخی از افراد مبتلا به این بیماری در دوره های افسردگی و یا مانیا صداهایی را می شوند که منبع خارجی ندارند. به همین دلیل گفته می شود برخی از علائم این بیماری با اسکیزوفرنی همپوشانی دارد. البته تمامی افراد این علامت را تجربه نمی کنند.
از کجا بفهمم بیماری دو قطبی دارم؟
اختلال دوقطبی با نوسانات خلقی شدید مشخص می شود. این بیماری می تواند از اوج شدید (شیدایی) تا پایین ترین حد (افسردگی) متغیر باشد. دوره های شیدایی و افسردگی اغلب چند روز یا بیشتر طول می کشد.
نکات پایانی
هدف درمان اختلال دوقطبی کاهش شدت و تعداد دوره‌های افسردگی و شیدایی است که زندگی عادی را حد زیادی ممکن می کند. ضمن مطالعه مجله سلامت داروخانه آنلاین، بهتر است بدانید که اگر فردی تحت درمان قرار نگیرد، دوره های شیدایی مربوط به اختلال دوقطبی می تواند بین 3 تا 6 ماه طول بکشد. همچنین دوره‌های افسردگی بیشتر از آن و اغلب 6 تا 12 ماه طول می‌کشد. اما معمولا با درمان موثر، نوسانات بهبود می یابند.
