قارچ پوست سر، نوعی عفونت قارچی آزاردهنده است که مجموعه ای از علائم ناخوشایند را با خود به همراه دارد. اما خوشبختانه آنها قابل درمان هستند. در این مقاله بررسی می کنیم که قارچ پوست سر چیست، چه چیزی باعث آن می شود و چگونه می تواند روی موها تأثیر بگذارد. به‌علاوه گزینه‌های درمانی مؤثر و نکاتی را برای پیشگیری از آن عنوان خواهیم کرد.
قارچ پوست سر چیست؟
قارچ پوست سر که از نظر پزشکی به عنوان کچلی نیز شناخته می شود، یک عفونت قارچی است که هم پوست و هم موهای سر شما را تحت تاثیر قرار می دهد. علیرغم نام مستعار گمراه کننده آن که کرم حلقه ای پوست سر است (Ringworm)، هیچ گونه کرم واقعی وجود ندارد و این وضعیت توسط قارچ های مسری ایجاد می شود.
مشابه سایر عفونت های قارچی، قارچ پوست سر زمانی ایجاد می شود که انواع خاصی از قارچ ها در لایه بیرونی پوست شما شروع به رشد می کنند. این نوع عفونت به پوست سر محدود نمی شود. یک بیماری مشابه به نام tinea barbae می تواند ناحیه ریش را نیز تحت تاثیر قرار دهد و در صورت، چانه و گردن ظاهر شود.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) خاطرنشان می کند که تقریباً 40 گونه مختلف قارچ می توانند باعث عفونت کچلی شوند که بر قسمت های مختلف بدن از جمله پوست سر، کشاله ران و پا تأثیر می گذارد. عفونت های قارچی پوست سر معمولاً توسط قارچ های متعلق به جنس میکروسپوروم و تریکوفیتون ایجاد می شود. دو نوع شایع قارچی که می توانند پوست سر را تحت تاثیر قرار دهند، قارچ کچلی که به عنوان کرم حلقوی نیز شناخته می شود و قارچ کاندیدا می باشند.
کچلی (کرم حلقوی)
کرم حلقوی یک عفونت قارچی شناخته شده است که با منابع مختلفی از جمله حیوانات ولگرد، بازی کودکان در فضای باز با پاهای برهنه و اشیاء آلوده مرتبط است. کرم حلقوی پوست سر می تواند افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار دهد، اما بیشتر در کودکان و افرادی با سیستم ایمنی ضعیف مشاهده می شود. این عفونت در فصول گرم سال با سهولت بیشتری گسترش می یابد. علائم کرم حلقوی پوست سر شامل پوست سر خشک، پوسته پوسته، قرمزی، خارش، شوره سر و ریزش مو می باشد.
کاندیدا (مخمر)
کاندیدا نوعی عفونت قارچی است که روی پوست سر ایجاد می شود ولی کمتر از کرم حلقوی شایع است. به طور معمول، عفونت های قارچی با نواحی مرطوب و داخلی بدن مانند واژن همراه است، اما می تواند سایر قسمت های بدن از جمله پوست سر را نیز درگیر کند. عفونت پوست سر کاندیدا نادر است و معمولاً در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف رخ می دهد. علائم عفونت پوست سر کاندیدا شامل قرمزی، خارش و التهاب می باشد.
علائم قارچ پوست سر
- پوست خشک و پوسته پوسته
- سرخی
- خارش
- شوره سر
- ریزش مو
- لکه های چرب سفید یا زرد ضخیم
- مناطق مرطوب نرم و سفید
- جوش های سفید و قرمز پر از چرک
شدت این علائم ممکن است بر اساس عوامل فردی متفاوت باشد. در برخی موارد، قارچ پوست سر ممکن است منجر به ایجاد لکه های خاکستری و پوسته پوسته روی پوست سر شود که با ریزش موی جزئی همراه است. با این حال در موارد شدیدتر، عفونت می تواند باعث التهاب، ضایعات و عفونت های باکتریایی ثانویه شود.
عوامل ایجاد قارچ پوست سر
قارچ پوست سر زمانی ایجاد می شود که قارچ های مسری از منابع مختلف به پوست سر و موی شما منتقل شوند. این قارچ ها را می توان از افراد دیگر، حیوانات، اقلام مشترک یا محیط به دست آورد. در اینجا برخی از دلایل رایج وجود دارد:
تماس با افراد آلوده
قارچ پوست سر می تواند از طریق تماس مستقیم با افرادی که عفونت قارچی دارند، ایجاد شود. قارچ های مسئول این عفونت ها می توانند از فردی به فرد دیگر، به ویژه از طریق تماس فیزیکی منتقل شوند. لمس پوست سر یا موهای یک فرد مبتلا می تواند قارچ ها را به پوست شما منتقل کند و منجر به عفونت شود.
