دوران بارداری و دوران پس از تولد نوزاد یکی از شیرین ترین دوره ها برای هر مادری می باشد اگر چه با سختی هایی همراه است. برخی از سختی های دوران بارداری و پس از آن می توانند زندگی مادر را مختل کنند. یکی از مشکلاتی که پس از زایمان می تواند برای مادران بسیار مشکل ساز باشد اختلال خوردن بعد از زایمان است. در مقاله امروز به این مسئله و نکات پیرامون آن خواهیم پرداخت.
چرا برخی زنان دچار اختلال خوردن بعد از زایمان می شوند؟
اختلال خوردن به صورت کلی تحت تاثیر برخی عوامل است که پس از زایمان و با توجه به مسائل مربوط به زایمان و محرک های موجود در این دوران می توانند افزایش یابند. این محرک ها موارد زیر می باشند:
اختلال خوردن زمینه ای
مادرانی که در زمان بارداری یا پیش از آن با اختلال خوردن مواجه بوده اند بیشتر در معرض اختلال خوردن بعد از زایمان هستند که می تواند تا دو سال پس از تولد نوزاد نیز ادامه یابد.
برخی از مادران که پیش از بارداری به این اختلال مبتلا بوده اند ممکن است در دوران بارداری به دلیل محافظت از کودک بتوانند کمی این اختلال را کنترل کنند اما پس از تولد نوزاد از آنجا که این دلیل برایشان دیگر وجود ندارد، اختلال خوردن ممکن است دوباره در آنها عود کند.
بیماری های روانی
با توجه به تخمین هایی که وجود دارد از هر 5 زنی که مادر می شوند یک نفر از اختلالات روان مانند افسردگی و اضطراب پس از زایمان رنج می برد. بیماری های روانی به صورت کلی با مسائل دیگری همراه می شوند به این معنی که وجود یک اختلال سلامت روانی در مادر می تواند باعث افزایش درصد ابتلا به اختلال خوردن بعد از زایمان شود.
عوامل استرس زا
ورود به دوره مادری و پذیرفتن مسئولیت یک کودک و مراقبت از او، می تواند باعث استرس عاطفی در مادر شود. مادر شدن تغییرات بسیاری را در روابط، مشاغل و خودآگاهی فرد ایجاد می کند. مقابله با استرس عاطفی این تغییرات می تواند برای بسیاری از مادران دشوار باشد و باعث مشکلاتی نظیر اختلال در خوردن بعد از زایمان شود.
ترومای تولد نوزاد
مادرانی که یک زایمان سخت را پشت سر گذاشته اند در معرض ابتلا به اختلال خوردن بعد از زایمان قرار دارند. تحقیقات نشان داده اند ارتباط قوی بین تروما و اختلالات خوردن وجود دارد. مطالعات نشان می دهند 35 درصد زنان تجربیات زایمان خود را آسیب زا بیان کرده اند. اختلال خوردن بعد از زایمان می تواند در مادرانی که سابقه اختلال در خوردن داشته اند بیشتر دیده شود.
تغییرات فیزیکی بدن
در دوران بارداری و پس از زایمان، بدن مادران از لحاظ فیزیکی دچار تغییراتی می شود. برای بسیاری از مادران بسیار سخت است با این تغییرات کنار بیایند. برخی فشارهای اجتماعی باعث می شوند مادر پس از بارداری برای بازگشت به وزن و شکل سابق تمایل به کاهش وزن سریع داشته باشد و این مسئله می تواند باعث اختلال خوردن در فرد شود.
احساس شرم و خجالت در مورد وزن
در جامعه امروز به وزن بسیار توجه می شود و چاقی هراسی میان بسیاری از مردم نقش پررنگی دارد. زنان باردار نظرات بسیاری در مورد تغییرات فیزیکی خود در طول بارداری و پس از آن می شنوند. این نظرات حتی با نیت خوب می تواند برای مادر غیرقابل قبول باشد. مادرانی که به دلیل دریافت نظرات دیگران نسبت به بدن خود حس شرمساری دارند بیشتر دچار اختلال خوردن بعد از زایمان می شوند. این مسئله در زنانی که دچار اختلال خوردن زمینه ای بوده اند بیشتر دیده می شود.
