بیماری منییر یک بیماری نادر گوش داخلی است که می تواند باعث سرگیجه، حالت تهوع، وزوز گوش (زنگ در گوش) و کاهش شنوایی شود. در این بیماری معمولاً فقط یک گوش درگیر می شود و به آرامی پیشرفت می کند، اما کاهش شنوایی بر اثر این بیماری می تواند دائمی شود. در این مقاله به طور کامل به علل ایجاد این بیماری، علائم، نحوه تشخیص و درمان آن می پردازیم.
تاریخچه بیماری منییر
این بیماری به نام پروسپر منییر(یک پزشک فرانسوی (Prosper Menière)) بیماری منییر نامیده شده است. در دهه 1860، او به این موضوع پی برد که علائم این بیماری ناشی از مشکلات در گوش داخلی است. زیرا اکثر مردم در آن زمان معتقد بودند که این علائم مربوط به مشکلات در مغز است.
علل ایجاد بیماری منییر
علائم این بیماری زمانی ایجاد می شود که مایعی به نام اندولنف در داخل اندام هایی در گوش داخلی ایجاد می شود که برای توانایی شنیدن و تعادل بدن مهم است. این اندام ها عبارتند از:
حلزون گوش: این عضوی در گوش داخلی می باشد که به شکل حلزون است. پر از مایعی است که با عبور امواج صوتی از روی آن می لرزد. ارتعاشات باعث می شود انتهای عصبی در حلزون گوش حرکت کند. این ارتعاشات را به تکانه های الکتریکی تبدیل می کند که از طریق یکی از اعصاب اصلی سر به مغز می رسد. مغز این را به صدا تعبیر می کند. هنگامی که مایع اضافی در حلزون گوش انباشته می شود، می تواند در این فرآیند اختلال ایجاد کند و باعث کاهش شنوایی شود.
هزارتوی دهلیزی: این عضوی در گوش داخلی می باشد که به حس تعادل کمک می کند. هزارتوی دهلیزی به نوعی مانند یک جهت سنج بیولوژیکی در گوش عمل می کند. این به شما کمک می کند در حین حرکت تعادل برقرار نمایید و به شما می گوید بدن و سر شما در کداج جهت هستند. وقتی مایع اضافی انباشته شده باشد، سیگنال‌ها به هم ریخته می شوند و باعث ایجاد مشکل در تعادل می شود.
اگرچه این تجمع مایع باعث ایجاد علائم بیماری منییر می شود، اما در افراد مبتلا به سایر اختلالات مانند کم شنوایی عصبی ایدیوپاتیک نیز اتفاق می افتد. بنابراین پزشک باید قبل از اینکه بتواند بیماری منییر را تأیید کند، شما را برای شرایط مختلف آزمایش کند. محققان نمی‌دانند چرا مایع در گوش داخلی تجمع می‌یابد، اما رایج‌ترین نظریه‌های آن ها نشان می‌دهد که چیزی در نحوه تعادل بدن، در ساخت و تجزیه اندولنف در گوش اختلال ایجاد کرده است، از جمله:
- واکنش های آلرژیک یا شرایط خودایمنی (زمانی که سیستم ایمنی به اشتباه به بافت های بدن حمله می کند)
- عفونت های ویروسی
- عوامل ژنتیکی
- باریک شدن رگ‌های خونی (مشابه آنچه در سردردهای میگرنی اتفاق می‌افتد)
عوامل خطر بیماری منییر
حدود 7 تا 10 درصد از افراد مبتلا به بیماری منیر، سابقه خانوادگی دارند. اگر یکی از اعضای خانواده شما این بیماری را دارد، احتمال ابتلای شما نیز بیشتر است. همچنین اگر شما یک بیماری خود ایمنی به ویژه آرتریت روماتوئید، لوپوس اریتماتوز سیستمیک، یا اسپوندیلیت آنکیلوزان دارید نیز بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستید. این بیماری بیشتر در خانم ها و افراد بین 40 تا 60 سال به وجود می آید.
علائم بیماری منییر
علائم معمولاً عبارتند از:
- از دست دادن شنوایی که احتمال دارد با گذشت زمان بدتر شود.
