بسیاری از افراد قند خون بالایی دارند اما نه آنقدر که به دیابت نوع 2 مبتلا شده باشند، به این وضعیت پیش دیابت گفته می شود. افرادی که در مرحله پیش دیابت هستند اگر سبک زندگی خود را تغییر ندهند ممکن است به دیابت مبتلا شوند هرچند در دوره پیش دیابت ممکن است آسیب های طولانی مدت دیابت آغاز شده باشند؛ آسیب هایی مانند آسیب به قلب، کلیه و عروق. در مقاله امروز به پیش دیابت و نکات مهم در رابطه با آن خواهیم پرداخت.
پیش دیابت چیست؟
پیش دیابت را “اختلال تحمل گلوکز” و “اختلال گلوکز ناشتا” نیز می نامند. پیش دیابت به قند خون بالایی گفته می شود که به اندازه ابتلا به دیابت نرسیده است. تحقیقات انجام شده در سال 2014 نشان داده اند که با تغییر در سبک زندگی می توان تبدیل پیش دیابت به دیابت را تا 10 سال به تاخیر انداخت. هرچند تحقیقات پیشتر نشان داده اند 5 تا 10 درصد افراد مبتلا به پیش دیابت سالانه به دیابت تبدیل می شوند.
می توان گفت همه افرادی که به دیابت مبتلا شده اند قبل از آن پیش دیابت داشته اند. پیش دیابت علائم چندان مشخصی ندارد و به همین دلیل 90 درصد افراد مبتلا از آن بی خبرند. درمان این عارضه از این نظر مهم است که عدم درمان آن می تواند باعث بیماری قلبی، چشم، عروق و کلیه شود.
چه علائمی دارد؟
همانطور که گفته شد پیش دیابت علائم چندان مشخصی ندارد اما برخی افراد دچار آکانتوز نیگاریکنس می شوند که نشان می دهد به انسولین مقاوم شده اند. بر اثر این عارضه ضایعه های پوستی تیره، ضخیم و عموما مخملی روی پوست ایجاد می شود که با سندروم تخمدان پلی کیستیک نیز در ارتباط است. لکه های تیره را می توانید در این نقاط مشاهده کنید:
- گردن
- زانو
- آرنج
- زیر بغل
- بندانگشت ها
در صورتیکه پزشک شما تشخیص دهد دچار این عارضه هستید باید علائم دیابت نوع 2 را زیر نظر داشته باشید. این علائم عبارتند از:
- افزایش اشتها
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن دست ها یا پاها
- کاهش وزن بی دلیل
- خستگی
- تاری دید
- زخم ها یا بریدگی هایی که خوب نمی شوند
- تشنگی بیش از حد معمول
- تکرر ادرار (مخصوصا شب هنگام)
دلایل ابتلا به پیش دیابت چیست؟
علل ابتلا به این عارضه مانند عوامل ابتلا به دیابت می باشد:
- مقاومت به انسولین: زمانی که بدن به انسولین واکنش درستی نشان ندهد.
- افزایش اختلال متابولیکی: این مشکل به دلیل ترکیب افزایش قند خون و مقاومت به انسولین ایجاد می شود.
قند خون در حالت ناشتا 70 تا 99 میلی گرم بر دسی لیتر است. زمانیکه کمتر از 70 میلی گرم بر دسی لیتر باشد قند خون کم یا هیپوگلیسمی نامیده می شود. در حالت پیش دیابت قند خون بین 100 تا 125 میلی گرم بر دسی لیتر خواهد بود. قند خون بیشتر از 125 میلی گرم بر دسی لیتر ابتلا به دیابت را نشان می دهد.
عوامل تاثیر گذار بر احتمال ابتلا به پیش دیابت
برخی عوامل می توانند احتمال ابتلا به این عارضه را بالا ببرند. برخی از این عوامل شایع به شرح زیرند:
- سن: افراد بالای 45 سال بیشتر در معرض پیش دیابت هستند.