پایبندی به رژیم غذایی
برخی از مادران پس از بارداری برای بازگشت تناسب اندام خود رژیم می گیرند. اینکار می تواند آنها را در معرض اختلال خوردن بعد از زایمان قرار دهد.
فشار برای شیردهی به نوزاد
همواره به مادران توصیه می شود در صورت امکان شیر خود را به کودک بدهند. زمانیکه این توصیه تبدیل به یک فشار بر روی مادر شود می تواند باعث مشکلات سلامت روان در او گردد. این مسئله درصورتیکه مادر توانایی فیزیکی برای شیر دادن نداشته باشد شدیدتر می شود. این فشارها و چالش ها می تواند مادر را با اختلال در خوردن مواجه کند.
نا امنی غذایی
برخی از مادران به غذای کافی و سالم به خصوص در هنگام مراقبت از کودک خود دسترسی ندارند. این مسئله می تواند باعث اختلال خوردن بعد از زایمان شود.
نداشتن پشتیبانی
اگر مادر در دوران پس از زایمان فاقد روابط حمایتی باشد و یا برای مراقبت از خود و نوزاد کمکی دریافت نکند می تواند در معرض اختلال خوردن بعد از زایمان قرار گیرد.
سابقه خانوادگی
اختلال خوردن بعد از زایمان در زنانی که در خانواده آنها افراد از اختلال خوردن رنج می برند بیشتر دیده می شود. نقش ژنتیک در اختلال خوردن بسیار پر رنگ است.
نشانه های اختلال خوردن بعد از زایمان چیست؟
متاسفانه معیار و نشانه های مشخصی برای طبقه بندی کردن اختلال خوردن بعد از زایمان وجود ندارد زیرا هر مادری می تواند این مسئله را به شکلی خاص تجربه کند. در ادامه علائمی مطرح می شوند که با شناسایی آنها می توان تشخیص داد که مادر دچار اختلال خوردن پس از زایمان است یا نه. بنابراین اگر نشانه های زیر را در خود مشاهده کردید بدانید دچار اختلال خوردن بعد از زایمان شده اید:
در برقراری ارتباط صحیح و صمیمانه با نوزاد ناتوان هستید
وجود اختلال خوردن در دوران بارداری و پس از آن می تواند باعث شود مادر ارتباط سخت تری با نوزاد خود برقرار کند. مادرانی که برایشان سخت است بدن در حال تغییر خود را بپذیرند ممکن است ارتباط کمتری با فرزند خود بگیرند. این عوامل در پیوند ارتباط مادر و نوزاد اثرات منفی دارد.
دارای الگوهای غذایی نامنظم هستید
اگر دارای الگوهای غذایی و رفتارهای غیرعادی غذایی هستید به احتمال دچار اختلال خوردن بعد از زایمان هستید. نشانه های الگوهای غذایی نامنظم به شرح زیرند:
- پرخوری یا غذا خوردن محدود
- دائم رژیم گرفتن
- حذف کل گروه های غذایی
- جویدن و تف کردن غذا
- محدود کردن غذا یا کالری شماری
- استفراغ عمدی پس از مصرف غذا
- ورزش بیش از حد بعد از غذا خوردن
بیش از حد با مقوله غذا درگیر هستید
اگر مدام فکر و ذکرتان پی غذاست و در مورد نوع غذا، زمان غذا خوردن و میزان غذا خوردن نگرانید به احتمال دچار اختلال خوردن بعد از زایمان هستید. اشتغال ذهنی مداوم به غذا، بیشتر فضای ذهن را پر می کند و باعث عدم تمرکز بر مسائل دیگر می شود. بنابراین اگر این نشانه را دارید حتما به احتمال وجود اختلال خوردن در خود توجه کنید.
تصویر منفی از بدن خود دارید
مادرانی که نسبت به بدن خود ناراضی هستند ممکن است اثرات این نارضایتی را در دیگر جنبه های زندگی نیز مشاهده کنند. این مسئله می تواند باعث عدم حضور در اجتماع، عدم رابطه با دیگران و برقرای رابطه جنسی با همسر شود. بیشتر مادرانی که دچار اختلال خوردن بعد از زایمان هستند نسبت به بدن خود احساس نامطلوبی دارند.
