بیماری اوتیسم، همچنین به عنوان اختلال طیف اوتیسم (ASD) شناخته می شود، یک وضعیت عصبی و رشدی پیچیده است که بر نحوه ارتباط، تعامل و پردازش اطلاعات تأثیر می گذارد. این یک بیماری مادام العمر است که از اوایل کودکی وجود دارد و می تواند تأثیر قابل توجهی بر زندگی روزمره فرد داشته باشد.
طیف اوتیسم گسترده و متنوع است و افراد طیف وسیعی از علائم و ویژگی ها را با شدت های مختلف نشان می دهند. با این حال، برخی از ویژگی های مشترک وجود دارد که اغلب با بیماری اوتیسم مرتبط است و در این مقاله به آنها می پردازیم.
علائم و ویژگی های بیماری اوتیسم
چالش های اجتماعی و ارتباطی
یکی از ویژگی های اصلی بیماری اوتیسم، به ویژه اوتیسم در بزرگسالان، مشکل در تعامل اجتماعی و ارتباطات است. افراد اوتیستیک در درک و تفسیر نشانه های اجتماعی، حالات چهره و زبان بدن دچار مشکل می شوند. آنها همچنین در گفتگوهای متقابل، برقراری تماس چشمی و درک دیدگاه دیگران دچار مشکل می شوند. برخی نیز طیف محدودی از حالات چهره دارند یا برای شروع یا حفظ مکالمه تلاش می کنند.
علایق محدود و رفتارهای تکراری
بررسی افراد اوتیستیک به ویژه کودکان نشان می دهد که اغلب بر علایق یا فعالیت های خاص تمرکز دارند و می توانند عمیقاً درگیر آنها شوند. اوتیسم در کودکان به این شکل است که آنها ساعت ها، به استثنای فعالیت های دیگر، غرق در یک موضوع یا سرگرمی خاص می شوند. علاوه بر این، رفتارهای تکراری از خود نشان می دهند، مانند تکرار عبارات خاص، درگیر شدن در حرکات تکراری بدن (مانند تکان دادن دست).
ویژگی های عاطفی و رفتاری
بیماری اوتیسم همچنین می‌تواند بر حفظ هیجان و الگوهای رفتاری فرد تأثیر بگذارد، از جمله:
- مشکل در بیان یا درک احساسات
- بی تفاوتی در پاسخ به محرک های شدید یا تغییر در روتین
- پایبندی سخت به روال ها و مقاومت در برابر تغییر
- علایق یا وسواس شدید نسبت به موضوعات یا فعالیت های خاص
- رفتارهای تکراری، مانند تکان دادن دست یا تکرار عبارات
این ویژگی‌های عاطفی و رفتاری می‌تواند چالش‌های مهمی برای افراد اوتیستیک و خانواده‌هایشان به‌ویژه در محیط‌های اجتماعی و تحصیلی ایجاد کند.
سایر خصوصیات
علاوه بر علائم اصلی، برخی از افراد اوتیستیک احتمالا ویژگی های دیگری را نیز نشان دهند، مانند:
- مشکل با تغییر در روال
- عادات غذایی غیرمعمول یا ترجیحات غذایی
- یادگیری زبان با تاخیر یا پیشرفته
- حافظه استثنایی یا توجه به جزئیات
- الگوهای خواب غیر معمول
- افزایش یا کاهش حساسیت درد
تفاوت های پردازش حسی
همانطور که قبلا ذکر شد، بسیاری از افراد اوتیستیک پردازش حسی غیر معمول را تجربه می کنند که می تواند به طرق مختلف ظاهر شود. برخی افراد به برخی از ورودی های حسی حساس هستند، مانند:
- صداهای بلند (مانند جاروبرقی، خشک کن دست، سروصدا)
- چراغ های روشن
- بافت های خاص (مانند لباس، غذاهای خاص)
- بوهای تند
- لمس فیزیکی
این حساسیت مفرط می تواند منجر به احساس ناراحتی، اضطراب یا حتی درد شود و علاوه بر این می تواند فرد را وادار به اجتناب یا کناره گیری از محرک کند.
از سوی دیگر، برخی از افراد اوتیستیک نسبت به برخی احساسات کم‌ترحساسند و به دنبال تجربیات حسی شدید یا غیرعادی برای دریافت محرکی هستند که می‌خواهند. این می تواند شامل موارد زیر باشد:
- هوس فشار عمیق یا لمس محکم
- لذت بردن از فعالیت های بدنی شدید
- علاقه به صداها یا بافت های خاص
این تفاوت‌های پردازش حسی می‌تواند به طور قابل‌توجهی بر زندگی روزمره یک فرد اوتیستیک، از توانایی تمرکز در کلاس درس گرفته تا رفاه او در موقعیت‌های اجتماعی، تأثیر بگذارد.
تفاوت های شناختی و یادگیری
در حالی که طیف گسترده ای از توانایی های شناختی در میان افراد اوتیستیک وجود دارد، برخی از تفاوت های رایج شناختی و یادگیری عبارتند از:
رشد نابرابر مهارت: یک فرد اوتیستیک احتمال دارد در زمینه‌های خاصی مانند ریاضیات یا حافظه برتری داشته باشد، در حالی که در موارد دیگر مانند درک مطلب یا مهارت‌های اجتماعی دست و پنجه نرم می‌کند.
