ریتالین (Ritalin) نام تجاری متیل فنیدات است. این دارو محرک سیستم عصبی مرکزی است و به شکل کپسول و قرص در داروخانه ها عرضه می شود. از قرص ریتالین برای افزایش توجه، تمرکز و مهار مشکلات رفتاری استفاده می شود. در ادامه با این دارو بیشتر آشنا خواهید شد.
ریتالین چیست؟
ریتالین همانطور که گفته شد وظیفه دارد سیستم عصبی مرکزی را تحریک کند. این ماده بر روی مواد شیمیایی درون مغز و اعصاب مانند دوپامین اثر می گذارد و نقش مهمی در مهار برانگیختگی و بیش فعالی دارد. این دارو تمرکز بالایی ایجاد می کند و به همین دلیل بسیاری از دانشجویان و دانش آموزان برای موفقیت در امتحانات از این دارو استفاده می کنند. ریتالین برای درمان بیماری های زیر در کنار مشاوره تجویز می شود:
- نارکولپسی یا حمله خواب
- اختلال کم توجهی (ADD)
- اختلال کم توجهی بیش فعالی (ADHA)
تاثیر ریتالین بر روی سیستم عصبی مرکزی
ریتالین بر روی عملکرد دوپامین و نوراپی نفرین مغز اثر می گذارد. دوپامین یک انتقال دهنده عصبی است و بر لذت، حرکت و میزان توجه فرد تاثیر دارد. ریتالین مانع می شود این دو هورمون در سلول های عصبی مغز دوباره جذب شوند و عملکرد این دو انتقال دهنده عصبی را بالا می برد. با مصرف ریتالین سطح این انتقال دهنده های عصبی به آرامی افزایش می یابد و میزان افزایش آنها مرتبط با دوز تجویزی پزشک است.
تجویز ریتالین برای کودکان
این دارو برای درمان بیش فعالی کودکان توسط پزشک تجویز می شود. این دارو می تواند به طور موقت رشد کودک را خصوصا در دو سال اول مصرف کاهش دهد. در صورت استفاده طولانی مدت، این دارو می تواند بر میزان رشد، وزن و قد کودک تاثیر بگذارد و به همین دلیل پزشک هر از گاهی دستور قطع دارو را می دهد. قابل توجه است که در طول درمان با این دارو، باید قد و وزن کودک مداوم چک شود.
چه نکاتی را در استفاده از داروی ریتالین باید در نظر داشت؟
- ریتالین اعتیاد آور است. اگر سابقه اعتیاد به دارو یا الکل دارید پیش از مصرف دارو حتما این موضوع را به پزشک اطلاع دهید.
- اگر حساسیت به متیل فنیدات دارید از ریتالین نباید استفاده کنید.
- برای تغییر شکل و برند مصرفی داوری خود حتما با پزشک مشورت کنید.
- استفاده بیش از حد از این دارو می تواند باعث اعتیاد، اوردوز و مرگ شود.
- این دارو می تواند روان پریشی را در فرد ایجاد یا تشدید کند خصوصا اگر فرد سابقه افسردگی، بیماری روانی یا اختلالات دو قطبی داشته باشد.
- مصرف این دارو می تواند مشکلات گردش خون و در نتیجه بی حسی، درد یا تغییر رنگ در انگشتان دست و پا ایجاد کند.
- اگر مشکلاتی نظیر فشار خون بالا، بیماری های قلبی، نقایص قلبی، حرکات عضلانی غیر قابل کنترل، سابقه خانوادگی مرگ ناگهانی یا گلوکوم دارید داروهای محرک می توانند خطر حمله قلبی، مرگ ناگهانی یا سکته مغزی را بالا ببرند. بنابراین حتما با پزشک خود در مورد مصرف ریتالین مشورت کنید.
- اگر باردار هستید حتما پزشک را مطلع کنید زیرا این دارو می تواند باعث زایمان زودرس و وزن پایین هنگام تولد نوزاد شود.
- در مورد مصرف دارو در دوران شیردهی حتما با پزشک خود مشورت نمایید.
نحوه مصرف ریتالین چگونه است؟
این دارو حتما باید تحت نظر پزشک مصرف شود. بر روی بسته بندی داروها نحوه استفاده از آن قید شده است اما به دلیل اینکه پزشک با توجه به شرایط بیمار، قدرت و شکل دارو و برند سازنده، دوز مصرفی را تغییر می دهد حتما میزان مصرف آن باید با دستور پزشک باشد.
آیا می توان ریتالین را یکباره قطع کرد؟
قطع ناگهانی این دارو اگر مصرف آن تحت نظر پزشک نبوده، می تواند عوارض جدی برای فرد ایجاد کند. با توجه به اینکه این دارو وابستگی جسمانی و روانی ایجاد می کند قطع آن می تواند در مواری باعث غش، کما و مرگ شود. برخی از افراد با قطع آن ممکن است اقدام به خودکشی کنند و یا دست به مصرف مجدد آن با دوز بالاتر زنند. عمده عوارض این دارو پس از قطع آن به شرح زیرند:
- حالت تهوع
- درد یا گرفتگی معده
- به هم خوردن الگوی خواب
- بازگشت علائم بیش فعالی
- افسردگی
- استفراغ
عوارض جدی مصرف ریتالین
اگر پس از مصرف ریتالین دچار علائم زیر شدید حتما به پزشک مراجعه نمایید:
- علائم ناشی از مشکلات در گردش خون مانند درد، احساس سرما، بی حسی، زخم های بی دلیل، تغییر رنگ انگشتان دست و پا
- علائم مشکلات قلبی مانند احساس سبکی سر، تنگی نفس، درد قفسه سینه
- علائم روانپریشی مانند پرخاشگری، توهم، پارانویا، مشکلات رفتاری
- نعوظ آلت تناسلی که بیشتر از 4 ساعت به طول بیانجامد.
ریتالین با چه داروهایی تداخل دارد؟
تداخل دارویی می تواند نحوه عملرد دارو را تغییر دهد و همچنین عوارض جانبی به همراه داشته باشد. بنابراین به نکات زیر توجه داشته باشید:
- در صورت مصرف داروهای ضد افسردگی و فشار خون با پزشک مشورت کنید.
- برخی محصولات گیاهی یا ویتامین ها می توانند با ریتالین تداخل داشته باشند. بنابراین پزشک را از مصرف این موارد مطلع کنید.
- ریتالین می تواند در نتیجه اسکن مغزی مربوط به بیماری پارکینسون تداخل ایجاد کند و نتیجه مثبت کاذب نشان دهد. بنابراین پیش از انجام آزمایش های پزشکی، پزشک را از مصرف ریتالین آگاه کنید.
- متیل فنیدات با دکس متیل فنیدات شباهت بسیاری دارد بنابراین نباید با یکدیگر مصرف شوند.
- اگر در دو هفته گذشته مهارکننده مونوآمینواکسیداز (MAO) مثل ایزوکربوکسازید، لینزولید، متیلن بلو تزریقی، فنلزین، راساژیلین، سلژیلین یا ترانیل‌سیپرومین استفاده کرده‌اید نباید ریتالین مصرف کنید.