- سرگیجه ناگهانی که 20 دقیقه تا 24 ساعت طول می کشد. معمولاً غش نمی‌کنید یا بی‌هوش نمی‌شوید، اما ممکن است حرکات چشم غیرطبیعی داشته باشید که باعث می‌شود احساس کنید اتاق در حال چرخش است و حتی ممکن است روی زمین بیافتید.
- تهوع یا استفراغ
- زنگ زدن در گوش (وزوز) که می تواند درست قبل از یک دوره سرگیجه بدتر شود و پس از آن از بین برود.
- احساس پری یا فشار در گوش
همراه با علائم اصلی، برخی از افراد اضطراب هم دارند، زیرا معمولاً بیش از حد نگران زمان و چگونگی حمله ناگهانی سرگیجه هستند. برخی از افراد نیز به دلیل علائم اصلی دچار افسردگی می شوند که می تواند زندگی روزمره را برای آنها دشوار کند.
مراحل ایجاد علائم بیماری منییر
- مرحله اولیه: در این مرحله معمولاً حملات غیرقابل پیش بینی سرگیجه به وجود می آیند. در طول این حملات مقداری از دست دادن شنوایی و احساس سنگینی در گوش خواهید داشت. گاهی اوقات، احتمال دارد درست قبل از حمله، در گوش آسیب دیده خود صدای زنگ احساس کنید که معمولاً بدون هشدار اتفاق می افتد.
- مرحله میانی: در این مرحله، احتمالاً همچنان حملات سرگیجه را دریافت خواهید کرد. پس از حمله و گاهی اوقات قبل از آن، احتمال دارد هنگام حرکت در اطراف احساس عدم تعادل یا سرگیجه کنید. همچنین شاید کم شنوایی دائمی داشته باشید که در طول حملات سرگیجه بدتر می شود. صدای زنگ در گوش نیز می تواند در طول حمله سرگیجه، بدتر شده و افزایش یابد.
- مرحله آخر: در این مرحله، احتمال دارد حملات سرگیجه شما متوقف شود یا از بین برود، اما کاهش شنوایی می تواند بدتر شود. در این مرحله، به اندام های تعادلی گوش داخلی آسیب دائمی وارد می شود و احتمالاً در حفظ تعادل خود به خصوص در تاریکی مشکل داشته باشید.
تشخیص بیماری منییر
بیماری منییر بسیار نادر است، اگرچه علائم اصلی آن نسبتاً شایع هستند اما اگر علائمی مانند دو یا چند حمله سرگیجه، کاهش شنوایی با تایید آزمایش شنوایی، وزوز گوش یا احساس پری یا فشار در گوش داشته باشید، تشخیص آن راحت تر است. پزشک گوش های شما را معاینه می کند و از شما سوالاتی می پرسد تا به رد سایر علل احتمالی علائم کمک کند.
برای کمک به تشخیص علت علائم، پزشک معمولاً از چند آزمایش مختلف استفاده می کند مانند تست های شنوایی (ادیومتری)، تست های تعادل (باتری تست دهلیزی)، تست صندلی چرخشی، پتانسیل میوژنیک برانگیخته دهلیزی (VEMP)، پوسچروگرافی پویا کامپیوتری (CDP)، تست ضربه سر ویدیویی (vHIT)، الکتروکوکلوگرافی، تست های آزمایشگاهی و اسکن های تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا ام آر آی با کنتراست.
درمان های بیماری منییر
هیچ درمانی نمی تواند بیماری منییر را درمان کند، اما علائم با درمان بهتر می شوند. پزشک احتمالاً ابتدا درمان‌های غیرتهاجمی با کمترین عوارض جانبی را شروع می‌کند و سپس در صورت داشتن علائم، درمان‌های تهاجمی‌تر را ادامه می‌دهد. پزشک معمولاً یکی از موارد زیر را پیشنهاد می کند:
تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی که سدیم را کاهش می دهد و می تواند به جلوگیری از حملات سرگیجه کمک کند، زیرا به کاهش حجم مایع و فشار در گوش داخلی کمک می کند. همچنین باید سعی کنید از شراب قرمز، موز، شکلات، کافئین، ماست، آجیل، گوشت دودی، آب نبات، ژله، سودا و جایگزین های قند مانند آسپارتام خودداری نمایید. هر روز مقدار زیادی آب بنوشید و یک رژیم غذایی سالم با مقدار زیادی میوه ها و سبزیجات تازه، به خصوص سبزی های تیره و برگ دار داشته باشید.
