سندرم زجر تنفسی حاد (ARDS) یک بیماری ریوی است که منجر به مشکلات حاد تنفسی می شود. این بیماری نتیجه ی التهاب و تجمع مایع در ریه ها می باشد که موجب اختلال در اکسیژن رسانی به خون، می شود . معمولا افرادی که دچار ذات الریه و سپسیس می شوند ، این بیماری را تجربه می کنند. این بیماری بسیار خطرناک و تهدید کننده است و در صورتی که به موقع تشخیص داده و درمان نشود برای بیمار عوارض جبران ناپذیری همراه دارد.
با داروخانه آنلاین همراه باشید تا بیشتر با این بیماری و علائم آن آشنا شویم.
سندرم زجر تنفسی حاد (ARDS) چگونه اتفاق می افتد؟
این بیماری زمانی رخ می دهد که فرد به علت بیماری و آسیب های قبلی ریوی ، تورم و التهاب ریه را تجربه می کند. التهاب ریه باعث نشت مایع از رگ های خونی به کیسه های ریه و تجمع مایع در آن می شود . این مایع مانع پر شدن ریه های شما از اکسیژن می شود .در نتیجه خون شما قادر به دریافت اکسیژن مورد نیاز برای حمل به بدن شما نیست و اکسیژن کافی به اندام های حیاتی بدن مانند کلیه ها و مغز منتقل نمی شود .
ARDS بسیار تهدید کننده است و گاهی اوقات موجب مرگ بیمار می شود اما به طور کلی قابل درمان است و بیشتر بیماران بهبود می یابند. البته تشخیص و درمان سریع نیز مهم و تاثیر گذار است.
علائم سندرم زجر تنفسی حاد (ARDS) چیست؟
شدت علائم ARDS با توجه به علت بروز و وجود بیماری زمینه ای قلبی یا ریوی می تواند در افراد ، متفاوت باشد. این علائم عبارتند از:
- تنگی نفس شدید
- تنفس سریع (افزایش تعداد نفس ها)
- سطح اکسیژن کم در خون
- گیجی یا خواب آلودگی
- سرفه
- ناراحتی یا درد در ناحیه قفسه سینه
- خستگي يا ضعف شديد
علائم و نشانه ها معمولاً در عرض 72 ساعت پس از آسیب به ریه شروع می شوند.
چه عواملی موجب بروز سندرم زجر تنفسی حاد (ARDS) می شود؟
این بیماری می تواند در اثر هر آسیب مستقیم یا غیر مستقیم به ریه ایجاد شود. علل شایع عبارتند از:
- ذات الریه
- سپسیس یا عفونت شدید در سراسر بدن.
- تروما (صدمات جسمی به خصوص به قفسه سینه یا سر).
- استنشاق مواد مضر مانند دود، مواد شیمیایی یا گازهای سمی.
- آسپیراسیون که استنشاق غذا، مایع یا استفراغ در ریه ها است.
- پانکراتیت یا التهاب لوزالمعده .
- تزریق یا انتقال خون در برخی موارد، مرتبط با آسیب حاد ریه (TRALI) است.
این عوامل می توانند منجر به التهاب و تجمع مایع در ریه ها و در نتیجه ARDS شوند.
چه افرادی بیشتر در معرض خطر سندرم زجر تنفسی حاد هستند؟
مبتلایان به ARDS معمولا سالمندان و بیمارانی هستند که به علت مشکلات ریوی یا آسیب های شدید جسمی و عفونت در تخت بیمارستان بستری هستند. همچنین افراد سیگاری، کسانی که سوء مصرف مزمن الکل دارند و افراد چاق به دلیل اختلالی که در عملکرد ریه آنها بوجود می آید، بیشتر در معرض خطر این بیماری هستند . شناخت این عوامل خطر برای شناسایی و مدیریت زودهنگام بیماری سندرم زجر تنفسی حاد ضروری است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
علائم سندرم زجر تنفسی حاد معمولاً به دنبال یک بیماری یا آسیب جدی در بدن پدیدار می شود و اکثر افرادی که این بیماری را دارند در حال حاضر در بیمارستان بستری هستند. اما اگر علائم ARDS را دارید و در یک مرکز پزشکی نیستید، فوراً به مرکز فوریت های پزشکی مراجعه بفرمایید و علائم خود را به پزشک اعلام کند.
