آشنایی با سرم قندی-نمکی یا دکستروز-سالین

سرم قندی-نمکی یا دکستروز-سالین محلولی استریل است که حاوی مخلوطی از دکستروز (نوعی قند) و سالین (محلولی از کلرید سدیم در آب) است. این محلول معمولاً برای تجویز داخل وریدی (IV) برای کمک به جایگزینی مایعات و الکترولیت ها در بدن استفاده می شود.

موارد استفاده از سرم قندی-نمکی

سرم قندی-نمکی یا دکستروز سالین اغلب در محیط های پزشکی مانند بیمارستان ها و کلینیک ها برای درمان کم آبی بدن، عدم تعادل الکترولیت ها و سایر شرایطی که نیاز به جایگزینی مایعات و الکترولیت دارند استفاده می شود. همچنین گاهی اوقات به عنوان منبع انرژی برای بدن، به ویژه در افرادی که قادر به خوردن یا نوشیدن نیستند، استفاده می شود.

غلظت دکستروز و سالین در محلول بسته به موقعیت خاص و توصیه های پزشک می تواند متفاوت باشد. مهم است که دستورالعمل ها را به دقت دنبال کنید و از محلول فقط طبق دستورالعمل استفاده کنید تا از عوارض احتمالی یا عوارض جانبی جلوگیری کنید.

برخی از عوارض جانبی بالقوه سرم قندی-نمکی یا همان سرم دکستروز سالین ممکن است شامل قرمزی یا تورم در محل تجویز، اضافه بار مایعات و عدم تعادل الکترولیت باشد. اگر هنگام استفاده از سرم سرم قندی-نمکی (سالین دکستروز)، علائم غیرعادی یا شدیدی را تجربه کردید، باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.

سرم قندی-نمکی معمولاً به صورت داخل وریدی تجویز می شود، به این معنی که مستقیماً با استفاده از سوزن یا کاتتر استریل به داخل ورید یا رگ تزریق می شود. محلول معمولاً به آرامی در طی یک دوره زمانی تجویز می شود و میزان مصرف ممکن است بسته به شرایط پزشکی و نیازهای فرد متفاوت باشد.

سرم قندی-نمکی یا نمکی دکستروز اغلب برای درمان شرایطی استفاده می شود که منجر به عدم تعادل مایعات یا الکترولیت ها در بدن می شود، مانند کم آبی بدن، استفراغ، اسهال یا تعریق بیش از حد. دکستروز موجود در محلول منبع انرژی برای بدن فراهم می کند، در حالی که نمک به جایگزینی مایعات و الکترولیت های از دست رفته کمک می کند.

همانگونه که گفته شد غلظت دکستروز و سالین در محلول بسته به موقعیت خاص و توصیه های پزشک می تواند متفاوت باشد. به عنوان مثال، محلول نمکی دکستروز 5 درصد حاوی 5 گرم دکستروز و 0.9 گرم کلرید سدیم در هر 100 میلی لیتر آب است، در حالی که محلول 10 درصد حاوی 10 گرم دکستروز و 0.9 گرم کلرید سدیم در هر 100 میلی لیتر آب است.

سرم قندی-نمکی به طور کلی در صورت استفاده طبق دستور، ایمن و قابل تحمل است. با این حال، مانند همه داروها، می تواند در برخی افراد عوارض جانبی ایجاد کند. عوارض جانبی شایع سرم دکستروز سالین ممکن است شامل قرمزی یا تورم در محل مصرف، تب، لرز یا عدم تعادل الکترولیت باشد.

الکترولیت هایی که می توانند با سرم قندی-نمکی جایگزین شوند کدامند؟

از آنجا که سرم قندی-نمکی محلولی است که حاوی مخلوطی از دکستروز (نوعی قند) و سالین (محلولی از کلرید سدیم در آب) است می تواند به جایگزینی چندین الکترولیت مختلف در بدن کمک کند، از جمله:

• سدیم: سدیم یک الکترولیت مهم است که به تنظیم تعادل مایعات و فشار خون در بدن کمک می کند.
• کلرید: کلرید الکترولیت دیگری است که به تنظیم تعادل مایعات در بدن کمک می کند و برای حفظ تعادل الکترولیت مناسب با سدیم همکاری نزدیکی دارد.
• پتاسیم: پتاسیم یک الکترولیت است که برای عملکرد عضلات از جمله عملکرد قلب مهم است.
• کلسیم: کلسیم یک الکترولیت است که برای سلامت استخوان، عملکرد عضلات و عملکرد اعصاب مهم است.
• منیزیم: منیزیم یک الکترولیت است که برای عملکرد عضلات و اعصاب و همچنین برای حفظ ریتم قلب سالم مهم است.
• فسفات: فسفات یک الکترولیت است که برای سلامت استخوان، تولید انرژی و تعادل اسید و باز در بدن مهم است.

