انحراف سپتوم یا انحراف تیغه بینی وضعیتی است که در آن تیغه بینی به طور قابل توجهی از مرکز خارج شده یا کج شده است و تنفس را سخت می کند. اکثر مردم نوعی عدم تعادل در اندازه مجاری تنفسی خود دارند، ولی فقط عدم تعادل شدیدتر باعث مشکلات تنفسی قابل توجه می شود و نیاز به درمان دارد. در این مقاله به علل و علائم انحراف سپتوم و روش های درمان آن می پردازیم.
انحراف سپتوم چیست؟
انحراف تیغه بینی زمانی است که استخوان و غضروفی که حفره بینی شما را تقسیم می کند خارج از مرکز باشد. تیغه بینی شما سمت راست و چپ حفره بینی را جدا می کند. به همین دلیل است که شما دو سوراخ بینی دارید. تا 80 درصد از جمعیت عمومی، انحراف تیغه بینی دارند. برخی از افراد حتی متوجه نمی شوند که سپتوم انحرافی دارند زیرا علائمی ندارند. اما برای برخی، انحراف سپتوم می تواند باعث مشکل در تنفس، سردرد و سایر مسائل شود.
علت ایجاد انحراف سپتوم چیست؟
برخی از افراد با انحراف تیغه بینی متولد می شوند. به عنوان مثال، زایمان های سخت یا بیماری بافت همبند می تواند باعث آن شود. افراد دیگر پس از آسیب یا ضربه به بینی دچار انحراف تیغه بینی می شوند. علل دیگر عبارتند از انجام ورزش های تماسی، تصادفات اتومبیل، سقوط، دعوا و درگیری های فیزیکی. انحراف سپتوم همچنین می تواند در نتیجه رشد طبیعی باشد. همانطور که بینی شما رشد می کند، سپتوم شما نیز رشد می کند و گاهی اوقات می تواند به یک طرف خم شود. این شایع ترین علت انحراف سپتوم است.
علائم انحراف سپتوم
شایع ترین علامت انحراف تیغه بینی، احتقان بینی است که یک طرف بینی بیش از طرف دیگر گرفتگی دارد و تنفس سخت تر است. عفونت های مکرر سینوسی نیز می تواند نشانه انحراف سپتوم باشد. علائم دیگر عبارتند از:
- خونریزی بینی
- درد صورت
- سردرد
- چکه از بینی
- خروپف در خواب
- انسداد یک یا هر دو سوراخ بینی
- تنفس پر سر و صدا در هنگام خواب
- مشاهده انحراف بینی
- ترجیح برای خوابیدن روی یک پهلوی خاص
- بسیاری از بیماران مبتلا به آپنه خواب نیز دارای انحراف تیغه بینی هستند.
تشخیص انحراف سپتوم
پزشک یا متخصص گوش، حلق و بینی (ENT) یک سری سوالات از شما می پرسد و داخل سوراخ های بینی شما را برای تشخیص انحراف سپتوم معاینه می کند. اغلب معاینه فیزیکی شامل استفاده از تجهیزات، برای دیدن داخل سوراخ های بینی شما می باشد. پزشک معمولاً از یک نور برای دیدن داخل بینی و احتمالاً از یک لوله روشن برای دیدن قسمتهای دورتر داخل سوراخهای بینی شما استفاده می کند.
اسپکولوم بینی، مسیرهای سوراخ بینی را با دقت باز می کند و به پزشک اجازه می دهد نگاه بهتری داشته باشد. پزشک احتمال دارد ببیند سپتوم شما قبل و بعد از استفاده از اسپری ضد احتقان چگونه به نظر می رسد. پس از معاینه، پزشک شما قادر خواهد بود تشخیص دهد که آیا شما انحراف تیغه بینی دارید یا خیر و اقدامات بعدی شما چه باید باشد.
خودآزمایی انحراف سپتوم
تشخیص پزشکی، تنها راه مطمئن برای دانستن اینکه آیا سپتوم انحرافی دارید می باشد. اما انجام خودآزمایی زیر نیز می تواند در تشخیص به شما کمک کند تا بعد به دنبال مراقبت پزشکی باشید.
