صرع یک اختلال عصبی مزمن است که به دلیل تناوب غیرطبیعی در فعالیت دماغی رخ میدهد. این وضعیت با حملات صرعی متنوع و گاهی شدید همراه است. در مداوای این بیماری، از انواع داروهای ضد صرع (انتیاپیلپتیک) استفاده میشود. داروی کلوبازام یکی از این داروهاست که به وسیعت برای کنترل حملات صرعی مورد استفاده قرار میگیرد.
در این نوشتار با مکانیسم اثر داروی کلوبازام، کاربرد های دیگر و عوارض جانبی آن بیشتر آشنا می شویم.
داروی کلوبازام چیست؟
همانطور که اشاره داشتیم داروی کلوبازام (Clobazam) دارویی از گروه بنزودیازپینها است و که عمدتا برای کاهش تشنج ها در اختلالات مانند صرع و درمان اضطراب کوتاهمدت تجویز میشود. این دارو با افزایش فعالیت عصبی گاما-امینوبوتیریک اسید (گابا) و تغییر فعالیت رسپتورهای آن، به کاهش تناوب و شدت حملات صرعی کمک میکند. این دارو هم به عنوان درمان مکمل و هم در برخی موارد به صورت درمان اصلی استفاده میشود.
مکانیسم عملکرد داروی کلوبازام
مکانیسم عملکرد داروی کلوبازام بهطور عمده از طریق افزایش فعالیت گابا (گاما-آمینوبوتیریک اسید) در سیستم عصبی مرکزی است. گابا یک نوروترنسمیتر مهاری است که نقش مهمی در آرامسازی فعالیتهای عصبی و کاهش تحریکپذیری مغز دارد.
کلوبازام به گیرندههای گابا-A متصل میشود و با تحریک این گیرندهها باعث افزایش جریان یون کلرید به داخل سلولهای عصبی میشود. این افزایش جریان یون کلرید منجر به هیپرپولاریزاسیون (منفیتر شدن) غشای سلولی میشود که در نهایت فعالیت عصبی را مهار کرده و اثرات آرامبخش و ضد تشنجی ایجاد میکند.
در نتیجه، کلوبازام میتواند به کنترل تشنجها در بیماران مبتلا به صرع کمک کرده و همچنین اثرات ضد اضطراب داشته باشد. این دارو همچنین باعث کاهش تحریکات عصبی و افزایش آرامش میشود.
کاربردهای داروی کلوبازام در درمان صرع
کلوبازام در درمان صرع بهویژه برای کنترل انواع خاصی از تشنجها و به عنوان بخشی از درمان مکمل استفاده میشود. برخی از کاربردهای اصلی کلوبازام در درمان صرع عبارتند از:
- تشنجهای الجزایی (Focal Seizures): کلوبازام میتواند برای درمان تشنجهای الجزایی که از یک ناحیه خاص مغز شروع میشوند، استفاده شود. این دارو بهویژه برای بیمارانی که با داروهای دیگر تشنجهایشان کنترل نمیشود، مفید است.
- تشنجهای عمومی (Generalized Seizures): کلوبازام در درمان تشنجهای عمومی که در تمام مغز پخش میشود، مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع تشنجها میتواند شامل تشنجهای تونیک-کلونیک و تشنجهای کوچک (absence seizures) باشند.
- صرع مقاوم به درمان (Drug-Resistant Epilepsy): یکی از کاربردهای مهم کلوبازام، در درمان صرع مقاوم به درمان است. در بیمارانی که تشنجهایشان با داروهای اولیه قابل کنترل نیست، کلوبازام به عنوان داروی کمکی به درمان افزوده می شود.
- اضطراب مرتبط با صرع: گاهی اوقات صرع با اضطراب همراه است، و کلوبازام میتواند اثرات ضد اضطراب خود را در چنین مواردی به کار گیرد.
کلوبازام معمولاً در ترکیب با داروهای ضد صرع دیگر برای بهبود کنترل تشنجها استفاده میشود، چرا که بهتنهایی ممکن است نتواند تمامی نوعهای تشنج را مهار کند.
از دیگر کاربرد های کلوبازام می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درمان اختلال اضطرابی
- درمان اختلالات خواب
- درمان سندرم درماتومیوزیت (Dermatomyositis)
- درمان اضطراب و استرس بعد از جراحی
این دارو باید تحت نظارت پزشک مصرف شود، چرا که مصرف نادرست یا بیش از حد آن میتواند منجر به وابستگی یا عوارض جانبی شود.
