مونوکسید کربن (CO) گازی است که بویی ندارد و از سوختن گاز طبیعی، زغال سنگ، نفت سفید، چوب، پروپان و روغن تولید می شود و در اگزوز موتور نیز وجود دارد. هنگامی که این گاز به مقدار زیاد، به خصوص در فضاهای بسته وجود دارد، می تواند جایگزین اکسیژن در گلبول های قرمز خون شود که منجر به مسمومیت با مونوکسید کربن می شود. مسمومیت با مونوکسید کربن می تواند باعث آسیب جدی به بدن یا حتی مرگ شود. از این رو در این مقاله به علائم این مسمومیت و روش های درمان آن می پردازیم.
مونوکسید کربن در مقابل دی اکسید کربن
دی اکسید کربن (CO2) به طور طبیعی در خاک و هوا وجود دارد. همچنین این گاز با سوزاندن سوخت های فسیلی تولید می شود و بدون بو است. دی اکسید کربن را می توان به شکل جامد نیز یافت که معمولاً به عنوان یخ خشک شناخته می شود. انسان به طور طبیعی مقداری دی اکسید کربن موجود در هوا را تنفس می کند. سلول های فعال در بدن نیز دی اکسید کربن تولید می کنند و هنگام بازدم آن را بیرون می دهند.
CO2 در کپسول های آتش نشانی و همچنین در برخی آزمایشگاه ها استفاده می شود. گاهی از یخ خشک برای جلوه های ویژه استفاده می شود. هنگامی که افراد زیادی در فضایی با تهویه ضعیف هستند، می تواند ایجاد شود. اگر بیش از حد در معرض CO2 قرار بگیرید، احتمال دارد اثرات منفی سلامتی را تجربه کنید. آنها عبارتند از سردرد، سرگیجه، خستگی، بی قراری، سوزن سوزن شدن در اندام ها، عرق کردن، ضربان قلب سریع، فشار خون بالا و کما.
سطح مونوکسید کربن
آزمایش خون مونوکسید کربن (CO) نشان می دهد که چه مقدار CO در خون وجود دارد. این آزمایش، کربوکسی هموگلوبین را اندازه گیری می کند. کربوکسی هموگلوبین زمانی که خون شما با مونوکسید کربن مخلوط می شود تولید می شود. تفسیر نتایج آزمایش شما به جنسیت، سن، سابقه پزشکی و عوامل دیگر بستگی دارد. پزشک شما می تواند آنها را برای شما توضیح دهد. محدوده طبیعی CO در خون عبارتند از:
- نوزادان 10 تا 12 درصد
- بزرگسالان غیرسیگاری کمتر از 2٪
- بزرگسالان سیگاری 4 تا 5 درصد
- بزرگسالان شدیدا سیگاری (بیش از دو بسته در روز) 6 تا 8 درصد
- سطوح بالاتر نیز می تواند به معنای بیماری یا مسمومیت با مونوکسید کربن باشد.
استفاده از پالس اکسیمتر در مسمومیت با مونوکسید کربن
پالس اکسی متر دستگاه های الکترونیکی هستند که برای اندازه گیری میزان اکسیژن در خون استفاده می شوند. معمولاً روی نوک انگشت قرار می گیرند و یک عدد را نشان میدهند. تحقیقات نشان میدهد که پالس اکسیمترها برای افرادی که در معرض مونوکسید کربن قرار گرفتهاند، خوانش دقیقی ندارند.
علل مسمومیت با مونوکسید کربن
معمولاً در فضاهای با تهویه مناسب، دلیلی برای نگرانی وجود مونوکسید کربن نیست. هنگامی که CO در مقادیر زیاد در فضاهای نسبتاً بسته وجود داشته باشد، می تواند به سرعت جمع شده و خطرناک شود. پارکینگ های سرپوشیده می توانند خطرناک باشند، حتی اگر درب پارکینگ کاملاً باز باشد.
سایر منابع خطرناک انتشار مونوکسید کربن عبارتند از اجاق گازها و وسایل معیوب مانند خشک کن لباس، بخاری یا شومینه، شومینه های چوب سوز، آبگرمکن معیوب، کوره های قدیمی یا معیوب که گاز، نفت، زغال سنگ یا چوب را می سوزانند، گرفتگی دودکش ها، آتش و وسایل گازسوز فضای باز که در داخل خانه استفاده می شوند.
مسمومیت با مونوکسید کربن در هوای آزاد
وقتی در خارج از منزل هستید، نسبت به مسمومیت با CO هوشیار باشید به ویژه در زمان استفاده از کباب پز در فضای باز، دستگاه چمن زن که با سوخت کار می کند، مشعل و فانوس، آتش های کمپ، اجاق گاز و بخاری کمپ، قایق ها و وسایل نقلیه تفریحی مانند RV و ATV.
علائم مسمومیت با مونوکسید کربن
اگر بیش از حد مونوکسید کربن استنشاق نمایید، در جریان خون شما تجمع می یابد و جایگزین اکسیژن می شود. وقتی قلب، مغز یا سایر اندام های حیاتی شما از اکسیژن محروم می شوند، دچار مشکلاتی مانند تنگی نفس، سرگیجه، حالت تهوع، سردرد و یا احساس سردرگمی می شوید.
مونوکسید کربن به ویژه برای نوزادان، خانم های باردار و افرادی که دارای بیماری هایی مانند آمفیزم (که به کیسه های هوایی در ریه ها آسیب می زند)، آسم یا بیماری قلبی، خطرناک است. مقادیر کم دود نیز می تواند به این افراد آسیب برساند.
