اختلال پردازش حسی یک عارضه عصبی است که در نتیجه آن فرد در تفسیر و درک اطلاعات ورودی حسی دچار مشکل می شود؛ این مسئله باعث می شود به طور مثال فرد با شنیدن یک صدا دچار آزار شود. در ادامه این مقاله به اختلال پردازش حسی، انواع و علل آن اشاره خواهیم کرد.
اختلال پردازش حسی یا اختلال SPD چیست؟
اختلال پردازش حسی باعث می شود سیگنال های حسی در فرد به صورت صحیح پاسخ ایجاد نکنند. افراد مبتلا به این اختلال دارای مشکل در تفسیر و درک اطلاعات ورودی حسی (دریافتی از طریق بینایی، شنوایی، لامسه، بویایی و چشایی) هستند. به این معنی که اطلاعات را شدیدتر یا ضعیف تر از آنچه در واقع هستند پردازش می کنند و این مسئله بر واکنش آنها تاثیر می گذارد.
اختلال پردازش حسی به طور معمول در دوران کودکی تشخیص داده می شود اما ممکن است در بزرگسالی نیز فرد را تحت تاثیر قرار دهد. کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم، اختلال کم توجهی بیش فعالی و سندروم ایکس شکننده بیشتر در معرض ابتلا به اختلال پردازش حسی می باشند.
انواع اختلال پردازش حسی
اختلال پردازش حسی به سه دسته تقسیم می شود:
- اختلال در تعدیل حسی: این نوع بسیار شایع است. فرد مبتلا به این نوع بیشتر یا کمتر از حد معمول به تحریکات محیطی پاسخ نشان می دهد. علت آن این است که سیستم عصبی فرد نمی تواند زمان توجه به محرک ها یا نادیده گرفتن آنها را تشخیص دهد.
- اختلال تمایز حسی: فرد مبتلا به این نوع نمی تواند به درستی منبع حس خود را تشخیص دهد. این مسئله می تواند باعث اخلال در تشخیص حروف، منبع صدا و گرسنگی گردد.
- اختلال حرکتی مبتنی بر حس: فرد مبتلا در کارهایی که نیاز به کنترل حرکتی دارند دچار مشکل می شود؛ به طور مثال حفظ تعادل، صاف نشستن و موارد دیگر.
اختلال پردازش حسی چه نشانه هایی دارد؟
کودکان مبتلا به اختلال پردازش حسی به طور معمول دارای رفتارهایی هستند که در ادامه به چندین مورد آنها اشاره می شود:
- به سختی روی یک مسئله تمرکز می کنند.
- به صدا، تماس و تحرک واکنش شدید نشان می دهند.
- دچار حواس پرتی هستند و در دنیای خودشان سیر می کنند.
- زودرنج هستند و پاسخ های احساسی به مسائل می دهند.
- ثبات رفتاری ندارند.
- عادات غذایی محدود دارند.
- در حین مراقبت های بهداشتی مانند سشوار کشیدن، شانه کردن مو، حمام کردن و … دچار استرس می شوند.
- از وسایل متحرک مانند چرخ و فلک یا تاب دوری می کنند.
- تمایل به تنهایی دارند و یادگیری مهارت های اجتماعی و ارتباطی برایشان سخت است.
- از فعالیت های شدید مانند دویدن، ضربه زدن به افراد و اشیاء، چرخیدن و … استقبال می کنند.
- در انجام فعالیت های خود سعی می کنند انرژی زیادی مصرف کنند. به طور مثال محکم می نویسند، به سرعت می دوند.
- از تغییر در برنامه روزانه خودداری می کنند و تمایل دارند یک الگوی خاص را همواره دنبال کنند.
