همگی ما تا به حال در مورد سنگ صفرا و یا سنگ کلیه شنیده ایم و می دانیم وجود سنگ و حرکت آن در هر یک از ارگان های بدن درد بسیار زیادی را به فرد متحمل می کند. یکی از بیماریهای رایج سنگ صفرا است که این سنگ می تواند به کوچکی یک دانه ریز ماسه و یا بزرگ توپ گلف باشد. هر چقدر که این سنگ بزرگتر باشد درد آن بیشتر خواهد بود. این سنگ سفت و شبیه به سنگ مرمر است و از کلسترول و بیلی روبین تشکیل شده است.
شما می توانید جهت خرید قرص دستگاه گوارش از طریق وب سایت داروخانه آنلاین اقدام نمایید.
صفرا چیست؟
قبل از آنکه به سنگ صفرا بپردازیم، بهتر است نیم نگاهی به دستگاه صفراوی و نحوه عملکرد آن داشته باشیم. دستگاه صفراوی متشکل از کیسه صفرا، صفرا و مجاری صفرا است. این ارگان وظیفه ترشح صفرا و زردآب را برای هضم بهتر غذا بر عهده دارد. کیسه صفرا به شکل یک گلابی است که صفرا در آن ذخیره می گردد و در زیر کبد قرار دارد. مجاری صفراوی وظیفه انتقال مواد زائد گوارشی را از کبد به اثنی اعشر بر عهده دارد. در زمان خوردن غذا، مایعی که درون کیسه صفرا قرار دارد به درون اثنی اعشر می ریزد و با غذا ترکیب می شود.
انواع سنگ صفرا
همانطور که از نام این سنگ مشخص است، جایگاه آن در صفرا است. این سنگ مجاری صفرا را مسدود می کند و به صورت درد ناگهانی در سمت راست و بالای شکم مشخص می گردد. با توجه به این موضوع که این درد بسیار شدید است به آن حمله کیسه صفرا گفته می شود. برخی از سنگ ها هستند که مشکلی را در صفرا به وجود نمی آورند، به این سنگ ها سنگهای خاموش می گویند و نیازی به درمان ندارند. انواع سنگ در کیسه صفرا به دو نوع اصلی سنگ های کلسترولی و سنگ های رنگدانه ای تقسیم می شوند.
- سنگ کلسترولی: سنگی بین رنگ سبز و زرد است. بیشتر سنگ هایی که در کیسه صفرا تشکیل می شوند از این نوع هستند.
- سنگ رنگدانه ای: این سنگ از بیلی روبین تشکیل شده است و رنگ آن تیره است.
ممکن است بیمار هر دو سنگ را داشته باشد. آمارهای جهانی نشان می دهند که این بیماری یک بیماری رایج است که معمولا 10 تا 15 درصد را در گیر می کند و معمولا همگی نیاز به عمل جراحی دارند. کارشناسان بر این عقیده هستند که یکی از دلایل این امر می تواند پیروی از رژیم غذایی نا سالم باشد.
چه کسانی در معرض ابتلا به سنگ صفرا قرار دارند؟
به طور کلی، خطر ابتلا به سنگ صفرا در تمامی افرادی که به رژیم غذایی خود اهمیت نمی دهند و اضافه وزن دارند، وجود دارد. ولی برخی از افراد بیشتر از دیگران در خطر ابتلا به این سنگ قرار دارند. مطالعات نشان می دهند که زنان بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می شوند. دلیل این امر این است که در دوران بارداری هورمون پروژسترون زیادی در بدن ترشح می شود، همچنین زنانی که هورمون درمانی انجام می دهند و یا قرص ضد بارداری مصرف می کنند بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. یکی دیگر از عواملی که سبب ابتلا به این بیماری می شود افزایش سن است.
شاید یکی از دلایل این امر این باشد که با افزایش سن دستگاه گوارشی دیگر نمی تواند به خوبی کار کند و فرد در معرض ابتلا به این بیماری قرار می گیرد. افرادی که به بیماریهای خاص مبتلا هستند نیز بیشتر از افراد دیگر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. این بیماریها به شرح زیر هستند:
- سیروز کبدی
- عفونت مجاری صفراوری
- کم خونی همولیتیک
- ابتلا به بیماریهای روده ای مانند کرون روده
- افزایش سطح تری گلیسیرید خون
- کاهس کلسترول HDL در بدن
- ابتلا به سندروم متابولیک
- ابتلا به دیابت و مقاومت بدن در برابر انسولین
مطالعات جدید نشان می دهند کسانی که وزن بسیار بالایی دارند و از روشهای متعددی مانند عمل جراحی وزن خود را به سرعت کاهش می دهند نیز در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. همچنین، کسانی که از رژیم غذایی پر کالری و کربروهیدارت تصفیه شده بدون فیبر و یا با فیبر کم پیروی می کنند نیز در معرض ابتلا به سنگ صفرا قرار دارند.
