ویتامین کا مکمل ناشناخته غذایی

ویتامین کا نقش بسزایی در لخته شدن خون و بهبود عملکرد عصبی عضلانی بدن دارد. در این مقاله به تأثیر ویتامین کا در سلامت انسان، مقدار نیاز آن در بدن و منابع طبیعی ویتامین K برای بهبود جذب آن می پردازیم. همچنین پیامدهای سلامتی کمبود ویتامین K را با تمرکز بر بیماری‌های مرتبط با سن، مورد بحث قرار خواهیم داد.

ویتامین کا چیست؟

ویتامین کا گروهی از ویتامین‌ها است که بدن برای لخته شدن خون و جلوگیری از خونریزی بیش از حد به آن‌ نیاز دارد و همینطور به بهبود زخم‌ها کمک می‌کند. همچنین شواهدی وجود دارد که ویتامین K به حفظ سلامت استخوان ها و پیشگیری از بیماری آلزایمر و پارکینسون کمک می کند.

برخلاف بسیاری از ویتامین های دیگر، ویتامین K به طور معمول به عنوان یک مکمل غذایی استفاده نمی شود. ویتامین K در واقع گروهی از ترکیبات است که مهمترین این ترکیبات ویتامین K1 وK2  می باشد.

فواید ویتامین K در سلامتی بدن

اخیراً به طور گسترده نشان داده شده است که فواید ویتامین K برای سلامتی فراتر از هموستاز خون است و در بیماری‌های التهابی مزمن با درجه پایین مانند بیماری‌های قلبی عروقی، استئوآرتریت، زوال عقل، اختلالات شناختی، ناتوانی حرکتی و ضعف نقش مهمی دارد.

گزینه‌های تغذیه‌ای و درمانی جدید و کارآمدتر، برای کاهش بار و هزینه‌های پزشکی مرتبط با  بیماری‌های افزایش سن، ضروری است. اگرچه منابع ویتامین K عمدتاً رژیمی هستند، با این حال ترجیح مصرف کنندگان برای مکمل های رژیمی در حال افزایش است، به ویژه هنگامی که از منابع دریایی مشتق شده باشند.

مصرف ویتامین کا در افراد سالخورده

مطالعات بالینی که اثرات مفید ویتامین کا را بدون عوارض جانبی یا سمیت مستند نشان می دهند، باعث افزایش علاقه به استفاده از ویتامین K به عنوان یک مکمل ارتقاء دهنده سلامتی در افراد سالخورده شده اند. در واقع، جوامع سالخورده یک چالش اقتصادی بزرگ برای سیستم‌های پزشکی هستند که با مصرف مکمل ها، پیری سالم را ارتقاء می‌دهند و سلامت را بهبود می‌بخشند.

منابع خوب ویتامین K

شما معمولا می توانید ویتامین K مورد نیاز خود را با داشتن یک رژیم غذایی متنوع و متعادل دریافت کنید. ویتامین K در سبزیجات برگ سبز مانند بروکلی، مارچوبه و اسفناج، روغن های گیاهی، برخی میوه ها، دانه غلات و سویا وجود دارد و مقادیر کمی از آن را می توان در گوشت و غذاهای لبنی نیز یافت. همچنین ویتامین K اضافه که بدن شما به آن نیاز ندارد، برای استفاده در آینده در کبد ذخیره می شود.

چه مقدار ویتامین K نیاز دارم؟

بزرگسالان به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن خود تقریباً به 1 میکروگرم در روز ویتامین K نیاز دارند. به عنوان مثال، فردی با وزن 65 کیلوگرم به 65 میکروگرم در روز ویتامین K نیاز دارد، در حالی که فردی با وزن 75 کیلوگرم به 75 میکروگرم در روز نیاز دارد. یک میکروگرم 1000 برابر کوچکتر از یک میلی گرم (میلی گرم) است. کلمه میکروگرم گاهی اوقات با علامت یونانی μ و به دنبال آن حرف g (μg) نوشته می شود.

چرا مردم ویتامین کا مصرف می کنند؟

ویتامین کا یک ویتامین ضروری است. سطوح پایین ویتامین K می تواند خطر خونریزی کنترل نشده را افزایش دهد. در حالی که کمبود ویتامین K در بزرگسالان نادر است، اما در نوزادان تازه متولد شده بسیار شایع است. یک بار تزریق ویتامین K برای نوزادان استاندارد است.

همچنین تحقیقیات سالهای اخیر که نشان داد مصرف ویتامین ویتامین K برای پیشگیری از پوکی استخوان و اختلالات عصبی مانند پارکینسون و آلزایمر موثر است، مصرف این ویتامین را افزایش داده است. همچنین این ویتامین برای مقابله با مصرف بیش از حد رقیق کننده خون کومادین استفاده می شود.

کمبود ویتامین K و راه تشخیص آن

کمبود ویتامین K از نظر بالینی با تمایل به خونریزی به دلیل از دست دادن عملکرد فاکتورهای انعقادی کبدی وابسته به ویتامین K مشخص می شود. کمبود ویتامین K در بزرگسالان خیلی شایع نیست و معمولاً با شرایط خاصی مانند اختلالات سوء جذب، آنتی بیوتیک ها و تداخلات دارویی به ویژه با داروهای ضد انعقاد مبتنی بر کومارین یا رژیم غذایی حاوی ویتامین K بسیار ضعیف، همراه است.