علل بروز اختلال پردازش حسی
علت این مسئله چندان مشخص نیست. برخی عوامل ژنتیکی را در آن دخیل می دانند اما برخی عوامل بیرونی را نیز در بروز این اختلال موثر می دانند. برخی از عوامل موثر در بروز این اختلال به شرح زیرند:
- زایمان زودرس مادر
- سوء تغذیه پیش از تولد
- محرومیت از مادر
- مصرف الکل و سیگار در دوره بارداری
تشخیص و درمان اختلال پردازش حسی
اگر علائم SPD را درکودک خود تشخیص دادید بهتر است به یک متخصص یا کاردرمانگر مراجعه نمایید. به دلیل شباهت علائم این اختلال با بیماریهای عصبی دیگر تشخیص آن سخت است و نیاز به تبحر خاص دارد. ارزیابی این اختلال با معاینه فیزیکی، ارزیابی گفتار و زبان انجام می شود. همچنین ممکن است پزشک از آزمایش هایی نظیر آزمایش‌های یکپارچگی حسی و تست‌های پراکسیس (SIPT) و چک لیست اندازه گیری پردازش حسی (SPM) استفاده کند.
درمانگر پس از تشخیص این اختلال با استفاده از روش های زیر می تواند به کنترل این مسئله در کودک بپردازد:
کاردرمانی
در این روش متخصص فعالیت هایی را در اختیار کودک قرار می دهد تا او احساس امنیت، راحتی و تمرکز بیشتری داشته باشند. در این فعالیت ها کودک تماس بدنی زیادی با اطراف دارد تا تحریک شود. فعالیت هایی مانند پرش از روی توپ، پریدن درون استخر توپ، چرخیدن در یک زنجیره محافظت شده، از آن جمله اند.
برس زدن
“برس زدن” روشی درمانی است و مناسب کودکانی است که برخی احساسات عادی برایشان بسیار ناخوشایند است. به طور مثال تماس بدن با لباس، پابرهنه راه رفتن، لمس توسط اشخاص دیگر. در این روش از برس موی نرم برای ایجاد فشار عمیق و در ادامه فشارهای مفصلی استفاده می شود. این کار باید با آموزش کاردرمانگر و توسط والدین چند بار در روز انجام شود.
باشگاه حسی
در باشگاه حسی تجهیزات مخصوصی قرار داده شده است و به کودک اجازه می دهد به راحتی در این مکان بچرخد؛ تاب بخورد و یا با تجهیزات برخورد کند. همچنین برخی باشگاه ها به جلیقه های وزنه دار و ماشین های فشار مجهزند تا فشارهای عمیقی را که باعث آرام شدن کودکان مبتلا می شوند روی آنها ایجاد کنند.
برنامه حسی
در برنامه حسی که توسط کاردرمانگر تهیه می شود شما می توانید فعالیت هایی را در خانه انجام دهید تا تحریک مورد نیاز کودک را ایجاد نمایید. کارهای نظیر موارد زیر می توانند در این برنامه باشند:
- خوردن غذاهای ترد و جویدنی
- استفاده از مسواک های لرزشی
- بالا بردن اجسام از پله ها
- ماساژ دادن پاها
- هل دادن سبد مواد غذایی
- چرخیدن
- رفتن به زمین بازی
آیا اختلال پردازش حسی درمان می شود؟
متاسفانه هیچ درمانی برای درمان اختلال پردازش حسی وجود ندارد. روش های ارائه شده تنها باعث کنترل این مسئله در کودکان می شود. برخی از کودکان ممکن است مشکلات کمتری را با افزایش سن تجربه کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است یاد بگیرند که با این تجربیات کنار بیایند.
در حال حاضر تحقیقات زیادی در مورد این اختلال و ریشه های آن انجام نگرفته است، اما احتمال دارد بین این اختلال و شرایط سلامت روان ارتباطاتی وجود داشته باشد، هرچند تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
مجله سلامت داروخانه آنلاین مطالعه مطالب زیر را به شما پیشنهاد می دهد :
- ترس های کودکان در سنین مختلف
- چگونه می توانیم مثبت اندیشی در کودکان را تقویت کنیم؟
- در به اشتراک گذاشتن تصاویر کودکان احتیاط کنید
