همگی ما برای یکبار هم که شده نام کلسترول را شنیده ایم، اما ممکن است شناخت کاملی به این ماده در بدن نداشته باشیم. کلسترول ماده ای مانند موم است که توسط کبد تولید می شود و وجود آن برای شکل گیری غشای سلولی و عملکرد ویتامین دی و برخی از هورمون ها حیاتی است. این ماده در آب حل نمی شود و در نتیجه نمی تواند در بدن حرکت کند. اگر میزان کلسترول در بدن افزایش پیدا کند خطر ابتلا به حملات قلبی و سکته مغزی افزایش پیدا می کند. در این مقاله تلاش می کنیم تا شما را با علائم و اثرات کلسترول بالا در بدن آشنا کنیم و راه های پیشگیری و درمان آن را عنوان کنیم.
کلسترول چیست؟
با توجه به این موضوع که کلسترول توانایی حرکت در مایع را ندارد باید توسط ذراتی به نام لیپو پروتئین ها در خون جریان یابد. لیپوپروتئین ها به دو شکل موجود هستند:
- لیپوپروتین پروتئین کم چگالی یا کلسترول بد ( دلیل اصلی حملات قلبی و مغزی)
- لیپوپروتئین پرچگالی یا کلسترول خون
چگونه کلسترول بالا می رود؟
یکی از مهمترین عواملی که سبب بروز کلسترول بالا در بدن می شود مصرف غذاهای چرب است. اگر سطح کلسترول بالا رود بیماری هایپرکلسترولمی یا هایپرلیپیدمی به وجود می آید. بهتر است بدانید که اگر سطح کلسترول خون نیز بیش از حد پایین بیاید، رسوبات چربی در خون به وجود می آیند و بر جریان خون اثر می گذارند. در نتیجه مشکلات قلبی و مغزی به وجود می آید و در شرایط حاد خطر مرگ وجود دارد.
علائم کلسترول بالا
هر بیماری خود را با علائم ویژه ای نشان می دهد. شناخت این علائم به افراد کمک می کند تا متوجه شوند که بیمار می خواهد بروز پیدا کند و باید هرچه زودتر برای درمان اقدام کنند. بهتر است بدانید که کلسترول بالا در ابتدا علائم خاصی ندارد و وقتی کار به جای حاد کشید، شخص به این موضوع پی می برد. در واقع، وقتی پلاک های چربی در خون رسوب می کنند و دیگر خون به قلب و مغز نمی رسد و فرد در معرض مشکلات شدید قلبی و مغزی قرار می گیرد فرد به این بیماری پی می برد. برای تشخیص کلسترول بالا شما باید از روشهای دیگر اقدام کنید!
کلسترول بالا در آزمایش خون
برای تشخیص این بیماری شما باید سالیانه آزمایش خون پانل لیپید بدهید. وقتی کلسترول خون بالای 240 میلی گرم در دسی لیتر باشد نشانه هایی از این بیماری نشان داده می شود. به طور کلی، اگر نمی توانید سالیانه این آزمایش را بدهید هر 4 تا 6 سال یکبار باید این آزمایش را تکرار کنید.
چه افراد در معرض کلسترول بالا قرار دارند؟
افرادی که این بیماری را در سابقه فامیلی خود دارند بیشتر از افراد دیگر در معرض ابتلا به آن قرار دارند. همچنین، برخی از موارد دیگر نیز زنگ هشداری برای ابتلا به این بیماری به شمار می روند که به شرح زیرند:
- فشار خون بالا
- مصرف دخانیات
- اضافه وزن
کلسترول بالا چه آسیب هایی به سلامتی وارد می کند؟
همانطور که پیشتر بدان اشاره کردیم، اگر میزان کلسترول در خون بالا رود، خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی در بدن افزایش پیدا می کند. در نتیجه علائم زیر در فرد بروز پیدا می کند:
- درد در قفسه سینه
- حالت تهوع
- خستگی مداوم
- تنگی نفس
- درد در ناحیه گردن، فک، شکم
- احساس بی حسی در دست و پا
همچنین اگر میزان کلسترول در خون افزایش پیدا کند، خون دیگر به مغز نمی رسد و یا خون کمی به مغز می رسد و همین امر سبب می شود که فرد در معرض ابتلا به سکته مغزی قرار گیرد. علائم سکته مغزی به شرح زیرند:
- سرگیجه ناگهانی
- از دست دادن تعادل
- آویزان شدن پلک و یا دهان
- ناتوانی در حرکت
- بریده صحبت کردن
- احساس بی حسی در صورت و اندام های بدن
- تاری دید
- دو بینی
- سردرد شدید
یکی دیگر از مشکلاتی که در اثر کلسترول بالا در بدن رخ می دهد ابتلا به بیماری شریانی محیطی است. در این بیماری جریان خون به کلیه، بازوها، معده و پا مسدود می شود و همین امر مشکلات شدیدی را برای فرد به وجود می آورد. برخی از علائم بیماری شریانی محیطی به شرح زیرند:
- گرفتگی عضلات
- درد در بدن
- احساس خستگی مداوم
- کاهش وزن
- رنگ پریدگی
- ابتلا به قانقاریا
- ایجاد زخم هایی که خوب نمی شوند
- احساس سوزش در انگشتان پا
- ضخیم شدن ناخن پا
- کاهش رشد مو در پا
در این بیماری احتمال قطع عضور بالا می رود.