درمان ضد انعقاد با مشتقات کومارین به طور گسترده برای جلوگیری از حوادث ترومبوآمبولیک یا سکته در بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی یا بیماری قلبی تجویز می شود. ارزیابی بالینی وضعیت ویتامینK، فقط در شرایط خاص مانند افراد مبتلا به اختلالات خونریزی یا تحت داروهای ضد انعقاد ارزیابی می شود.

داروهای ضد انعقاد 4-هیدروکسی کومارین مانند وارفارین، آسنوکومارول و فن پروکومون، به طور گسترده استفاده می شوند که به عنوان آنتاگونیست ویتامین K عمل می کنند. در این موارد، زمان پروترومبین که نشان‌دهنده زمان لازم برای لخته شدن خون است، معمولاً پارامتری است که برای دوز دارو استفاده می‌شود. دوز وارفارین بیماران بر اساس امتیازات INR تنظیم می شود تا در محدوده درمانی باقی بماند.

افرادی که بیشتر در معرض کمبود ویتامین K هستند

اختلالات گوارشی در افراد می‌توانند عملکرد پانکراس و صفرا را به خطر بیندازند و مکانیسم‌های جذب چربی را تحریک کنند. بیماری سلیاک، فیبروز کیستیک، کولیت اولسراتیو، کلستاز، سندرم روده کوتاه یا جراحی چاقی از جمله اختلالاتی هستند که اغلب منجر به وضعیت جذب ناکافی ویتامین کا و کمبود آن می شوند.

همچنین آنتی بیوتیک ها با سطح ویتامین K تداخل دارند زیرا آنها به طور کلی به کاهش ویتامین K کمک می کنند. کمبود ویتامین K در در بیمارانی که درمان طولانی مدت آنتی بیوتیکی با طیف خوراکی دارند مشاهده می شود. نوزادان نیز ممکن است کمبود ویتامین K را در چند هفته اول زندگی به عنوان نتیجه ترکیبی از عواملی که در سطوح پایین ویتامین K نقش دارند، تجربه کنند.

برخی داروها نیز با جذب ویتامین K تداخل دارند. معمولا داروهای کاهش کلسترول یا داروهایی که در فعالیت لیپازها تداخل می کنند که برای درمان چاقی استفاده می شوند مانند اورلیستات یا تسکین دهنده های اسید صفراوی مانند کولسولام و کلستیرامین می توانند بر جذب ویتامین های محلول در چربی تأثیر بگذارند و منجر به کاهش ویتامین K شوند.

همچنین افرادی که به شدت دچار سوء تغذیه هستند و یا  الکل زیادی می نوشند نیز در معرض کمبود دریافت ویتامین K هستند.

عوارض کمبود ویتامین کا

عوارض جانبی ویتامین کا خوراکی در دوزهای توصیه شده نادر است. کمبود ویتامین K می تواند منجر به خونریزی قابل توجه، رشد ضعیف استخوان، پوکی استخوان و افزایش بیماری های قلبی عروقی شود. ویتامین K به عنوان یک مکمل غذایی با تأثیر قدرتمند بر سلامت انسان می باشد.

تداخل دارویی

بسیاری از داروها می توانند با اثرات ویتامین K تداخل داشته باشند.

• آنتی اسیدها
• رقیق کننده های خون
• آنتی بیوتیک ها
• آسپرین
• داروهای سرطان
• داروهای تشنج
• داروهای کلسترول بالا

چه افرادی نباید از ویتامین K استفاده کنند؟

افرادی که از کومادین برای مشکلات قلبی، اختلالات انعقادی یا سایر شرایط استفاده می‌کنند، نیاز به مراقبت دقیق از رژیم غذایی خود دارند تا میزان ویتامین K دریافتی خود را کنترل کنند. آنها نباید از مکمل‌های ویتامین K استفاده کنند، مگر اینکه توسط پزشک متخصص توصیه شود.

نکات پایانی

ویتامین کا از نظر تاریخی به عنوان یک عامل کلیدی برای سنتز فاکتورهای انعقاد خون در کبد شناخته شده است. در حال حاضر در طیف گسترده ای از فرآیندهای بیولوژیکی نقش دارد و با بسیاری از شرایط پاتولوژیک مرتبط است. در دهه گذشته تحقیقات نشان داده اند که کمبود این ویتامین با بیماری‌های مزمن مرتبط با افزایش سن مانند پوکی استخوان، بیماری آلزایمر و پارکینسون در ارتباط است.

عملکرد ویتامین K از طریق بهبود کیفیت استخوان با افزایش استحکام، کاهش گردش خون و کاهش شکستگی می باشد. همچنین ویتامین کا  به عنوان یک عامل امیدوارکننده برای پیشگیری از سرطان و درمان بالینی انتخاب شده است. لذا پیشنهاد می کنیم ضمن مطالعه مجله سلامت داروخانه آنلاین، جهت ارزیابی و نیاز به مصرف ویتامین K با پزشک متخصص مشورت بفرمایید.