اشکال موجود داروی کلوبازام
داروی کلوبازام در اشکال مختلف و دوزهای متفاوت موجود است که بسته به شرایط بیمار و نوع درمان تجویز میشود. این دارو معمولاً در دو فرم اصلی یعنی قرص خوراکی و محلول خوراکی در دسترس است. در ادامه، اشکال و دوزهای موجود این دارو را ذکر میکنم:
- قرص خوراکی (Oral Tablet) که در دوز های ۵ میلیگرم، ۱۰ میلیگرم، و ۱۵ میلیگرم موجود است این قرصها معمولاً برای مصرف روزانه تجویز میشوند و بسته به نیاز درمانی، پزشک ممکن است دوز را تنظیم کند.
- محلول خوراکی (Oral Suspension)برای بیمارانی که نمیتوانند قرص را بلعند یا نیاز به دوز دقیقتری دارند، استفاده میشود. این محلول معمولاً در غلظتهای مختلف موجود است و مصرف آن میتواند برای کودکانی که دوز پایینتری نیاز دارند یا بیماران مسن راحتتر باشد.
- نوارهای خوراکی (Oral Films) که در دوزهای ۵ میلیگرم، ۱۰ میلیگرم، ۲۰ میلیگرم موجود است و معمولاً زیر زبان یا داخل گونه قرار میگیرند تا حل و جذب شوند.
دوز و نحوه مصرف داروی کلوبازام
دوز دقیق داروی کلوبازام باید توسط پزشک معالج تعیین شود، اما معمولاً به شکل زیر است:
- دوز شروع: برای بزرگسالان معمولاً دوز شروع در حدود ۵ میلیگرم روزانه است، که ممکن است به تدریج افزایش یابد.
- دوز معمول: دوز معمول برای درمان تشنجها یا اضطراب در بزرگسالان میتواند از ۱۰ میلیگرم تا ۳۰ میلیگرم در روز باشد.
- دوز در کودکان: در کودکان، دوز شروع به طور معمول ۰.۲۵ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است، که به تدریج افزایش مییابد.
دوز دارو باید بر اساس وضعیت پزشکی بیمار و پاسخ بدن به دارو تنظیم شود.
اگر یک نوبت را فراموش کردم چه باید بکنم؟ دوز فراموش شده را به محض یادآوری مصرف کنید. با این حال، اگر زمان مصرف نوبت بعدی فرا رسیده است، دوز فراموش شده را رها کنید و برنامه دوز منظم خود را ادامه دهید.
اثربخشی داروی کلوبازام
مطالعات متعدد نشان دادهاند که کلوبازام در کاهش حملات صرعی مؤثر است. در یک پژوهش جامع، بیش از 60 درصد بیماران مصرفکننده کلوبازام کاهش قابلتوجهی در تعداد حملات خود گزارش کردند. همچنین، این دارو عوارض جانبی نسبتاً کمتری در مقایسه با برخی دیگر از داروهای ضد صرع دارد.
عوارض جانبی داروی کلوبازام
کلوبازام نیز، مانند بسیاری از داروهای بنزودیازپینی، ممکن است عوارض جانبی داشته باشد. از رایجترین و جدیترین عوارض جانبی کلوبازام عبارتند از:
- خوابآلودگی و کاهش هوشیاری
- سرگیجه یا عدم تعادل
- ضعف عضلانی
- مشکل در تمرکز و حافظه حافظه کوتاهمدت
- خشکی دهان
- خستگی و کاهش انرژی
برخی از عوارض جانبی جدی تر مصرف این دارو :
- مصرف طولانیمدت یا بیش از حد کلوبازام ممکن است منجر به وابستگی فیزیکی و روانی به دارو شود.
- در برخی موارد، به ویژه در دوزهای بالا، ممکن است مشکلات تنفسی مانند دشواری در تنفس رخ دهد.
- برخی از بیماران ممکن است دچار تغییرات شدید خلقی، افسردگی یا افکار خودکشی شوند.
- برخی از افراد ممکن است واکنشهای آلرژیک شدید مانند کهیر، تورم صورت یا مشکل در تنفس را تجربه کنند.
- سندرم انصراف (Withdrawal syndrome) که بر اثر قطع ناگهانی دارو بعد از مصرف طولانیمدت آن اتفاق می افتد و میتواند باعث بروز علائمی مانند اضطراب شدید، سردرد، لرزش، تعریق و تشنج شود.
محدودیتها و احتیاطات در مصرف داروی کلوبازام
- کلوبازام ممکن است در برخی افراد اثرگذاری کمتری داشته باشد یا عوارض جانبی شدیدتری ایجاد کند.