تماس با حیوانات
بسیاری از حیوانات از جمله سگ، گربه و حیوانات مزرعه، می‌توانند ناقل عفونت کرم حلقوی باشند. تماس با حیوانات آلوده، به ویژه حیوانات جوانتر مانند توله سگ ها و بچه گربه ها، می تواند عفونت های قارچی را به انسان منتقل کند. نوازش یا دست زدن به حیوانات آلوده ممکن است منجر به انتقال قارچ به پوست سر و موهای شما شود.
اقلام شخصی مشترک
عفونت های قارچی می توانند از طریق وسایل مشترک مانند حوله، لباس، شانه و برس مو سرایت کنند. هنگامی که این اقلام توسط افراد متعدد استفاده می شود، به ویژه آنهایی که دارای عفونت های قارچی هستند، ممکن است باعث آلودگی به قارچ ها شوند.
عوامل محیطی
محیط‌های خاصی به عنوان محل رشد قارچ‌هایی هستند که باعث ایجاد کرم حلقوی پوست سر و سایر عفونت‌های قارچی می‌شوند. مناطق مرطوب و تاریک مانند رختکن های عمومی، دوش ها و استخرهای شنا شرایط ایده آلی را برای رشد قارچ فراهم می کنند. تماس با سطوح یا اشیاء در این محیط ها می تواند منجر به انتقال قارچ ها به پوست سر شما شود.
ریزش مو در اثر ابتلا به قارچ پوست سر
عفونت‌های قارچی پوست سر می‌تواند منجر به ریزش موی سکه ای شود. در این حالت تکه‌های طاس کوچک و گرد روی پوست سر ایجاد می‌شود. موها بر اثر قارچ پوست سر شکننده شده و به راحتی از ریشه جدا می شوند. گاهی اوقات، نقاط سیاه و سفید کوچکی نیز روی پوست سر ظاهر می شوند.
در بیشتر موارد ریزش موی مرتبط با قارچ پوست سر، موقتی است. با این حال، اگر عفونت قارچی باعث التهاب (معروف به کریون) شود، می تواند منجر به ایجاد بافت اسکار شود. این بافت اسکار می تواند منجر به نوعی ریزش موی دائمی به نام آلوپسی اسکار شود. از آنجایی که خطر ریزش دائمی مو با عفونت‌های قارچی پوست سر وجود دارد، تشخیص و درمان به موقع می تواند به جلوگیری از عوارض و به حداقل رساندن ریزش مو کمک کند.
تفاوت با ریزش مو با الگوی مردانه
ریزش موی ناشی از قارچ با ریزش مو با الگوی مردانه متفاوت است. عفونت های قارچی پوست سر تاثیری بر هورمون هایی مانند DHT که با ریزش الگوی مردانه مرتبط است، نمی گذارد. در عوض عفونت های قارچی به دلیل التهاب و آسیب به فولیکول های مو، باعث ریزش مو می شوند. درک تمایز بین ریزش مو ناشی از قارچ پوست سر و عوامل دیگر مانند ریزش با الگوی مردانه برای تشخیص دقیق و درمان مناسب مهم است. اگر مشکوک به عفونت قارچی پوست سر هستید، بهتر است برای ارزیابی و درمان با یک متخصص پوست و مو مشورت نمایید.
نحوه تشخیص قارچ پوست سر
تعیین اینکه آیا عفونت پوست سر ناشی از قارچ، باکتری یا ویروس است، می تواند بدون ارزیابی حرفه ای چالش برانگیز باشد. در حالی که عفونت های قارچی ممکن است گاهی نشانه های بصری واضحی را نشان دهند، تشخیص آنها از سایر بیماری های پوست سر به خصوص برای افراد غیر متخصص، می تواند دشوار باشد.
عفونت های قارچی ممکن است ویژگی هایی مانند رشد سفید، لکه های قرمز یا بنفش روی پوست سر نشان دهند، اما این علائم گاهی اوقات می تواند ظریف یا شبیه سایر شرایط پوست سر باشد. بهترین راه برای تشخیص دقیق عفونت قارچی پوست سر، مشورت با یک پزشک است. آنها با تخصص خود پوست سر شما را بررسی می کنند و بعد از تشخیص دقیق، درمان هایی را تجویز می نمایند.