اگر سوراخ های بینی شما ناهموار است، احتمال دارد سپتوم منحرف شده باشد. سعی کنید هنگام نگاه کردن در آینه سر خود را به عقب خم کنید تا داخل سوراخ های بینی خود را ببینید. یا از داخل بینی خود عکس بگیرید. اگر سوراخ های بینی شما ناهموار است، احتمال دارد سپتوم منحرف شده باشد.
در اینجا روش دیگری برای خودآزمایی انحراف سپتوم وجود دارد. یک سوراخ بینی را با انگشت خود بسته نگه دارید. از طریق سوراخ بینی باز نفس بکشید. توجه کنید که چقدر آسان یا دشوار است. طرف را عوض کنید و تکرار کنید. اگر تنفس آسان از طریق یک یا هر دو سوراخ بینی دشوار است، احتمالاً سپتوم انحرافی داشته باشید.
درمان های انحراف سپتوم
انحراف سپتوم گاهی اوقات با داروها برطرف می شود. اگر دارو تسکین دهنده نباشد، احتمال دارد برای ترمیم سپتوم کج و بهبود تنفس به جراحی نیاز باشد. پزشک شما احتمال دارد برای کاهش علائم انحراف سپتوم، دارو تجویز کند. اگرچه این داروها می توانند به علائم شما کمک کنند، اما انحراف سپتوم را برای همیشه اصلاح نمی کنند. این داروها شامل موارد زیر می باشند:
- ضد احتقان ها: ضد احتقان ها را می توان به صورت خوراکی یا اسپری مصرف کرد. آنها به کاهش تورم حفره بینی برای افزایش جریان هوا کمک می کنند. اما هر دو می توانند عوارض جانبی داشته باشند.
- اسپری های استروئیدی بینی: اسپری های استروئیدی بینی با کاهش تورم باعث افزایش زهکشی می شوند. یک کورتیکواستروئید تجویزی می تواند 1 تا 3 هفته طول بکشد تا به اثر کامل برسد. هنگام استفاده حتما از دستورات پزشک خود پیروی نمایید.
- آنتی هیستامین ها: آنتی هیستامین ها می توانند به کاهش علائمی مانند آبریزش یا گرفتگی بینی کمک کنند. آنها اغلب باعث خواب آلودگی می شوند و باید قبل از رانندگی یا زمانی که داروهای دیگر مصرف می کنید، با احتیاط مصرف شوند.
جراحی انحراف سپتوم
اگر به دنبال جراحی برای انحراف سپتوم هستید، پزشک شما می تواند روش های مختلفی را توصیه کند. ترمیم انحراف سپتوم معمولاً با بیهوشی موضعی یا عمومی انجام می شود. در صورت امکان، بهتر است تا زمانی که رشد بینی متوقف شد، یعنی حدود سن 15 سالگی، برای انجام عمل جراحی صبر کنید.
سپتوپلاستی
قبل از سپتوپلاستی، پزشک سابقه پزشکی شما را بررسی می کند، شما را معاینه فیزیکی می کند و از زوایای مختلف بینی شما عکس می گیرد. در طی سپتوپلاستی، جراح از داخل بینی بریدگی کوچکی در سپتوم ایجاد میکند و استخوان یا غضروف اضافی مورد نیاز برای یکنواخت کردن فضای تنفسی سوراخهای بینی را برمیدارد. همچنین احتمالاً آتل های داخلی نرمی در بینی قرار داده شود تا سپتوم در هنگام بهبودی تثبیت شود.
سپتوپلاستی بسته به کاری که انجام می شود، معمولاً یک ساعت تا یک ساعت و نیم طول می کشد. 3 تا 4 ساعت پس از جراحی باید بتوانید به خانه بروید. گاهی اوقات بیماران یک شب در بیمارستان می مانند. اگر سپتوپلاستی تنها روشی است که انجام می شود، پس از جراحی باید تورم یا کبودی کمی وجود داشته باشد.
سپتورینوپلاستی
سپتورینوپلاستی ترکیبی از سپتوپلاستی با رینوپلاستی یا “عمل بینی” است. این کار هم عملکرد و هم ظاهر بینی را بهبود می بخشد. قبل از سپتورینوپلاستی، جراح پلاستیک شما را ارزیابی کرده و سابقه پزشکی شما را بررسی می کند. آنها احتمال دارد عکس و تصاویر سه بعدی و همچنین اندازه گیری فک و چانه بگیرند. این به جراح شما کمک می کند تا شکل بینی شما را ایجاد کند که به بهترین شکل با ویژگی های صورت شما مطابقت داشته باشد. یک یا دو هفته ورم و کبودی پس از این روش طبیعی است.