کلسترول بالا و درد پاشنه پا
همانطور که در بالا بدان اشاره کردیم، اگر میزان کلسترول خون افزایش پیدا کند، خونرسانی به عضوهای بدن از جمله پا به خوبی صورت نمی گیرد. در نتیجه پا مور مور می شود یا احساس سوزش در پا به وجود می آید. در این مواقع سریعا باید برای درمان اقدام شود. البته به این نکته توجه داشته باشید که علت سوزش پا تنها افزایش کلسترول خون نیست. بنابراین باید به پزشک مراجعه کنید تا در این زمینه به شما کمک کند.
کلسترول بالا در بارداری
بهتر است بدانید که در دوران بارداری سطح کلسترول خون افزایش پیدا می کند. دلیل این امر افزایش امنیت جنین در دوران رشد است. زیرا بالا رفتن کلسترول به تشکلیل استروئید در بدن مادران باردار کمک می کند و همین امر سبب می شود که نوزادی سالم متولد شود. پس از زایمان میزان کلسترول به حالت اولیه خود باز می گردد. اما به این نکته توجه داشته باشید که میزان کلسترول نباید از میزان مشخصی بالا رود، در غیر اینصورت خطرات زیر وجود دارند:
- زایمان زودرس
- حملات قلبی برای مادر
- تولد کودکانی با بیماری های قلبی
کلسترول بالا در کودکان
این بیماری ممکن است در کودکان نیز رخ دهد. دو عامل سبب افزایش کلسترول در کودکان می شوند که به شرح زیرند:
- تغذیه نامناسب
- وارثت
تغذیه کودکان اهمیت بسیار زیادی دارد. مطالعاتی که اخیر در آمریکا انجام شده اند به خانواده هشدار می دهند که مصرف غذاهای آماده و نوشیدنی های قند دار اثرات بسیار بدی در کودکان دارد و سبب افزایش بیماریهای قلبی می شود. این بیماری با یک آزمایش خون ساده قابل تشخیص است. روشهای درمانی کلسترول بالا در کودکان به شرح زیرند:
- ورزش حداقل به مدت نیم ساعت
- عدم مصرف غذاهای چرب
- مصرف سبزیجات
- مصرف داروهای مناسب با صلاحدید پزشک
میزان کلسترول در فرد نرمال
میزان کلسترول در فرد نرمال به شرح زیر است:
- کلسترول LDL باید کمتر از 100 میلی گرم در دسی لیتر باشد
- کلسترول HDL باید بالاتر از 60 میلی گرم در دسی لیتر باشد
- میزان تری گلیسیرید باید کمتر از 150 میلی گرم در دسی لیتر باشد
- اگر مجموع اینها بین 200 تا 239 میلی گرم در دسی لیتر باشد، کلسترول شما لب مرز است
- اگر مجموع اینها بالا تر از 240 میلی گرم در دسی لیتر باشد، سطح کلسترول خون بالا است
روشهای جلوگیری از کلسترول بالا
پیروی از سبک زندگی سالم اولین و مهمترین راهکار برای جلوگیری از افزایش کلسترول در خون است. اگر این بیماری در خانواده شما وجود دارد باید سالیانه آزمایش خون بدهید تا سطح کلسترول خون شما اندازه گیری شود. ورزش نیز نقش موثری در کاهش کلسترول خون دارد. عدم مصرف دخانیات نیز به شما کمک می کند کلسترول خون را در سطحی نرمال حفظ کنید. مصرف داروهای گیاهی کنترل کلسترول خون برای تنظیم و درمان این بیماری بسیار موثر بوده و از آنجا که هیچگونه عوارض جانبی در پی نخواهند داشت، استفاده منظم مکمل هایی مانند سافت ژل لسترول ویتامور توصیه می شود. سافت ژل لسترول علاوه بر متعادل کردن کلسترول خون به ارتقا سلامت قلب و مغز کمک کرده و عملکرد آنها را بهبود می بخشد.
ممکن است برای کنترل کلسترول بالا داروهایی توسط پزشک تجویز شوند که برخی از آنها به شرح زیرند:
- آتورواستاتین
- فلوواستاتين
- لواستاتین
- پراواستاتین
- روزوواستاتین
- کلسیم
- سیمواستاتین
- کولستیارامین
- کولستیپول
- كولسولام
- جموفيبروزيل
- فنوفیبرات
- کلوفیبرات
نویسنده و گردآورنده: دکتر سارا شوهانی
