دمای بدن یکی از معیارهایی است که با آن سلامت بدن سنجیده می شود. دمای طبیعی بدن می تواند با توجه به عوامل گوناگون مانند سن، جنس و فعالیت متفاوت باشد. به صورت کلی دمای بدن بزرگسالان در حدود 37 درجه سانتیگراد است اما ممکن است در افراد مختلف کمی بالا یا پایین شود. در مقاله امروز به دمای طبیعی بدن و عوامل تاثیرگذار بر آن خواهیم پرداخت.
دمای بدن چگونه اندازه گیری می شود؟
یکی از بخش های اصلی معاینه بالینی کنترل دمای بدن است. دمای بدن را می توان از قسمت های مختلف بدن مانند دهان، مقعد، زیر بغل و گوش اندازه گرفت. دامنه دمایی بدن می تواند به عوامل زیر بستگی داشته باشد:
- زمان سنجش دمای بدن (صبح و عصر)
- سطح فعالیت شخص
- چرخه قاعدگی در زنان
- سن و جنسیت فرد
- نوع مایعات و غذای مصرفی
- روش اندازه گیری دما
میزان دمای طبیعی بدن در افراد بزرگسال
در صورت قرائت دهانی، دمای طبیعی بدن بزرگسالان می تواند بین 36.4 و 37.6 درجه سانتی گراد باشد. با توجه به این محدوده می توان میزان تب را در فرد تشخیص داد:
- حداقل 38 درجه سانتیگراد تب معمولی
- بالاتر از 39.5 درجه سانتیگراد تب شدید
- بالاتر از 41 درجه سانتیگراد تب بسیار شدید
دمای طبیعی بدن همانطور که گفته شد می تواند در افراد به دلایلی متغیر باشد. محققان پس از بررسی35500 نفر دریافته اند که افراد مسن دارای کمترین دمای طبیعی بدن هستند و زنان افریقایی تبار نسبت به مردان سفید پوست دمای طبیعی بدن بالاتری دارند.
میزان دمای طبیعی بدن در کودکان
کودکان سه تا ده ساله در صورت قرائت دهانی، دمایی در محدوده 35.5 تا 37.5 درجه سانتیگراد را تجربه می کنند.
میزان دمای طبیعی بدن در نوزادان
در صورت قرائت دما از مقعد، دمای طبیعی بدن نوزادان 0 تا 2، می تواند بین 36.6 تا 38 درجه سانتیگراد باشد. در واقع متوسط دمای بدن نوزاد 37.5 درجه سانتیگراد است. دمای بدن کودک به دلیل بزرگ بودن ناحیه سطح بدن نسبت به وزن بالاتر است. از طرفی نوزاد از نظر سوخت و ساز فعالیت بدنی بیشتری دارد و به همین دلیل افزایش دما را تجربه می کند. از آنجا که بدن نوزاد نمی تواند دما را مانند بدن یک بزرگسال تنظیم کند بدن او هنگام گرما کمتر عرق می کند و بیشتر گرما را حفظ می کند.
چه زمانی افزایش دما خطرناک است؟
برای هر گروه سنی یک محدوده دمایی می تواند خطرناک و مشکل آفرین باشد. در ادامه این محدوده را سه گروه بررسی خواهیم کرد:
بزرگسالان
در بزرگسالان افزایش دما و نوسان آن بینن 38 تا 40 درجه چندان آسیب جدی به فرد نمی رساند. اگر فرد بیماری قلبی یا ریوی دارد تب در همین مقدار نیز می تواند نگران کننده باشد.
اگر دمای بدن بالاتر از 40 یا کمتر از 35 درجه سانتیگراد را با علائمی همچون گیجی، تنگی نفس یا سردرد داشتید حتما به پزشک مراجعه نمایید.
دمای بیشتر از 41 درجه می تواند منجر به از کار افتادن اعضای بدن شود. دمای زیر 35 درجه نیز که “هیپوترمی” نامیده می شود می تواند بسیار خطرناک باشد.
کودکان و نوزادان
اگر کودک بین 3 ماه تا 3 سال است و دمای بدن او کمتر از 38.9 می باشد معمولا به مراقبت پزشکی و دارو نیاز ندارد. اما اگر بیماری با کم آبی، استفراغ یا اسهال همراه بود باید به پزشک مراجعه کرد. دمای بالاتر از 39 درجه سانتیگراد نیز نیاز به مراجعه به پزشک دارد.
اگر نوزاد سه ماهه یا کوچک تر دمای مقعدی 38 درجه یا بالاتر داشت باید سریعا تحت درمان قرار گیرد. تب در نوزادان می تواند ناشی از یک عفونت جدی باشد.
چگونه دمای طبیعی بدن را اندازه گیری کنیم؟
نحوه گرفتن دمای طبیعی بدن باید با توجه به سن فرد باشد:
- نوزادان سه ماهه و کوچکتر: روش مقعدی
- کودکان سه ماهه تا سه سال: روش مقعدی، گوش و زیر بغل
- کودکان چهار تا پنج سال: هر چهار روش اندازه گیری
- کودکان 5 ساله و بزرگتر: روش دهانی، گوشی یا زیربغلی
اگر دمای بدست آمده نامعقول بود 5 تا 10 دقیقه بعد دوباره دما را اندازه گیری کنید. اگر به عملکرد دماسنج شک داشتید از دماسنج دیگری استفاده کنید.
چه عواملی بر تغییر دمای طبیعی بدن موثرند؟
تنظیم دمای بدن به عهده غده هیپوتالاموس است. زمانیکه دمای بدن به بیش از 37 درجه سانتی گراد برسد هیپوتالاموس با ارسال پیام از غدد تعریق می خواهد تا با افزایش دادن تعریق به کاهش دمای بدن کمک کنند. همچنین زمانیکه دمای بدن به زیر 37 درجه برسد هیپوتالاموس از ماهیچه ها کمک می گیرد تا با افزایش دادن فعالیت بدنی باعث گرم شدن بدن شوند.
تب عامل اصلی افزایش دما در بدن است. زمانیکه در بدن عفونتی ایجاد شود تب یا افزایش دما رخ می دهد که با علائمی همچون موارد زیر همراه است:
- لرز
- درد عضلانی
- سردرد
- کج خلقی
- کاهش اشتها
- عرق کردن
- ضعف
مجله سلامت داروخانه آنلاین مطالعه مطالب زیر را به شما پیشنهاد می دهد:
- تب کریمه کنگو؛ علل و درمان آن
- تب مالت؛ علل ابتلا و درمان آن