- وزن: زمانیکه شاخص توده بدنی فرد بیشتر از 25 باشد بهتر است برای تشخیص پیش دیابت غربالگری شود.
- اندازه دور کمر: چربی زیاد دور کمر می تواند باعث افزایش خطر پیش دیابت شود. دور کمر بیش از 89 در زنان و بیشتر از 100 در مردان احتمال بروز این عارضه را بالا می برد.
- بی تحرکی: ورزش منظم می تواند در کاهش ابتلا به این عارضه موثر باشد.
- رژیم غذایی: افرادی که موادی مانند نوشیدنی های قندی، گوشت قرمز و گوشت فرآوری شده را بیشتر مصرف می کنند و کمتر به سراغ مغزها، غلات سبوس دار، میوه ها، سبزیجات و روغن زیتون می روند در معرض این عارضه هستند.
- سابقه خانوادگی: در صورتیکه فردی در خانواده به دیابت نوع 2 مبتلا باشد بقیه افراد بیشتر در معرض خطر ابتلا به پیش دیابت و دیابت هستند.
- بیماری ها: برخی بیماری ها مانند فشارخون بالا، چربی خون بالا، وقفه تنفسی در خواب، سندروم تخمدان پلی کیستیک و دیابت بارداری بیشتر در معرض مقاومت به انسولین و این عارضه هستند.
- مصرف تنباکو: سیگار کشیدن نه تنها در افزایش مقاومت به انسولین اثر دارد بلکه با افزایش اندازه دور کمر نیز مرتبط است.
پیش دیابت چگونه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص این عارضه پزشک آزمایش خون تجویز می کند. دستگاه های خانگی که با سوراخ کردن انگشت میزان گلوکز خون را نشان می دهند برای تشخیص این مشکل بی اثرند. آزمایش های زیر برای تشخیص این بیماری توصیه می شوند:
آزمایش A1C هموگلوبین
در این آزمایش قند خون در 2 تا 3 ماه اخیر سنجیده می شود. این آزمایش نیازی به ناشتا بودن ندارد و هر زمان قابل انجام است. اگر نتایج این آزمایش بالا باشند احتمال تبدیل پیش دیابت به دیابت نوع 2 در آن بیشتر است.
تفسیر نتایج این آزمایش به شرح زیر است:
- ۶٫۵درصد: نشانه دیابت
- ۵٫۷ تا ۶٫۴درصد: نشانه پیش دیابت
- ۵٫۶درصد یا کمتر: عادی
آزمایش گلوکز ناشتای پلاسما
برای انجام این آزمایش باید ناشتا باشید. اگر قند خون 100 تا 125 میلی گرم بر دسی متر باشد نشانه پیش دیابت است.
آزمایش تحمل گلوکز خوراکی
برای انجام این آزمایش نیز نیاز است ناشتا باشید. گلوکز خون دو بار توسط پزشک اندازه گیری می شود. بار اول ناشتا و بار دوم دو ساعت پس از نوشیدن یک نوشیدنی قندی.
درمان پیش دیابت چگونه است؟
برای درمان این عارضه می توانید از روش های پیشگیری از دیابت نوع 2 استفاده کنید. درمان این عارضه با تغییر سبک زندگی قابل انجام است و نیازی به مصرف قرص دیابت در این دوران نخواهید داشت.
بهترین راه ها برای مهار و درمان پیش دیابت عبارتند از:
- محدود کردن مصرف شیرینی و نوشیدنی های قندی مانند نوشابه و نوشیدنی های انرژی زا و …
- مصرف بیشتر غذاهای غنی از فیبر مانند سبزیجات، میوه ها، مغزها، غلات کامل، لوبیاها و تخمه ها
- ورزش کردن به مدت 150 دقیقه در هفته
- ترک سیگار
- حفظ وزن متعادل
- توجه به فشار خون و میزان کلسترول بدن
- مصرف داروهای تجویز شده
- مهار استرس با روش هایی مانند تنفس عمیق، مدیتیشن و یوگا
نویسنده و گردآورنده: دکتر سارا شوهانی
