رنگ ادرار می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، اما به طور کلی از شفاف تا زرد کم رنگ متغیر است. با این حال، مواردی وجود دارد که باعث تغییر رنگ در ادرار می شود و می تواند به عوامل مختلفی نسبت داده شود. در حالی که برخی از تغییرات رنگ بی ضرر و موقتی هستند، برخی دیگر نشان دهنده یک مشکل اساسی سلامت می باشند. در این مقاله، علل شایع تغییر رنگ در ادرار و زمانی که نیاز به مراجعه به پزشک است را بررسی خواهیم کرد.
تغییر رنگ در ادرار
ادرار معمولی (ادرار) به رنگ زرد است که از زرد شفاف تا کمی نارنجی متغیر است. رنگ ادرار شما بیشتر به مقدار مایعی که می نوشید مربوط می شود. تمام ادرار بوی کمی دارد که می تواند با رژیم غذایی شما متفاوت باشد. تغییرات در ادرار می تواند به موارد زیر اشاره داشته باشد:
- رنگ تغییر می کند.
- تغییرات در بو.
- تغییر در قوام (مثلاً ادرار کف آلود یا حبابدار به نظر برسد).
گاهی اوقات این تغییرات موقتی و بی ضرر هستند. آنها نتیجه خوردن برخی غذاها یا مصرف برخی داروها یا ویتامین ها هستند. به عنوان مثال، مارچوبه یا چغندر می توانند به طور بی ضرری بو و رنگ ادرار را تغییر دهند. در موارد دیگر، یک وضعیت پزشکی جدی می تواند باعث تغییر در ادرار شود.
علائم و علل تغییر رنگ در ادرار
علائم تغییرات در ادرار به راحتی قابل مشاهده یا بوییدن است. آنها معمولاً عبارتند از:
- تغییر در رنگ ادرار
- بوهای شدید از ادرار شما می آید.
- کف کردن ادرار.
- رنگ های ادرار
رنگ ادرار شما بستگی به میزان هیدراته بودن شما دارد. اگر مایعات زیادی می نوشید، ادرار شما باید شفاف تا زرد باشد. اگر دچار کم آبی هستید، ادرار شما معمولاً زرد تیره تر یا کمی نارنجی است. به غیر از مقدار مایعی که می نوشید، داروها و غذاها نیز می توانند بر رنگ ادرار شما تأثیر بگذارند. اما، ادرار قرمز یا قهوه ای تیره شاید به یک بیماری زمینه ای اشاره کند.
بو با ادرار تغییر می کند
ادرار شما به طور طبیعی بویی دارد که مخصوص شماست. اما برخی غذاها می توانند بوی ادرار شما را تغییر دهند. اگر ادرار شما بوی گوگرد به خود بگیرد، به این معنی است که چیزی مانند مارچوبه خورده اید یا باید آب بیشتری بنوشید. ادرار شما باید ظرف 24 ساعت یا بیشتر به بوی طبیعی خود بازگردد. ادرار کردن با بوی تند یا بوی ماهی که بیشتر از یک یا دو روز طول می کشد نشانه آن است که اتفاق دیگری در حال وقوع است.
تغییر در ظاهر ادرار
ظاهر ادرار به طور معمول واضح است. اگر ادرار شما کدر یا کف آلود به نظر می رسد، می تواند نشان دهنده عفونت یا بیماری زمینه ای باشد. مانند سایر تغییرات ادرار، ظاهر ادرار خود را کنترل کنید تا ببینید آیا موقتی است یا خیر. ادرار کردن خیلی سریع می تواند ادرار شما را کف کند، همانطور که خوردن برخی غذاها ممکن است. اما اگر این مشکل ادامه پیدا کرد – به خصوص اگر ورم پا را تجربه کردید – باید با پزشک خود صحبت کنید زیرا شاید به دلیل وجود پروتئین اضافی در ادرار باشد که نشانه بیماری کلیوی است.
چه چیزی باعث تغییر رنگ در ادرار می شود؟
غذاها، داروها و شرایط پزشکی خاص می توانند باعث تغییر رنگ در ادرار شوند.
خوراکی ها
بی ضررترین تغییر رنگ در ادرار یا بوی ادرار ناشی از چیزهایی است که می خورید:
- غذاهایی مانند چغندر، لوبیا فاوا، شاه توت و ریواس می توانند ادرار شما را قرمز یا گاهی قهوه ای تیره کنند.
- هویج می تواند ادرار شما را نارنجی روشن کند. مکملهای ویتامین C نیز میتوانند ادرار را نارنجی کنند.