سرگیجه جدی ترین علامت بیماری منییر است زیرا می تواند زندگی روزمره را مختل کند و شما را در معرض خطر آسیب ناشی از زمین خوردن قرار دهد. بنابراین، پزشک معمولاً این علامت را با داروهایی برای درمان سرگیجه درمان می کند، مانند:
- داروهای ضد تهوع مانند هیوسین (Scopolamine)، اندانسترون (Zofran) و پروکلروپرازین (Compazine)
- داروهای ضد سرگیجه، مانند بتاهیستین (Serc)
- داروهای ادرارآور (قرص های آب) برای کاهش حجم مایع گوش داخلی، مانند هیدروکلروتیازید (دیازید) و تریامترن
- داروهای بیماری حرکت مانند دیازپام (والیوم)، مکلیزین (آنتیورت) و لورازپام (آتیوان)
علاوه بر دارو، سایر روش های درمانی می تواند برای کمک به مشکلات تعادل تجویز شود مانند درمان پالس فشار، درمان توانبخشی دهلیزی، تزریق گوش میانی و عمل جراحی. درمان های جایگزین مانند طب سوزنی، طب فشاری یا تای چی می تواند علائم را در برخی افراد کاهش دهد. برخی از مکمل ها نیز می توانند به تقویت سیستم ایمنی یا گردش خون کمک کنند. این شامل:
- منگنز، منیزیم، کلسیم
- ویتامین های B (به خصوص B3 یا نیاسین) و ویتامین C
- اسیدهای چرب امگا 3 (به ویژه اسید آلفا لیپوئیک یا ALA) و آنزیم لیپاز
- جینکو بیلوبا، ریشه زنجبیل، فلفل کاین
بیماری منییر و رانندگی
اگر در معرض خطر حملات ناگهانی سرگیجه هستید، تا زمانی که علائم شما تحت کنترل نیست، از رانندگی خودداری نمایید. هنگامی که در ماشین، اتوبوس یا قطار هستید، داروها و کیسه های پلاستیکی قابل مهر و موم شدن خود را در صورت احساس سرگیجه یا حالت تهوع همراه داشته باشید. اگر در اتوبوس یا قطار هستید، حتماً بنشینید. حفظ تعادل هنگام استارت و توقف خودرو می تواند چالش برانگیز باشد. چشمان خود را رو به جلو نگه دارید و از تماشای اطراف خودداری نمایید زیرا می تواند باعث حمله سرگیجه شود.
بیماری منیر و پرواز
اکثر افراد مبتلا به بیماری منییر می توانند بدون هیچ مشکلی پرواز کنند. به شرکت هواپیمایی بگویید که به بیماری منییر مبتلا هستید و مطمئن شوید که بیمه مسافرتی دریافت می کنید. یک صندلی در راهرو بخواهید تا وسوسه نشوید که به بیرون از پنجره نگاه کنید و راحت تر به دستشویی بروید. اگر سر و صدا و لرزش باعث حملات سرگیجه شما می شود، صندلی دور از موتور بخواهید. مطمئن شوید که آب کافی مصرف می کنید زیرا هوای هواپیما بسیار خشک می شود.
نکات پایانی
بیماری منییر، بیماری گوش داخلی است که می تواند باعث سرگیجه، وزوز گوش و کاهش شنوایی شود. اگر یکی از اعضای خانواده شما به این بیماری مبتلا باشد یا شما دارای یک بیماری خودایمنی باشید، احتمال ابتلا به آن بیشتر است. متأسفانه، هیچ درمان کاملی برای بیماری منییر وجود ندارد، اما درمان ها می توانند به بهبود علائم کمک کنند. مشکل‌سازترین علامت این بیماری سرگیجه است، اما پزشک می‌تواند برای رفع آن داروهایی بدهد. اگر داروها جواب نداد، چندین روش درمانی دیگر نیز وجود دارد که پزشک می تواند از آن ها استفاده نماید.
