آیا پرتودرمانی سرطان سینه در درمان آن موثر است؟

پرتودرمانی سرطان سینه (رادیوتراپی) از پرتوهای پرانرژی اشعه ایکس یا پرتوهای داخلی (براکی تراپی) برای آسیب رساندن به سلول های سرطانی استفاده می کند. سلول های سرطانی آسیب دیده نمی توانند تکثیر و رشد کنند. این درمان توسط یک انکولوژیست پرتودرمانی یا یک پزشک متخصص در پرتودرمانی سرطان سینه تجویز می شود.

در واقع پرتودرمانی – که رادیوتراپی نیز نامیده می شود – درمانی است که از پرتوهای پرانرژی برای کشتن سلول های سرطانی و کوچک کردن تومورها استفاده می کند. روش پرتودرمانی بدون درد است، اما ممکن است به مرور زمان باعث ناراحتی پوستی شود. هنگام پرتودرمانی سرطان سینه در مراحل اولیه، پرتودرمانی اغلب پس از جراحی انجام می شود. جراحی برای از بین بردن سرطان انجام می شود و پرتو برای از بین بردن سلول های سرطانی که ممکن است بعد از جراحی باقی بمانند، انجام می شود. این به کاهش خطر بازگشت سرطان (عود) کمک می کند.

از پرتودرمانی سرطان سینه می توان برای درمان موارد زیر استفاده کرد:
.1 سرطان سینه که با جراحی قابل برداشتن نیست.
.2 سرطان سینه التهابی، یک نوع سرطان تهاجمی است که به کانال های لنفاوی پوستی که سینه را می پوشاند گسترش می یابد. این نوع سرطان معمولاً با شیمی درمانی قبل از ماستکتومی و به دنبال آن پرتودرمانی سرطان سینه برای کاهش احتمال عود درمان می شود.

 چه زمانی پرتودرمانی سرطان سینه شروع می شود؟

اکثر افراد مبتلا به سرطان سینه پس از جراحی سرطان سینه (لومپکتومی یا ماستکتومی) پرتودرمانی می شوند. این درمان سلول های سرطانی را که ممکن است پس از برداشتن تومور با جراحی باقی بمانند، از بین می برد.
زمان پرتودرمانی به عوامل مختلفی بستگی دارد.
⦁ پس از لامپکتومی: لامپکتومی تومور سرطانی را برداشته و قسمت اعظم پستان را ترک می کند. پرتودرمانی سرطان سینه خطر بازگشت سرطان در بافت باقیمانده سینه یا غدد لنفاوی مجاور را کاهش می‌ دهد و همچنین احتمال مرگ سرطان سینه را کاهش می ‌دهد.
⦁ بعد از ماستکتومی: اکثر افراد پس از ماستکتومی (برداشتن کامل پستان) پرتودرمانی سرطان سینه نمی ‌شوند. اگر تومور بزرگ‌ تر از 5 سانتی‌متر (حدود 2 اینچ) بود، اگر سرطان در غدد لنفاوی اطراف، بافت پوست یا ماهیچه وجود داشته باشد یا اگر تمام سرطان قابل برداشتن نباشد (حاشیه مثبت)، ممکن است پزشک پرتودرمانی سرطان سینه را توصیه کند.
⦁ قبل از جراحی: به ندرت، ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی از اشعه برای کوچک کردن تومور قبل از جراحی استفاده می کنند.
⦁ به جای جراحی: گاهی اوقات، پزشکان برای کوچک کردن توموری از پرتودرمانی سرطان سینه استفاده می کنند که نمی توانند با جراحی آن را حذف کنند (غیرقابل برداشت). تومور ممکن است به دلیل اندازه یا محل آن غیر قابل برداشتن باشد. یا ممکن است به دلیل نگرانی در مورد سلامت خود کاندید عمل جراحی نباشید.
⦁ برای درمان گسترش سرطان سینه: مرحله 4 سرطان سینه سرطانی است که به سایر قسمت های بدن گسترش می یابد (متاستاز می کند). پزشک شما ممکن است از پرتودرمانی برای درمان سرطانی که به سایر قسمت های بدن گسترش می یابد استفاده کند.
⦁ اگر تحت عمل جراحی قرار گرفته ‌اید، در صورت عدم دریافت شیمی‌ درمانی، پرتودرمانی سرطان سینه معمولاً حدود یک ماه پس از بهبودی برش شروع می‌ شود. برخی از افراد پس از جراحی شیمی درمانی و به دنبال آن پرتودرمانی دریافت می کنند. ممکن است این دو درمان را همزمان انجام دهید.

انواع پرتودرمانی برای سرطان سینه چیست؟

روش های مختلفی برای دریافت پرتودرمانی سرطان سینه وجود دارد. پزشک شما بهترین روش را بر اساس محل سرطان، نوع و سایر عوامل انتخاب می کند.