توجه و تمرکز: افراد اوتیستیک در حفظ تمرکز بر روی کارها، به ویژه کارهایی که مورد علاقه شخصی نیستند، مشکل دارند، اما همچنین می توانند تمرکز و تمرکز قابل توجهی را در زمینه های اشتیاق خود نشان دهند.
سرعت پردازش: برخی از افراد اوتیستیک می توانند اطلاعات را پردازش کنند و کندتر از همسالان عصبی، به ویژه در موقعیت های اجتماعی، واکنش نشان دهند.
تفکر تحت اللفظی: افراد اوتیستیک اغلب زبان را بسیار تحت اللفظی می گیرند و در درک اصطلاحات، کنایه یا مفاهیم انتزاعی مشکل دارند.
این تفاوت‌های شناختی می‌تواند بر عملکرد تحصیلی، تعاملات اجتماعی و عملکرد کلی یک فرد مبتلا به بیماری اوتیسم در زندگی روزمره تأثیر بگذارد.
تشخیص بیماری اوتیسم
اختلال طیف اوتیسم (ASD) معمولاً در اوایل دوران کودکی تشخیص داده می شود، اگرچه در هر سنی قابل شناسایی است. اصطلاح “طیف” به طیف گسترده ای از علائم، مهارت ها و سطوح اختلالی که می تواند در افراد مبتلا به اوتیسم رخ دهد، اشاره دارد.
برخی از افراد اوتیستیک دارای توانایی های ذهنی متوسط یا بالاتر از حد متوسط هستند، در حالی که برخی دیگر ممکن است دارای ناتوانی های ذهنی باشند. این تنوع در طیف اوتیسم به همین دلیل است که اغلب از آن به عنوان “اختلال طیف” یاد می شود.
معیارهای تشخیصی
راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، که ابزار تشخیصی استانداردی است که توسط متخصصان سلامت روان استفاده می‌شود، معیارهای اصلی زیر را برای تشخیص اختلال طیف اوتیسم بیان می‌کند:
- کمبودهای مداوم در ارتباطات اجتماعی و تعامل اجتماعی در زمینه های مختلف.
- الگوهای رفتاری، علایق یا فعالیت های محدود و تکراری.
- علائمی که در اوایل دوره رشد وجود دارد.
- علائمی که از نظر بالینی باعث اختلال قابل توجه در عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر زمینه های مهم می شود.
این معیارها به پزشکان کمک می کند تا ترکیب منحصر به فرد علائم و چالش هایی را که یک فرد مبتلا به بیماری اوتیسم ممکن است تجربه کند، شناسایی کند.
شرایط همزمان هنگام ابتلا به بیماری اوتیسم
برای افراد مبتلا به اوتیسم معمول است که شرایط همزمانی نیز داشته باشند، مانند:
- ناتوانی ذهنی
- اختلال کمبود توجه/بیش فعالی (ADHD)
- اختلالات اضطرابی
- افسردگی
- مشکلات گوارشی
- اختلالات خواب
وجود این شرایط اضافی می تواند تصویر کلی را پیچیده تر کند و نیاز به رویکردهای درمانی تخصصی داشته باشد.
علل بیماری اوتیسم
دلایل دقیق بیماری اوتیسم به طور کامل شناخته نشده است، اما تحقیقات نشان می دهد که تحت تاثیر ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است. برخی از عوامل خطر شناخته شده عبارتند از:
- داشتن یک عضو نزدیک خانواده مبتلا به اوتیسم
- سن بالای والدین در زمان لقاح
- برخی شرایط ژنتیکی یا ناهنجاری های کروموزومی
- قرار گرفتن در معرض برخی از سموم محیطی در دوران بارداری
- با این حال، توجه به این نکته مهم است که اوتیسم ناشی از فرزندپروری ضعیف یا کمبود واکسن نیست.
مداخله و پشتیبانی اولیه
شناسایی و مداخله زودهنگام برای افراد اوتیستیک بسیار مهم است، زیرا می تواند نتایج بلندمدت را تا حد زیادی بهبود بخشد. درمان های تخصصی مانند گفتار درمانی، کاردرمانی و رفتار درمانی می توانند به توسعه مهارت های ارتباطی، اجتماعی و زندگی روزمره کمک کنند.
نکات پایانی
توجه به این نکته ضروری است که تجربه بیماری اوتیسم برای هر فردی منحصر به فرد است و شدت و ترکیب علائم می تواند بسیار متفاوت باشد. برخی از افراد اوتیستیک عملکرد بالایی دارند و می توانند به طور مستقل زندگی کنند، در حالی که برخی دیگر به حمایت و کمک بیشتری نیاز دارند.
اگر مشکوک هستید که شاید شما یا یکی از عزیزانتان در طیف اوتیسم باشید، ضروری است که از یک پزشک واجد شرایط، روانشناس یا مشاورین مجله سلامت داروخانه آنلاین، به دنبال ارزیابی حرفه ای باشید. تشخیص زودهنگام و مداخله بیماری اوتیسم می تواند تفاوت قابل توجهی در کیفیت زندگی و توانایی فرد برای رشد ایجاد کند.