برداشت زیر مخاطی
برداشتن زیر مخاطی مشابه سپتوپلاستی است. هر دوی آنها سپتوم را با برداشتن غضروف از سپتوم، برای باز کردن حفره بینی صاف می کنند. برداشتن زیر مخاطی احتمالاً نیاز به برداشتن غضروف بیشتری داشته باشد. امروزه سپتوپلاستی رایج تر است.
شکستگی توربینات
شاخک های بینی، استخوان های بلند و نازکی هستند که در لایه ای از بافت داخل دیواره بینی پوشیده شده اند. هنگامی که آنها متورم یا مسدود می شوند، جریان هوا کاهش می یابد. شکستگی شاخک روشی است که برای حرکت دادن شاخک های بینی به منظور باز کردن راه های هوایی انجام می شود. در طی این روش، مقدار کمی از بافت به آرامی تراشیده می شود تا حفره بینی باز شود.
قبل از شکستگی شاخک، پزشک سابقه پزشکی شما را بررسی می کند. اگر دارویی مصرف می کنید حتماً با پزشک در میان بگذارید، زیرا احتمال دارد از شما بخواهد قبل و در طول عمل آن را قطع کنید. شما باید از خوردن یا نوشیدن چیزی بعد از نیمه شب، قبل از عمل خودداری نمایید.
شاخک بینی یک روش سرپایی است و می توانید انتظار داشته باشید که همان روز به خانه بروید. تورم و درد می تواند برای 2-3 روز ادامه داشته باشد. بهبودی کامل حدود 2 ماه طول می کشد. اما اکثر بیماران 2 تا 3 سال پس از جراحی نتیجه مثبت طولانی مدت با بهبود تنفس دارند.
خطرات جراحی انحراف سپتوم
هیچ جراحی کاملاً بدون خطر نیست و مزایای جراحی باید از خطرات آن بیشتر باشد. سپتوپلاستی و سپتورینوپلاستی روش های رایج و ایمن هستند و عوارض جانبی آن ها نادر است. با این حال، قبل از تصمیم گیری برای درمان، با پزشک خود در مورد خطرات احتمالی جراحی صحبت نمایید. اگرچه خطرات نادر است، اما می تواند شامل مواردی مانند عفونت، خونریزی، سوراخ در سپتوم و از دست دادن حس بویایی باشد.
اگر علائم بینی دارید و فکر میکنید که انحراف سپتوم داشته باشید، به پزشک گوش، حلق و بینی مراجعه نمایید. دلایل مختلفی وجود دارد که می توانید این علائم را داشته باشید، از جمله سینوزیت مزمن یا آلرژی بینی. مطمئن شوید که تشخیص درست را دریافت کرده اید تا بتوانید درمان مورد نیاز خود را انجام دهید.
آیا انحراف تیغه بینی می تواند باعث آپنه خواب شود؟
انحراف سپتوم باعث محدود شدن جریان هوای بینی می شود. این می تواند منجر به تنفس دهانی و خروپف شود که با آپنه خواب مرتبط است. انحراف تیغه بینی احتمال عفونت سینوسی را افزایش می دهد که می تواند کیفیت خواب را مختل کند. یک مطالعه 9 ساله در مورد آپنه خواب در افرادی که دارای انحراف سپتوم بودند نشان داد که آپنه خواب تقریباً 4.5 برابر بیشتر در افرادی با انحراف سپتوم رخ می دهد.
نکات پایانی
انحراف تیغه بینی زمانی اتفاق می افتد که استخوان و غضروف بینی خارج از مرکز باشد. اکثر افراد دارای انحراف تیغه بینی هستند، اما کسانی که علائم کمی دارند حتی ممکن است آن را ندانند. داشتن انحراف تیغه بینی به این معنی نیست که مشکلی در شما وجود دارد و احتمالاً نیازی به درمان ندارید مگر اینکه با کیفیت زندگی شما تداخل داشته باشد. اما اگر علائمی مانند احتقان مزمن بینی، خونریزی بینی، آپنه خواب یا مشکل در تنفس دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. آنها می توانند تعیین کنند که آیا سپتوم شما انحراف دارد یا خیر و درمان مناسب را توصیه می کنند.

ارسال نقد و بررسی