انواع پرتودرمانی سرطان سینه عبارتند از:

⦁ تابش پرتو خارجی تمام سینه: در طول پرتودرمانی سرطان سینه با پرتو خارجی تمام سینه، دستگاهی به نام شتاب دهنده خطی پرتوهایی از تابش پر انرژی را به سینه درگیر می فرستد. اکثر مردم پنج روز در هفته به مدت یک تا شش هفته از تمام سینه پرتو می گیرند. بازه زمانی به عواملی از جمله درگیری غدد لنفاوی بستگی دارد. در برخی موارد، پرتودرمانی تعدیل ‌شده با شدت (IMRT) ممکن است استفاده شود.
⦁ پرتو خارجی جزئی سینه: این درمان پرتو را فقط به محل تومور هدایت می کند، نه کل سینه را و در طی 1 تا 3 هفته با پرتوهای سه بعدی یا IMRT درمان را کامل می کند.
⦁ براکی تراپی: برخی افراد تحت پرتودرمانی داخلی یا براکی تراپی قرار می گیرند. پزشک شما یک اپلیکاتور یا کاتر در محل قرار می دهد. دانه های رادیواکتیو (به اندازه یک دانه برنج) به محل تومور منتقل می شوند. دانه ها برای چند دقیقه قبل از اینکه پزشک شما آن ها را حذف کند، تشعشع می کنند. به مدت پنج روز هر روز دو مرحله درمان دریافت می کنید.
⦁ حین عمل: پرتودرمانی سرطان سینه حین عمل (IORT) در اتاق عمل قبل از بستن محل جراحی توسط پزشک انجام می شود. پزشک شما دوز بالایی از تابش را به ناحیه تومور بافت سینه در معرض قرار می دهد.

پرتودرمانی سرطان سینه چگونه عمل می کند؟

پرتودرمانی سرطان سینه از اشعه ایکس یا ذرات با انرژی بالا برای آسیب رساندن به DNA سلول سرطانی استفاده می کند. وقتی DNA سلول سرطانی آسیب می بیند، نمی تواند با موفقیت تقسیم شود و می میرد. پرتودرمانی سرطان سینه هم به سلول های سالم و هم سلول های سرطانی در ناحیه درمان آسیب می رساند.

با این حال، تشعشع بر سلول های سرطانی بیشتر از سلول های طبیعی تأثیر می گذارد. سلول های سرطانی سریعتر از سلول های سالم رشد و تقسیم می شوند و همچنین سازماندهی کمتری دارند. به همین دلیل، ترمیم آسیب ناشی از تشعشع برای سلول های سرطانی دشوارتر است.

بنابراین سلول‌های سرطانی با تشعشع راحت‌تر از بین می‌روند، در حالی که سلول‌های سالم بهتر می‌توانند خود را ترمیم کنند و از درمان جان سالم به در ببرند. ناحیه درمان ممکن است شامل ناحیه سینه، غدد لنفاوی یا قسمت دیگری از بدن در صورت گسترش سرطان باشد. پرتودرمانی ها به دقت برنامه ریزی شده اند تا مطمئن شوند بیشترین فواید و کمترین عوارض جانبی ممکن را دریافت می کنید.

عوارض جانبی پرتودرمانی سرطان سینه چیست؟

علاوه بر تغییرات پوستی، ممکن است این عوارض جانبی کوتاه مدت را در حین پرتودرمانی سرطان سینه تجربه کنید:
⦁ خستگی
⦁ سینه های حساس
عوارض جانبی طولانی مدت نیز ممکن است شامل موارد زیر باشد:
⦁ تغییر در اندازه سینه (کوچکتر یا بزرگتر) و حساسیت.
⦁ تغییرات پوستی، مانند تیره تر و ضخیم‌ ترشدن پوست یا به وجود آمدن منافذ بزرگ‌ تر.
⦁ بیماری قلبی ناشی از تشعشعات (سمیت قلبی)، از جمله تصلب شرایین (سخت شدن عروق)، آریتمی و بیماری دریچه قلب.
⦁ التهاب ریه (پنومونیت تابشی/فیبروز ریوی).
⦁ آسیب عصبی به شانه ها و بازوها (پلکسوپاتی بازویی).

پرتودرمانی چقدر موثر است؟

اگر سرطان سینه در مراحل اولیه گسترش نیافته باشد، پرتودرمانی پس از لامپکتومی به طور قابل توجهی خطر عود سرطان را تا حدود 50 درصد کاهش می دهد. مطالعات نشان می دهد که لامپکتومی به دنبال پرتودرمانی سرطان سینه به اندازه ماستکتومی بدون پرتودرمانی موثر است.
افرادی که تحت عمل لامپکتومی قرار می گیرند، 20 تا 40 درصد احتمال عود سرطان در 10 تا 20 سالگی دارند. با اضافه شدن پرتودرمانی پس از جراحی، این خطر به 5 تا 10 درصد کاهش می یابد. با این حال، برخی از بیماران از جمله بیماران 65 ساله یا مسن تر مبتلا به سرطان های کوچک، بهره کمتری از پرتودرمانی می برند.

نویسنده و گردآورنده: دکتر سارا شوهانی