- توقف ناگهانی مصرف کلوبازام میتواند منجر به علائم ترک یا تشدید حملات صرعی شود بنابراین از قطع ناگهانی دارو یا تغییر دوز بدون مشورت با پزشک جدا خودداری کنید.
- کلوبازام ممکن است بر جنین تأثیر بگذارد و در سه ماهه اول بارداری به عنوان یک داروی ممنوعه محسوب میشود. در صورت بارداری یا برنامهریزی برای بارداری، باید قبل از مصرف دارو با پزشک مشورت کنید.
- کلوبازام ممکن است در شیر مادر ترشح شود و به نوزاد منتقل شود. اگر شیرده هستید، باید با پزشک خود در مورد خطرات احتمالی مشورت کنید و ممکن است نیاز به تغییر دارو یا قطع شیردهی باشد.
- در صورت بروز هرگونه واکنش آلرژیک یا عوارض جدی، باید فوراً پزشک را مطلع کنید.
- این دارو ممکن است با سایر داروها تداخل داشته باشد.
- افراد با مشکلات کبدی یا کلیوی باید در مصرف این دارو احتیاط کنند، زیرا احتمال می رود متابولیسم و دفع دارو به درستی انجام نشود.
- سالمندان بیشتر در معرض خطر خوابآلودگی شدید، افت فشار خون، و افت تعادل قرار دارند. بنابراین، در مصرف کلوبازام برای افراد مسن باید احتیاط بیشتری صورت گیرد و دوز دارو کاهش یابد.
- هنگام مصرف این دارو، در برخی از افراد خوابآلودگی، اختلال در تمرکز و افت هماهنگی عضلانی رخ می دهد، بنابراین بعد از مصرف دارو باید از انجام فعالیتهای خطرناک مانند رانندگی یا کار با ماشینآلات جلوگیری شود.
- در طول مصرف طولانیمدت کلوبازام، نیاز به انجام برخی آزمایشات خون یا تستهای کبدی و کلیوی برای نظارت بر عملکرد بدن و جلوگیری از عوارض جانبی می باشد.
تداخلات دارویی با داروی کلوبازام
داروی کلوبازام میتواند با بسیاری از داروهای دیگر تداخل داشته باشد، که این تداخلات میتوانند بر اثر بخشی داروها یا خطرات جانبی آن تأثیر بگذارند. در اینجا برخی از مهمترین تداخلات دارویی با کلوبازام آورده شده است:
- داروهای آرامبخش (بنزودیازپینها، باربیتوراتها، داروهای خوابآور)
- الکل و مواد مخدر
- داروهای ضد افسردگی (فلوکستین، ونلافاکسین)
- داروهای ضد تشنج (فنیتوئین، کاربامازپین)
- داروهای ضد قارچ و آزول ها (مانند کتوکونازول، ایتراکونازول)
- داروهای ضد ویروسی مهارکنندههای پروتئاز(ریتوناویر، نلفیناویر)
- مهارکنندههای CYP3A4(آزیترومایسین، کتوکونازول)
- داروهای ضد فشار خون (مسدودکنندههای بتا، مسدودکنندههای کانال کلسیم)
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی NSAIDs(ایبوپروفن، ناپروکسن)
پیش از شروع مصرف کلوبازام، تمام داروهای مصرفی (نسخهای، بدون نسخه، مکملها و گیاهان دارویی) را به پزشک اطلاع دهید تا از بروز تداخلات خطرناک جلوگیری شود.
نحوه نگهداری داروی کلوبازام
در ادامه نحوه نگهداری کلوبازام آورده شده است:
قرص و نوار خوراکی:
- در دمای اتاق نگهداری شود.
- دارو را در محل خنک و خشک دور از رطوبت و گرما نگهداری کنید.
شربت خوراکی:
- در بطری اصلی در وضعیت عمودی نگهداری کنید.
- پس از باز کردن بطری، داروی باقیمانده را پس از ۹۰ روز باید دور ریخت.
نکات پایانی
کلوبازام یک داروی مؤثر برای کنترل و کاهش حملات صرعی است و بهویژه در موارد مقاوم به درمان نقش مهمی دارد. با این حال، استفاده از آن باید با دقت و تحت نظارت پزشک انجام شود تا از بروز عوارض جانبی و وابستگی جلوگیری شود. تحقیقات بیشتر میتواند به درک بهتر اثرات بلندمدت و بهینهسازی کاربرد این دارو کمک کند.

ارسال نقد و بررسی