تشخیص بیماری سندرم زجر تنفسی حاد
در حال حاضر آزمایش مخصوصی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد. پزشکان معمولا از طریق بررسی علائم بیمار و آزمایش های تصویربرداری تشخیص می دهند که فرد دچار این بیماری هست یا خیر. همچنین رد احتمال درگیری فرد با بیماری هایی مانند نارسایی قلبی یا بیماری های مزمن ریوی که علائم مشابه دارند ، در تشخیص ARDS موثر است.
روش هایی که به تشخیص این بیماری کمک می کنند عبارتند از :
تست های تصویربرداری
رادیوگرافی قفسه سینه یا سی تی اسکن هسته ای ریه معمولاً برای بررسی علائم وجود مایع در ریه ها توسط پزشک انجام می شود که به رد سایر شرایط مانند ذات الریه نیز کمک می کند.
آزمایش خون
آزمایش‌های خون، مانند آزمایش‌های گاز خون شریانی (ABG)، میزان اکسیژن موجود در خون را اندازه‌گیری می‌کنند. سطوح پایین اکسیژن در خون عامل کلیدی نشان دهنده ARDS است. همچنین آزمایش پالس اکسیمتری نیز به اندازه گیری سرعت اشباع اکسیژن درخون شما می پردازد و در تشخیص بیماری کمک می کند.
آزمایشات قلب
از آنجایی که علائم این بیماری مانند علائم برخی از مشکلات قلبی است، برای رد احتمال مشکلات قلبی این دو آزمایش انجام می شود:
- الکتروکاردیوگرام. این آزمایش بدون درد، که به عنوان ECG نیز شناخته می شود، فعالیت الکتریکی قلب شما را ردیابی می کند. در طول آزمایش، پزشک چندین حسگر سیمی را به بدن شما متصل می کند.
- اکوکاردیوگرافی. این آزمایش از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر قلب استفاده می کند. و نشان می دهد که چگونه خون در حفره های قلب و دریچه های قلب حرکت می کند و آیا مشکلی در ساختار قلب شما وجود دارد یا خیر.
سندرم زجر تنفسی حاد چه مشکلات و عوارضی همراه دارد؟
به لطف مراقبت های پزشکی و پیشرفت در حوزه درمان، عوارض این بیماری و در سالهای اخیر کاهش یافته و افراد بیشتری جان سالم از آن به در می برند. با اینحال درگیری با این بیماری و بستری شدن در بیمارستان عوارضی به دنبال دارد:
- لخته شدن خون: دراز کشیدن در بیمارستان در حالی که از دستگاه تنفس مصنوعی استفاده می کنید می تواند احتمال لخته شدن خون را به خصوص در رگ های پاها افزایش دهد. اگر لخته ای در پای شما ایجاد شود، بخشی از آن می تواند شکسته شود و به یک یا هر دو ریه شما برود، جایی که می تواند جریان خون را مسدود کند. به این حالت آمبولی ریه می گویند.
- پنوموتوراکس: این اتفاق زمانی رخ می دهد که هوا به فضای بین ریه و دیواره قفسه سینه نشت می کند و باعث فروپاشی ریه می شود. این می تواند به دلیل افزایش فشار ناشی از تهویه رخ دهد.
- پنومونی مرتبط با ونتیلاتور (VAP): تهویه مکانیکی طولانی مدت خطر عفونت ریه را به دلیل ورود باکتری از طریق لوله تنفسی به ریه ها افزایش می دهد.