علائم رایج بیماری سنگ صفرا
معمولا کسانی که که دچار سنگ صفرا می شوند، شکایات شایعی را دارند. این علائم به شرح زیر هستند:
- تب و لرز
- تهوع و استفراغ
- زردی پوست
- ادرار تیره رنگ و مدفوع روشن
- درد خفیف تا شدید در شکم ( در موارد حاد این درد بیشتر از 30 دقیقه به طور می انجامد و به حدی شدید است که بیمار مجبور به تزریق مسکن می شود)
درد سنگ کیسه صفرا چگونه است؟
درد سنگ کیسه صفرا ناگهانی و شدید است و ممکن است باعث ناراحتی معده شود. به این درد حمله سنگ کیسه صفرا می گویند. ممکن است بعد از غذا خوردن و زمانی که کیسه صفرا منقبض می شود، آن را شدیدتر احساس کنید. یا حتی ممکن است شما را از خواب بیدار کند.
درد سنگ کیسه صفرا که به اوج خود می رسد و سپس به آرامی محو می شود، قولنج صفراوی نامیده می شود. این ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد و زمانی به پایان می رسد که سنگ حرکت کند یا فشار کاهش یابد. افراد معمولا درد را به صورت شدید، تیز، ضربه ای، گرفتگی یا فشردن توصیف می کنند.
تشخیص سنگ صفرا
برای تشخیص این بیماری از روشهای مختلفی استفاده می شود. ابتلا پزشک سوالاتی را از بیمار می پرسد، به طور مثال: درد در کدام ناحیه از بدن است؟ علائم آن به چه صورت است؟ آیا داروی خاصی را مصرف می کند؟ آیا پس از خوردن غذا دچار این مشکل می شود؟. برای تشخیص معمولا رادیو گرافی و یا سونوگرافی انجام می شود.
- سونوگرافی: در این حالت بیمار از 8 ساعت قبل نباید چیزی بخورد
- رادیو گرافی
- ERCP: در این روش ماده ای به بیماری تزریق می شود و از مجاری صفراوی عکسبرداری می شود
- آزمایشات سرمی
- الکتروکاردیوگرافی
- عکس از قفسه سینه
درمان سنگ صفرا
درمان سنگ صفرا از طریق دارو درمانی و جراحی امکان پذیر است. دارو درمانی تنها برای سنگهای کوچک امکان پذیر است. اما در سنگ های بزرگ باید عمل جراحی انجام شود تا سنگ ها از داخل بدن تخلیه شوند. گاهی پزشک تصمیم می گیرد که کیسه صفرا را از بدن خارج کند. در این روش از عمل لاپاروسکوپی استفاده می شود.
نکات احتیاطی برای کاهش خطر ابتلا به سنگ صفرا
با توجه به این موضوع که سنگ صفرا ممکن است برای هر فردی رخ دهد، بهتر است به این موارد توجه داشته باشید:
- میوه و سبزیجات را به رژیم غذایی خود بیافزایید
- از استعمال دخانیات بپرهیزید
- الکل مصرف نکنید
- وزن مناسب خود را حفظ کنید
- تحرک کافی داسته باشید
- غذاهای حاوی کلسترول نخورید
سنگ کیسه صفرا چقدر جدی است؟
سنگ کیسه صفرا لزوماً هیچ مشکلی برای شما ایجاد نمی کند. بسیاری از مردم آنها را دارند و هرگز آن را نمی دانند. اما اگر سنگ های صفراوی شروع به عبور از مجاری صفراوی کنند و در جایی گیر کنند، می توانند خطرناک شوند. آنها می توانند مجاری صفراوی شما را مسدود کنند و باعث درد و عوارض جدی شوند.
مشکل سنگهای صفراوی این است که آنها به آرامی رشد می‌کنند. آنچه به عنوان یک دانه شن شروع می شود می تواند به اندازه ای بزرگ شود که جریان صفرا را متوقف کند، به خصوص اگر وارد فضای باریکی مانند مجرای صفراوی یا گردن کیسه صفرا شود.
حداقل 10٪ از بزرگسالان سنگ کیسه صفرا دارند و تا 75٪ از آنها زنان و افرادی هستند که در بدو تولد به آن مبتلا شده اند. اما تنها 20 درصد از افرادی که تشخیص داده شده اند، علائم دارند یا نیاز به درمان برای سنگ کیسه صفرا دارند.
نکات پایانی
سنگ کیسه صفرا قطعات سخت شده صفرا هستند که در کیسه صفرا یا مجاری صفراوی تشکیل می شوند. ابتلا به این عارضه در خانم ها رایج تر است. سنگ کیسه صفرا همیشه مشکلی ایجاد نمی کند، مگر اینکه در مجرای صفراوی شما گیر کند و جریان صفرا را مسدود کند. اگر سنگ کیسه صفرا شما علائمی ایجاد کند، برای برداشتن آنها به درمان نیاز خواهید داشت.