اثرات بلند مدت سم مونوکسید کربن
درمان سریع مسمومیت با مونوکسید کربن بسیار مهم است. درمان به موقع می تواند عوارض جانبی را کاهش دهد. بسته به مدت زمانی که در معرض قرار گرفته اید و مقدار مونوکسید کربنی که دریافت کرده اید، احتمال دارد که مشکلات سلامتی طولانی مدت داشته باشید، مانند مشکلات تنفسی، بیماری پارکینسون، از دست دادن حافظه، آسیب دائمی مغز و آسیب قلبی.
چه افرادی در معرض خطر مسمومیت با مونوکسید کربن هستند؟
مسمومیت با مونوکسید کربن می تواند هر فردی را تحت تاثیر قرار دهد. با این حال، خطرات برای افراد خاص بیشتر است. آنها عبارتند از افراد باردار و جنینشان، نوزادان، سیگاری ها، افرادی که در ارتفاعات زندگی می کنند، افراد بالای 65 سال، افراد با مشکلات مزمن قلبی یا تنفسی و افراد مبتلا به کم خونی.
برخی مشاغل نیز خطر مسمومیت را افزایش می دهند که عبارتند از آتش نشان، مکانیک، جوشکار و راننده. همچنین احتمال دارد که حیوانات خانگی، اولین موجوداتی باشند که در خانه علائم مسمومیت با CO را نشان می دهند.
اگر فردی علائم مسمومیت با مونوکسید کربن داشت چه باید کرد؟
- فرد را به هوای تازه ببرید.
- فرد را از محلی که در معرض مونوکسید کربن است دور کنید.
- اگر فرد بیهوش است، قبل از حرکت، آسیب دیدگی را بررسی کنید.
- اگر می توانید منبع مونوکسید کربن را خاموش کنید.
- با اورژانس تماس بگیرید.
- در صورت لزوم، احیای قلبی ریوی (CPR) را شروع کنید و تا زمانی که فرد شروع به تنفس کند یا کمک اضطراری برسد ادامه دهید.
درمان مسمومیت با مونوکسید کربن
مسمومیت با مونوکسید کربن با اکسیژن 100٪ درمان می شود، تا اکسیژن دوباره به سلول های خون وارد شود. بسته به شدت قرار گرفتن در معرض، اکسیژن به روش های مختلف به فرد داده می شود. مسمومیت خفیف با ماسک اکسیژن درمان می شود. در حالیکه احتمالاً برای مسمومیت شدید، نیاز به قرار دادن فرد در یک محفظه کامل و با فشار بالا باشد تا به وارد کردن اکسیژن به بدن کمک کند.
مسمومیت با مونوکسید کربن چقدر طول می کشد؟
در موارد خفیف، اثرات می توانند به محض استنشاق هوای تازه یا اکسیژن خالص شروع به از بین رفتن کنند. احتمال دارد تا یک روز طول بکشد تا مونوکسید کربن به طور کامل از بدن شما خارج شود. همچنین ممکن است علائم را تا زمانی که به طور کامل از بین برود یا تا دو هفته پس از مسمومیت با مونوکسید کربن احساس نمایید.
پیشگیری از مسمومیت با مونوکسید کربن
در خانه، هر وسیله ای باید با دریچه هایی به سمت خارج از منزل نصب شود. هر سال، از یک تکنسین واجد شرایط بخواهید که سیستم گرمایش، آبگرمکن و سایر وسایل سوختی شما را بررسی کند. اگر شومینه دارید، مطمئن شوید که دودکش آن به طور مرتب بررسی می شود.
ژنراتورهای اضطراری را در گاراژ یا زیرزمین خود استفاده نکنید. آنها را در خارج از خانه و حداقل 20 فوت از پنجره ها یا درها قرار دهید. کوره زغالی و اجاق های کمپ قابل حمل را فقط در فضای باز استفاده کنید. سعی نکنید از اجاق گاز یا فر، برای گرما استفاده کنید. سیستم اگزوز خودرو یا کامیون خود را هر سال بررسی نمایید. اگر پارکینگ شما به خانه متصل است، وسیله نقلیه روشن را در آنجا رها نکنید. حتی با باز بودن درب پارکینگ، بخار می تواند به داخل خانه نفوذ کند.
سوالات متداول
آیا باز کردن پنجره به کاهش مونوکسید کربن کمک می کند؟
باز کردن یک پنجره باعث ورود هوای تازه می شود، اما این فقط یک قدم است. اگر می توانید منبع CO را خاموش کنید و در اسرع وقت به بیرون بروید. تا زمانی که متخصصان به شما نگویند که انجام این کار بی خطر است، به داخل نروید.
چگونه می توان مونوکسید کربن را تشخیص داد؟
از آنجایی که CO هیچ بویی ندارد، شما واقعا نمی توانید بدون دستگاه تشخیص متوجه آن شوید. با این حال، میتوانید به دنبال نشانههایی مانند ریزش دوده از وسایل یا شومینه، دودکشهای آسیبدیده، رگههای زنگزده روی وسایل، شل شدن لولههای هواکش یا تجمع رطوبت در داخل پنجرهها باشید.
نکات پایانی
مونوکسید کربن(CO) گازی شفاف و بدون بو است. اگر بیش از حد در معرض CO قرار بگیرید، احتمالاً علائمی مانند سردرد و سرگیجه داشته باشید. سطوح بالاتر می تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی و حتی مرگ شود. بهترین راه برای جلوگیری از مسمومیت با مونوکسید کربن این است که مراقب منابع CO مانند موتور خودروها، کوره ها و وسایل معیوب باشید. اگر مشکوک به مسمومیت با CO هستید، بلافاصله فرد را به هوای تازه منتقل کنید، با اورژانس تماس بگیرید و CPR را شروع نمایید.

ارسال نقد و بررسی