چه بیماری هایی باعث خشکی دهان می شود؟

خشکی دهان، وضعیتی است که با کاهش تولید بزاق مشخص می شود. بزاق نقش مهمی در حفظ سلامت دهان و دندان دارد و به هضم، گفتار و راحتی کلی کمک می کند. چندین بیماری و شرایط زمینه ای می تواند منجر به علائم این اتفاق شود. هدف این مقاله بررسی برخی از بیماری های رایج مرتبط با خشکی دهان، علل آنها و رویکردهای درمانی است.

سندرم شوگرن

سندرم شوگرن یک اختلال خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی به اشتباه به غدد تولید کننده رطوبت بدن از جمله غدد بزاقی حمله می کند. این حمله منجر به التهاب و کاهش تولید بزاق شده و در نتیجه باعث خشکی دهان می شود. علائم دیگر ممکن است شامل خشکی چشم، درد مفاصل و خستگی باشد. درمان علائم از طریق استفاده از بزاق مصنوعی، داروهایی برای تحریک تولید بزاق و حفظ بهداشت دهان و دندان متمرکز است.

دیابت  و خشکی دهان

دیابت کنترل نشده یا سطوح بالای قند خون می تواند به این عارضه کمک کند. افزایش سطح قند خون می تواند بر غدد بزاقی تأثیر بگذارد و تولید بزاق را کاهش دهد. علاوه بر این، افراد مبتلا به دیابت ممکن است تشنگی بیشتری را تجربه کنند که منجر به کم آبی و متعاقب آن خشکی دهان می شود. مدیریت دیابت از طریق کنترل مناسب قند خون، هیدراتاسیون کافی و مراقبت منظم از دندان می تواند به کاهش علائم این عارضه کمک کند.

بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون، یک اختلال نورودژنراتیو، می تواند بر اعصابی که تولید بزاق را کنترل می کنند، تأثیر بگذارد. این می تواند منجر به کاهش جریان بزاق شود. افراد مبتلا به بیماری پارکینسون ممکن است در بلع مشکل داشته باشند که منجر به عوارض بیشتر سلامت دهان و دندان می شود. رویکردهای درمانی شامل داروها برای مدیریت علائم، شستشوی دهان یا اسپری برای کاهش خشکی و معاینات منظم دندانپزشکی است.

بیماری آلزایمر

بیماری آلزایمر و سایر اشکال زوال عقل به دلیل عوامل متعددی می توانند باعث این عارضه شوند. افراد مبتلا به زوال عقل در بیان ناراحتی خود مشکل دارند که منجر به مصرف ناکافی مایعات و متعاقب کم آبی بدن می شود. علاوه بر این، داروهای خاصی که برای مدیریت علائم زوال عقل تجویز می شوند ممکن است به خشکی دهان کمک کنند. مراقبت منظم از دهان و استفاده از جایگزین های بزاق به کاهش علائم این بیماری کمک می کند.

اختلالات خود ایمنی

اختلالات خودایمنی مختلف مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس و اسکلروز سیستمیک می‌توانند باعث خشکی دهان در نتیجه اختلال عملکرد سیستم ایمنی و التهاب شوند. این شرایط می تواند غدد بزاقی را تحت تاثیر قرار دهد و تولید بزاق را کاهش دهد. درمان این عارضه مرتبط با اختلالات خودایمنی شامل استفاده از بزاق مصنوعی، داروها برای مدیریت التهاب زمینه‌ای و مراقبت منظم از دندان است.

ایدز HIV/AIDS

افراد مبتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) یا سندرم نقص ایمنی اکتسابی (ایدز) خشکی دهان را در نتیجه تأثیر ویروس بر عملکرد غدد بزاقی تجربه می کنند. علاوه بر این، برخی از داروهای ضد رتروویروسی که در درمان HIV/AIDS استفاده می‌شوند، می‌توانند به این عارضه کمک کنند. مدیریت عفونت زمینه ای HIV، حفظ بهداشت دهان و دندان و استفاده از جایگزین های بزاق می تواند به کاهش علائم خشکی دهان کمک کند.