سرم قندی-نمکی ممکن است حاوی مقادیر متفاوتی از این الکترولیت ها (بسته به غلظت خاص محلول و توصیه های پزشک) باشد. مهم است که دستورالعمل ها را به دقت دنبال کنید و از سرم سالین دکستروز یا سرم قندی-نمکی فقط طبق دستورالعمل استفاده کنید تا از عوارض احتمالی یا عوارض جانبی جلوگیری کنید.

عوارض جانبی احتمالی استفاده از سرم دکستروز سالین

سرم قندی-نمکی به طور کلی در صورت استفاده طبق دستور، ایمن و قابل تحمل است. با این حال، مانند همه داروها، می تواند در برخی افراد عوارض جانبی ایجاد کند. در اینجا برخی از عوارض بالقوه یا عوارض جانبی استفاده از سرم دکستروز سالین آورده شده است:

عفونت: سرم قندی-نمکی به طور معمول به صورت داخل وریدی تجویز می شود که در صورت استریل نبودن تجهیزات یا محلول می تواند خطر عفونت را افزایش دهد.

عدم تعادل الکترولیت: سرم قندی-نمکی حاوی الکترولیت ها است و استفاده بیش از حد یا نامناسب می تواند منجر به عدم تعادل الکترولیت ها، مانند هیپرناترمی (سطح سدیم بالا) یا هیپوکالمی (سطح پتاسیم پایین) شود.

واکنش آلرژیک: در موارد نادر، سرم دکستروز سالین می تواند باعث واکنش آلرژیک شود که ممکن است شامل علائمی مانند خارش، کهیر یا مشکل در تنفس باشد.

اضافه بار مایعات: در موارد نادر، استفاده بیش از حد از سرم قندی-نمکی می تواند منجر به اضافه بار مایعات شود، به ویژه در افرادی که شرایط پزشکی خاصی مانند نارسایی احتقانی قلب دارند.

هیپرگلیسمی: دکستروز نوعی قند است و استفاده بیش از حد از سرم نمکی دکستروز می تواند منجر به افزایش سطح قند خون شود، به ویژه در افرادی که دیابت دارند یا در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند.

 اگر هنگام استفاده از سرم سالین دکستروز، علائم غیرعادی یا شدیدی را تجربه کردید، باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.

چگونه می توانم از اضافه بار مایعات هنگام استفاده از سرم قندی-نمکی جلوگیری کنم؟

اضافه بار مایعات می تواند یک عارضه بالقوه استفاده از سرم دکستروز سالین باشد، به ویژه در افراد مبتلا به بیماری های خاص مانند نارسایی احتقانی قلب. در اینجا چند نکته برای کمک به جلوگیری از اضافه بار مایعات هنگام استفاده از سرم دکستروز سالین وجود دارد:

دستورالعمل ها را به دقت دنبال کنید: همیشه هنگام استفاده از سرم دکستروز سالین یا قندی-نمکی، دستورالعمل های ارائه شده توسط پزشک خود را دنبال کنید. محلول را فقط طبق دستورالعمل استفاده کنید و از دوز یا دفعات مصرف توصیه شده تجاوز نکنید.

نظارت بر مصرف و برون ده مایعات: پزشک شما ممکن است توصیه کند هنگام استفاده از سرم قندی-نمکی برای جلوگیری از اضافه بار مایعات، میزان مصرف و برون ده مایعات را کنترل کنید. این ممکن است شامل اندازه گیری مقدار مایعاتی باشد که می نوشید یا از طریق منابع دیگر دریافت می کنید، و همچنین با نظارت بر خروجی ادرار این کار را انجام دهید.

میزان تجویز را تنظیم کنید: میزان تجویز سرم قندی-نمکی را می توان برای جلوگیری از اضافه بار مایعات تنظیم کرد. پزشک شما می تواند به تعیین میزان مناسب تجویز بر اساس نیازهای فردی و شرایط پزشکی شما کمک کند.

علائم اضافه بار مایعات را کنترل کنید: از علائم و نشانه های اضافه بار مایعات مانند تورم در پاها، تنگی نفس یا افزایش سریع وزن آگاه باشید. اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، فوراً با اورژانس تماس بگیرید.

اگر در مورد خطر اضافه بار مایعات هنگام استفاده از سرم قندی-نمکی یا دکستروز سالین، یا اگر سابقه نارسایی احتقانی قلب یا سایر شرایطی دارید که خطر اضافه بار مایعات را افزایش می دهد، سؤال یا نگرانی دارید، حتما با پزشک صحبت کنید تا به تعیین مناسب ترین برنامه درمانی برای نیازهای فردی و وضعیت پزشکی شما کمک کند.

نویسنده و گردآورنده: دکتر سارا شوهانی