دیابت یک بیماری مزمن است که میلیون ها نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می دهد. دو تا از رایج ترین داروهای تجویز شده برای مدیریت دیابت، قرص گلی بنکلامید و متفورمین هستند. هر دو دارو مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب بین این دو اغلب به نیازهای بیمار و پاسخ به درمان بستگی دارد. در این مقاله با دریافت اطلاعاتی دقیق تر به رهیافتی درباره عملکرد هر کدام و ترجیح بیماران با توجه به تجویز پزشک می پردازیم.
قرص گلی بنکلامید
قرص گلی بنکلامید یک داروی سولفونیل اوره است که با تحریک پانکراس برای ترشح انسولین بیشتر عمل می کند که به کاهش سطح قند خون کمک می کند. قرص گلی بنکلامید چندین دهه است که برای درمان دیابت نوع 2 مورد استفاده قرار می گیرد و در بسیاری از بیماران موثر است.
یکی از مزایای کلیدی قرص های بنکلامید شروع اثر سریع آنها است. بیماران اغلب کاهش سریع‌تری در سطح قند خون در مقایسه با سایر داروهای دیابت دارند. قرص گلی بنکلامید نیز نسبتاً ارزان است و شاید برای برخی از بیماران گزینه در دسترس تری باشد.
با این حال، قرص های بنکلامید در مقایسه با متفورمین با خطر بالاتر هیپوگلیسمی (قند خون پایین) همراه است. این ویژگی می تواند یک نگرانی قابل توجه باشد، به ویژه در بیماران مسن یا کسانی که عملکرد کلیه یا کبدی دارند. علاوه بر این، در برخی از مطالعات، استفاده طولانی مدت از قرص های بنکلامید با افزایش خطر حوادث قلبی عروقی مرتبط است.
قرص متفورمین
قرص متفورمین یکی دیگر از داروهای پرکاربرد برای مدیریت دیابت نوع 2 است. بر خلاف قرص گلی بنکلامید، متفورمین در درجه اول با کاهش تولید گلوکز در کبد و بهبود حساسیت بدن به انسولین عمل می کند.
متفورمین به دلیل مشخصات ایمنی مطلوب و مزایای سلامتی طولانی مدت به طور کلی خط اول درمان دیابت نوع 2 در نظر گرفته می شود. در مقایسه با بنکلامید، متفورمین با خطر کمتر هیپوگلیسمی همراه است و نشان داده شده است که تأثیر مثبتی بر سلامت قلب و عروق دارد.
علاوه بر این، متفورمین مزایای دیگری فراتر از کنترل قند خون دارد، مانند کاهش وزن و بهبود باروری در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS).
یکی از معایب احتمالی متفورمین این است که عوارض جانبی گوارشی مانند حالت تهوع، اسهال و ناراحتی شکمی ایجاد می کند، به ویژه در هنگام شروع دارو. با این حال، این عوارض جانبی اغلب با گذشت زمان بهبود می یابند یا می توان با افزایش تدریجی دوز آن را به حداقل رساند.
مقایسه قرص گلی بنکلامید و متفورمین برای درمان دیابت
اثرگذاری
قرص گلی بنکلامید و متفورمین هر دو اثربخشی خوبی در کاهش سطح قند خون و بهبود کنترل قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 نشان داده‌اند. با این حال، برخی از مطالعات نشان می دهد که متفورمین شاید کمی در کاهش سطح HbA1c، به ویژه در طولانی مدت، موثرتر باشد.
مکانیسم عمل
همانطور که قبلا ذکر شد، قرص گلی بنکلامید با تحریک پانکراس برای ترشح انسولین بیشتر عمل می کند، در حالی که متفورمین در درجه اول تولید گلوکز کبد را کاهش می دهد و حساسیت به انسولین را بهبود می بخشد. این تفاوت در مکانیسم اثر می تواند منجر به تغییراتی در تأثیر آنها بر سایر پارامترهای متابولیک شود.
ایمنی و عوارض جانبی
مزیت اصلی متفورمین نسبت به قرص گلی بنکلامید، مشخصات ایمنی بهتر آن است. متفورمین به طور کلی به خوبی تحمل می شود و شایع ترین عوارض جانبی آن مشکلات گوارشی (GI) مانند تهوع، اسهال و ناراحتی شکمی است. این عوارض جانبی دستگاه گوارش اغلب با شروع با دوز کم و افزایش تدریجی آن قابل کنترل هستند.
در مقابل، قرص گلی بنکلامید با خطر بالاتر هیپوگلیسمی، به ویژه در بیماران مسن یا کسانی که عملکرد کلیه/کبد دارند، مرتبط است. هیپوگلیسمی می تواند یک عارضه جدی و تهدید کننده زندگی در درمان دیابت باشد. علاوه بر این، در برخی از مطالعات، استفاده طولانی مدت از بنکلامید با افزایش خطر حوادث قلبی عروقی مرتبط است، که نگرانی قابل توجهی در مورد متفورمین نیست.
سایر ملاحظات
ثابت شده است که متفورمین مزایای بیشتری فراتر از کنترل قند خون دارد و باعث کاهش وزن متوسط، بهبود باروری در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک می شود، همچنین اثرات محافظت از قلب دارد.