- فیبروز ریوی: در برخی موارد، ARDS می تواند منجر به زخم شدن بافت ریه شود . زخم و ضخیم شدن بافت بین کیسه های هوایی در ریه ها می تواند در عرض چند هفته پس از شروع بیماری رخ دهد. این اتفاق ریه‌های شما را سفت‌تر می‌کند و جریان اکسیژن از کیسه‌های هوا به خون شما سخت تر می‌شود. که منجر به مشکلات تنفسی طولانی مدت و کاهش عملکرد ریه می شود.
- باروتروما: فشار زیاد ناشی از تهویه مکانیکی می تواند باعث آسیب های ریوی شود که منجر به نشت هوا در بافت ریه یا اطراف ریه ها می شود.
- زخم معده: زخم های استرسی اسید اضافی که معده شما به دلیل بیماری یا آسیب جدی تولید می کند می تواند پوشش معده را تحریک کرده و منجر به زخم شود.
تجربه بازماندگان از بیماری سندرم زجر تنفسی حاد
این بیماری سخت برای بازماندگانش عوارض جانبی همیشگی همراه دارد که مانع فراموش کردن این بیماری در آنها می شود . بیشتر آنها مشکلات تنفسی را گزارش می دهند ، که معمولاً دچار تنگی نفس و خستگی می شوند و ممکن است برای چند ماه به اکسیژن اضافی در خانه نیاز داشته باشند. افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه و مشکلات حافظه نیز که در اثر استفاده از آرام بخش ها در افراد بوجود می آید از دیگر آسیب های جبران ناپذیر این بیماری است.
بیماری سندرم زجر تنفسی حاد چگونه درمان می شود؟
این بیماری در بیمارستان، معمولاً در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) درمان می‌شود. که روش های درمان عبارتند از:
اکسیژن درمانی
اولین هدف در درمان ARDS بهبود سطح اکسیژن در خون شما است. بدون اکسیژن، اندام های شما نمی توانند به درستی کار کنند. پزشکان در این روش اکسیژن را از طریق ماسکی که محکم روی بینی و دهان شما قرار می‌گیرد، منتقل می کنند یا از طریق یک ونتیلاتور مکانیکی ، هوا را به داخل ریه‌های شما فشار می‌دهند و مقداری از مایع را از کیسه‌های هوا خارج می‌کنند.
اکسیژن‌رسانی غشای خارج بدنی (ECMO)
ECMO یک درمان بسیار پیچیده است. در این روش خون با یک دستگاه مخصوص از بدن شما خارج می شود و پس از آن دی اکسید کربن حذف و اکسیژن به آن اضافه می شود ، سپس خون اصلاح شده مجدد به بدن بر می گردد. این یک درمان پرخطر با عوارض بالقوه است و برای هر بیمار مناسب نیست.
موقعیت یابی مستعد Prone positioning
هنگامی که درمان‌های اکسیژن و ونتیلاتور اکسیژن خون را تامین نمی کنند، پزشک ، بیمار را روی معده می چرخاند تا اکسیژن بیشتری به خون او برسد. به این عمل پرونینگ گفته می شود و به بهبود سطح اکسیژن در خون کمک می کند.
مدیریت مایعات
دادن بیش از حد مایعات به بیمار می تواند باعث تجمع بیشتر مایع در ریه ها شود. دادن مایعات کم نیز می تواند قلب و سایر اندام ها را تحت فشار قرار دهد و منجر به شوک شود. بنابراین مدیریت آن در بیماران بسیار مهم است و یکی از اهداف درمان است.
درمان دارویی
افراد مبتلا به بیماری سندرم زجر تنفسی حاد معمولاً برای درمان عفونت، تسکین درد ،جلوگیری از لخته شدن خون و رفلاکس اسید معده ، با تجویز پزشک دارو دریافت می کنند.
نکات پایانی
در انتها برای تضمین سلامتی و پیشگیری از ابتلا به این بیماری ، توصیه می شود اگر سیگار می کشید، برای ترک آن اقدام کنید و از دود سیگار دوری کنید. همچنین تزریق واکسن آنفولانزا و ذات الریه به دفعات توصیه شده است و می‌تواند خطر ابتلا به عفونت‌های ریوی را کاهش دهد.