از دوستان و فعالیت های اجتماعی دوری می کنید
مادران مبتلا به اختلال خوردن بعد از زایمان، در برقراری ارتباط با نزدیک ترین افراد دچار مشکل می شود. مادر ممکن است گوشه گیر شود و از فعالیت های اجتماعی که زمانی از آنها لذت می برد دوری کند. دلایل این مسئله می تواند به احساس ناامنی در مورد بدن، مشغولیت فکری نسبت به غذا و عادات نامنظم غذایی باز گردد. مادری که غذای خود را محدود کرده معمولا از هر نوع فعالیتی که شامل غذا خوردن یا اجبار به غذا خوردن در مقابل دیگران شود دوری می کند.
در مورد ورزش کردن وسواس بیش از حد دارید
مادران مبتلا به وسواس خوردن ممکن است پس از زایمان خیلی زود به سراغ ورزش بیش از حد برای کاهش وزن بروند. این ورزش کردن به شکل وسواس گونه انجام می شود به طوریکه مادر ورزش را به بسیاری از فعالیت ها و مسئولیت های مهم مادرانه ترجیح می دهد. مادر حتی ممکن است احساس کند مجاز به خوردن غذا نیست مگر اینکه غذا را در نتیجه ورزش کردن خود بتواند بخورد.
بر روی کاهش وزن و تغییر بدن بیش از حد تمرکز دارید
مادرانی که مبتلا به اختلال خوردن هستند بیش از حد به فکر کاهش وزن اند و روی بخش های خاصی از بدن مانند شکم بیش از حد تمرکز می کنند. آنها به طور مداوم وزن خود را چک می کنند و یا مدام برای اندازه گیری هرگونه تغییری، بدن خود را بررسی می کنند.
اختلال خوردن بعد از زایمان چه تاثیرات منفی روی رابطه مادر و فرزند دارد؟
اگر مادر مشکل اختلال خوردن بعد از زایمان را درمان نکند ممکن است با چالش های زیر روبرو شود:
- سوء تغذیه
- چالش های مرتبط به شیردهی
- مشکلات خانوادگی و تنش در روابط زناشویی
- مشکلات در برقراری ارتباط با نوزاد، و یا خطر دلبستگی ناایمن به نوزاد
- افزایش احتمال ابتلا به اختلالات سلامت روان مانند افسردگی و اضطراب پس از زایمان
- طولانی شدن دوران بهبودی به دلیل کمبود مواد مغذی پس از زایمان، به دلیل گرفتن رژیم های سخت یا ورزش بیش از حد
چگونه از اختلال خوردن بعد از زایمان پیشگیری کنیم؟
برای پیشگیری از این اختلال می توانید روش های زیر را به کار بندید:
- از گرفتن رژیم ناآگاهانه خودداری کنید: برخی عوامل مانند ژنتیک و ترومای هنگام تولد که در اختلال خوردن بعد از زایمان تاثیر دارند قابل کنترل نیستند اما شما می توانید با خودداری از رژیم گرفتن، امکان بروز اختلال خوردن بعد از زایمان را کاهش دهید.
- ترازو را دور از دسترس بگذارید: اگر مستعد تغییر وزن و اختلال خوردن هستید ترازو را دور از دسترس قرار دهید تا مدام خود را وزن نکنید.
- برنامه مراقبت پس از زایمان داشته باشید: این برنامه باید در بارداری و پیش از تولد نوزاد نوشته شود. این برنامه مراقبتی است و باید از نظر جسمی، عاطفی و ذهنی شما را حمایت کند.
- سکوت نکنید: اگر دچار اختلال خوردن هستید این مسئله را پنهان نکنید زیرا این مشکل می تواند رشد کند.
- از مشاور کمک بگیرید: اگر در معرض اختلال خوردن بعد از زایمان هستید و یا این مشکل را دارید حتما با متخصصان سلامت روان که به صورت تخصصی در مورد سلامت روان مادران کار می کنند صحبت کنید.
مجله سلامت داروخانه آنلاین مطالعه مطالب زیر را به شما پیشنهاد می دهد:
- آمپول روگام و ضرورت تزریق آن در بارداری
- برای حالت تهوع صبحگاهی در بارداری چه بخوریم؟
- اختلال وسواس فکری دوره بارداری، اختلال جدی و خطرناک