در دسترس بودن و هزینه
قرص‌های بنکلامید معمولاً در مقایسه با متفورمین ارزان‌تر هستند، که می‌تواند عامل مهمی برای برخی از بیماران، به‌ویژه در شرایط محدود مالی باشد. با این حال، صرفه جویی ناشی از هزینه های کمتر دارو با افزایش خطر عوارض مرتبط با استفاده از بنکلامید جبران می شود.
عوامل بیمار
پزشک در انتخاب بین قرص گلی بنکلامید و متفورمین باید ویژگی‌های فردی بیمار مانند سن، عملکرد کلیه/کبد، خطر هیپوگلیسمی و هر گونه بیماری قلبی عروقی موجود را در نظر بگیرد. پزشکان باید این عوامل را به دقت ارزیابی کنند و در مورد مزایا و معایب هر دارو با بیمار صحبت کنند تا به مناسب ترین برنامه درمانی برسند.
ملاحظات هنگام مقایسه قرص گلی بنکلامید و متفورمین برای درمان دیابت
پیامدهای قلبی عروقی
یکی از تفاوت های مهم بین این دو دارو تاثیر آنها بر سلامت قلب و عروق است. چندین مطالعه نشان داده اند که مصرف طولانی مدت متفورمین با کاهش خطر حوادث قلبی عروقی مانند حملات قلبی و سکته مغزی در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 مرتبط است.
در مقابل، برخی تحقیقات نشان داده اند که استفاده از سولفونیل اوره ها مانند بنکلامید با افزایش خطر عوارض قلبی عروقی، به ویژه در مقایسه با متفورمین، مرتبط است. این یک نکته مهم است، زیرا بیماری قلبی عروقی یک عارضه اصلی و علت اصلی مرگ و میر در افراد مبتلا به دیابت است.
عملکرد کلیه
هر دو بنکلامید و متفورمین در درجه اول توسط کلیه ها دفع می شوند، بنابراین استفاده از آنها در بیماران مبتلا به اختلال عملکرد کلیه نیاز به توجه ویژه دارد.
متفورمین به طور کلی در افراد مبتلا به بیماری کلیوی شدید (نرخ فیلتراسیون گلومرولی تخمینی (eGFR) <30 میلی لیتر در دقیقه/1.73 متر مربع) به دلیل افزایش خطر یک عارضه نادر اما جدی به نام اسیدوز لاکتیک منع مصرف دارد.
از سوی دیگر، بنکلامید همچنین می تواند در بیماران مبتلا به اختلال عملکرد کلیه تجمع یابد و منجر به افزایش خطر هیپوگلیسمی شود. پزشکان باید عملکرد کلیه را به دقت کنترل کنند و هنگام تجویز هر یک از داروها، دوزها را بر اساس آن تنظیم کنند.
درمان ترکیبی
در برخی موارد، متخصصان از ترکیبی از بنکلامید و متفورمین برای مدیریت دیابت و از مکانیسم های اثر مکمل این دو دارو استفاده کنند.
درمان ترکیبی می تواند به ویژه زمانی مفید باشد که تک درمانی با بنکلامید یا متفورمین به تنهایی برای دستیابی به کنترل قند خون کافی کافی نباشد. این رویکرد ممکن است امکان کاهش دوزهای فردی دارو را فراهم کند و خطر عوارض جانبی را کاهش دهد و در عین حال مدیریت خوب قند خون را حفظ کند.
پایبندی و ترجیحات بیمار
پایبندی بیمار به دارو یک عامل حیاتی در مدیریت موفق دیابت است. برخی از بیماران احتمالا سهولت مصرف دوز یک بار در روز را ترجیح دهند، که برای قرص‌های بنکلامید معمول است، در مقایسه با دوز مکرر مورد نیاز برای متفورمین. علاوه بر این، برخی از بیماران شاید بیشتر نگران خطر هیپوگلیسمی باشند یا سابقه مشکلات گوارشی داشته باشند، که می تواند بر ترجیح آنها برای بنکلامید یا متفورمین تأثیر بگذارد.
نکات پایانی
به طور خلاصه، در حالی که هم قرص‌های بنکلامید و هم متفورمین داروهای موثر دیابت هستند، شواهد موجود نشان می‌دهد که متفورمین انتخاب ارجح برای اکثر بیماران به دلیل مشخصات ایمنی بهتر، مزایای بیشتر برای سلامتی و خطر کمتر عوارض جدی است.
در کل، با توجه به آنچه در مجله سلامت داروخانه آنلاین گفته شد، هر دو قرص گلی بنکلامید و متفورمین داروهای موثری برای مدیریت دیابت نوع 2 هستند. با این حال، بر اساس شواهد موجود، متفورمین انتخاب بهتری برای اکثر بیماران به دلیل مشخصات ایمنی مطلوب تر و مزایای بالقوه سلامتی بیشتر است.
هنگام تصمیم گیری بین قرص گلی بنکلامید و متفورمین، بیماران و پزشکان باید نیازهای بیمار، سابقه پزشکی و پاسخ به درمان را به دقت ارزیابی کنند.