پزشک ممکن است نیاز به آزمایش نمونه ای از ناحیه آلوده داشته باشد. آنها از یک زبان گیر یا اسکالپل استفاده می کنند تا به آرامی مقداری از پوست سر شما را بتراشند. یک تکنسین آزمایشگاه نمونه را زیر میکروسکوپ نگاه می کند. یک کشت آزمایشگاهی اجازه می دهد تا نمونه رشد کند و بتوان نوع قارچ را تعیین کرد و درمان مناسب را تجویز نمود.
روش های درمان قارچ پوست سر
درمان سریع قارچ پوست سر برای جلوگیری از ریزش مو و جلوگیری از گسترش عفونت ضروری است. در اینجا برخی از گزینه های رایج درمانی آورده شده است:
- گریزئوفولوین: این داروی ضد قارچ خوراکی معمولاً برای درمان عفونت‌های قارچی پوست سر تجویز می‌شود. مدت درمان معمولاً چهار تا هشت هفته طول می کشد تا از درمان کامل عفونت اطمینان حاصل شود.
- ایتراکونازول: یکی دیگر از داروهای ضد قارچ خوراکی ایتراکونازول است که نه تنها به عنوان یک درمان، بلکه به عنوان یک اقدام پیشگیرانه برای افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، مانند افراد مبتلا به HIV یا تحت شیمی درمانی استفاده شود.
- فلوکونازول: این داروی ضد قارچ در برابر عفونت های قارچی موثر است و می تواند برای درمان قارچ پوست سر ناشی از مخمر استفاده شود.
- کرم‌های ضد قارچ موضعی: کرم های ضد قارچ نیز ممکن است توسط پزشک توصیه شوند، به‌خصوص اگر التهاب یا ضایعات روی پوست سر خود دارید یا اگر علائم عفونت‌های قارچی را در جای دیگری از بدن خود نشان دهید.
تکمیل دوره درمان بسیار مهم است، حتی اگر علائم بهبود یابد. قطع پیش از موعد درمان می تواند خطر عود را افزایش دهد. برای کسانی که ریزش موی موقت را به دلیل قارچ پوست سر تجربه می کنند، ماینوکسیدیل ممکن است به عنوان یک درمان مکمل استفاده شود.
پیشگیری از قارچ پوست سر
پیشگیری از عفونت های قارچی نیاز به اقدامات بهداشتی مداوم دارد. برای کاهش خطر ابتلا به قارچ پوست سر یا انتشار آن به دیگران، موهای خود را مرتب بشویید تا پوست سرتان تمیز بماند. پزشک شما ممکن است استفاده از شامپوهای ضد قارچ را برای جلوگیری از عفونت مجدد توصیه کند.
قارچ ها در محیط های مرطوب رشد می کنند، بنابراین اطمینان حاصل کنید که پوست سر و بدنتان پس از شستن کاملاً خشک شده است تا از گسترش و تکثیر قارچ ها جلوگیری شود. از به اشتراک گذاشتن حوله، لباس، شانه یا سایر وسایل مراقبت شخصی با دیگران خودداری کنید تا خطر انتشار عفونت های قارچی به حداقل برسد. لباس‌ها، حوله‌ها و ملحفه‌ها را در آب داغ بشویید تا قارچ‌ها را از بین ببرید و از سرایت عفونت به دیگران جلوگیری نمایید.
در اتاق‌های رختکن و دوش‌های عمومی از دست زدن به سطوحی که می‌تواند باعث عفونت‌های قارچی شود، خودداری نمایید. همچنین برای محافظت از پاهایتان دمپایی بپوشید. اگر حیوان خانگی دارید، آن را نزد دامپزشک ببرید تا قارچ های عفونی از جمله کرم حلقوی را بررسی کند. پس از دست زدن به حیوانات نیز دست های خود را با آب و صابون کاملاً بشویید تا از انتشار عفونت جلوگیری نمایید.
نکات پایانی
عفونت قارچی پوست سر می تواند دارای خارش شدید و غیرقابل تحمل باشد. اما خبر خوب این است که درمان آن با داروهای ضد قارچ مانند شامپو، فوم و پماد آسان است. شما می توانید با رعایت بهداشت سر و تمیز و خشک نگه داشتن پوست سر از عفونت های قارچی پوست سر جلوگیری نمایید.
بعد از مطالعه مجله سلامت داروخانه آنلاین، اگر لکه های خارش دار روی پوست سر خود دارید، به پزشک مراجعه نمایید. پزشک متخصص می تواند ضمن تشخیص درست، یک گزینه درمانی مناسب را برای شما توصیه کند. با شروع درمان به زودی احساس بهتری خواهید داشت.