کم کاری تیروئید

کم کاری تیروئید می تواند منجر به عدم تعادل هورمونی شود. خشکی دهان می تواند در نتیجه کاهش تولید بزاق در افراد مبتلا به کم کاری تیروئید رخ دهد. علائم دیگر ممکن است شامل خستگی، افزایش وزن و خشکی پوست باشد. درمان عدم تعادل هورمونی تیروئید از طریق دارو می تواند به کاهش علائم این عارضه کمک کند.

لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)

لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE) یک بیماری خود ایمنی است که می تواند اندام ها و بافت های مختلف بدن از جمله غدد بزاقی را تحت تاثیر قرار دهد. التهاب و آسیب به غدد بزاقی می تواند منجر به کاهش تولید بزاق و خشکی دهان شود. درمان این عارضه مرتبط با SLE بر مدیریت وضعیت خود ایمنی زمینه ای از طریق داروها، حفظ بهداشت دهان و دندان و استفاده از جایگزین های بزاق متمرکز است.

پرتو درمانی

افرادی که تحت پرتودرمانی برای سرطان های سر و گردن و انواع دیگر سرطان ها قرار می گیرند ممکن است آسیب به غدد بزاقی را تجربه کنند که منجر به کاهش تولید بزاق و خشکی می شود. شدت این عارضه بسته به دوز و مدت پرتودرمانی می تواند متفاوت باشد. دندانپزشکان و انکولوژیست ها برای به حداقل رساندن تأثیر بر عملکرد غدد بزاقی در طول پرتودرمانی و ارائه اقدامات حمایتی برای مدیریت علائم این عارضه با یکدیگر همکاری می کنند.

تاثیر مصرف داروها بر خشکی دهان

این عارضه می تواند یکی از عوارض جانبی داروهای مختلف باشد. اینها ممکن است شامل آنتی هیستامین ها، ضد احتقان ها، داروهای ضد افسردگی خاص، داروهای ضد روان پریشی، شل کننده های عضلانی و داروهای مورد استفاده برای درمان فشار خون بالا باشد.

این داروها می توانند با عملکرد طبیعی غدد بزاقی تداخل داشته و منجر به کاهش تولید بزاق شوند. اگر خشکی دهان یک عارضه جانبی دارو باشد، پزشکان داروهای جایگزین را بررسی می کنند یا دوزها را برای کاهش علائم تنظیم می کنند.

اضطراب و استرس

گرچه به خودی خود یک بیماری نیست، اما اضطراب و استرس مزمن می تواند به خشکی دهان کمک کند. پاسخ جنگ یا گریز ناشی از استرس می تواند بر تولید بزاق تأثیر بگذارد. عادات مرتبط با استرس مانند تنفس دهان یا فشردن دندان ها می تواند علائم این عارضه را تشدید کند. مدیریت استرس از طریق تکنیک های تمدد اعصاب، مشاوره و فعالیت های کاهش استرس می تواند به کاهش خشکی دهان ناشی از اضطراب کمک کند.

کم آبی بدن

مصرف ناکافی مایعات یا شرایطی که باعث از دست دادن بیش از حد مایعات می شود، مانند استفراغ، اسهال یا تعریق بیش از حد، می تواند منجر به کم آبی بدن و متعاقب آن خشکی دهان شود. حفظ هیدراتاسیون مناسب با نوشیدن مقدار کافی آب در طول روز ضروری است. نوشیدن آب، نوشیدنی های بدون قند یا استفاده از محصولات مرطوب کننده خوراکی می تواند به کاهش علائم خشکی دهان مرتبط با کم آبی بدن کمک کند.

نکات پایانی

خشکی دهان می تواند ناشی از بیماری ها و شرایط مختلف باشد. کاهش تولید بزاق می تواند منجر به ناراحتی، مشکل در صحبت کردن، مشکلات بلع و افزایش خطر مشکلات سلامت دهان شود. شناسایی و رسیدگی به علت اصلی خشکی دهان برای مدیریت موثر این بیماری مهم است.

رویکردهای درمانی شامل اصلاح سبک زندگی، مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای، استفاده از بزاق مصنوعی یا جایگزین‌های بزاق، و حفظ شیوه‌های بهداشت دهان و دندان است. مشاوره با متخصصان، از جمله دندانپزشکان و پزشکان و مشاورین مجرب وبسایت مجله سلامت داروخانه آنلاین، می تواند به تعیین مناسب ترین برنامه درمانی برای افرادی که علائم خشکی دهان را تجربه می کنند، کمک کند.