- برخی از ویتامینهای گروه B میتوانند رنگ مایل به سبزی به ادرار بدهند و آن را بو کنند.
- غذاهایی که از رنگ های قوی استفاده می کنند می توانند به طور موقت رنگ ادرار شما را تغییر دهند.
- مارچوبه به ادرار بوی آمونیاک بیشتری می دهد.
داروها
برخی از داروها رنگ ادرار شما را تغییر می دهند. با اپزشک خود صحبت کنید تا ببینید آیا این یک عارضه جانبی احتمالی است یا خیر. مثلا:
- کاهش دهنده اسید معده Tagamet® می تواند ادرار شما را به رنگ آبی تبدیل کند.
- برخی از داروهای شیمی درمانی می توانند تغییر رنگ در ادرار (زرد پرتقالی) را باعث شوند.
- فنازوپیریدین (Pyridium®)، دارویی که درد مجاری ادرار و مثانه را درمان میکند، همچنین میتواند رنگ نارنجی به ادرار بدهد.
شرایط پزشکی
بسیاری از شرایط پزشکی باعث می شوند تغییر رنگ در ادرار را ببینید یا ظاهر متفاوتی داشته باشد. برخی از آنها عبارتند از:
- ادرار قرمز رنگ (خون در ادرار شما) می تواند نشانه عفونت دستگاه ادراری (UTI)، سنگ کلیه یا در موارد نادر سرطان باشد.
- ادرار ارغوانی مایل به قرمز می تواند نشانه مسمومیت با سرب یا جیوه باشد.
- ادرار کولا یا چای رنگ یا ادراری که بو می دهد می تواند نشانه بیماری کلیوی باشد.
- ادرار به رنگ نارنجی می تواند نشانه ای از مشکلات کبد یا مجرای صفراوی باشد.
- ادرار مایل به سبز یا کدر می تواند نشانه UTI باشد.
- ادرار قهوه ای تیره یا ادرار با بوی آمونیاک می تواند نشانه ای از نارسایی کبد باشد.
- ادرار با بوی شیرین می تواند نشانه دیابت باشد.
- ادرار کردن با بوی کپک می تواند نشانه اختلال متابولیک باشد.
فقط به این دلیل که متوجه این تغییرات می شوید به این معنی نیست که این شرایط را دارید. اما اگر متوجه شدید که این علائم بیش از چند روز طول می کشد، به خصوص زمانی که با علائم دیگری مانند سوزش ادرار، تب/لرز، خستگی یا درد بی دلیل همراه باشد، باید به پزشک خود اطلاع دهید.
عفونت ها معمولاً علاوه بر بوی تند ادرار، علائم دیگری نیز دارند. این علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:
- ادرار کردن بیشتر
- ادرار دردناک
- احساس درد در وسط کمر (نه فقط هنگام ادرار کردن).
چه کسانی بیشتر در معرض تغییر رنگ در ادرار خود هستند؟
هر کسی احتمال دارد تتغییر رنگ در ادرار را تجربه کند. این امر در زنان یا نوزادان در بدو تولد شایع تر است، زیرا تغییر در ادرار یکی از علائم رایج عفونت های دستگاه ادراری است. بزرگسالان کمی بیشتر از کودکان تغییراتی را در ادرار خود تجربه می کنند. افراد مسن و بزرگسالانی که سابقه خانوادگی سنگ کلیه یا مثانه دارند نیز بیشتر مستعد تغییر در ادرار هستند.
وقتی کلیه ها از کار می افتند، ادرار چه رنگی است؟
هنگامی که بیماری کلیوی یا نارسایی کلیوی دارید، ادرار شما تیرهتر می شود و قهوهای تیره (مانند چای یا کولا) به نظر برسد.
علل تغییر رنگ در ادرار چگونه تشخیص داده می شود؟
اگر تغییراتی در رنگ، بو یا ظاهر ادرار خود دارید که بیش از چند روز طول می کشد و به نظر نمی رسد به تغییر رژیم غذایی یا دارویی مرتبط باشد، با پزشک خود تماس بگیرید. پزشک قرار ملاقات را با درخواست از شما برای توضیح تغییرات آغاز می کند که شامل سوالات زیر است:
- چه مدت است که این تغییرات را داشته اید.
- این که آیا خونی در ادرار خود دیده اید.
- در مورد هرگونه تغییر رژیم غذایی یا دارویی.
- چه مقدار آب یا مایعات می نوشید.
- اگر هنگام ادرار کردن احساس درد می کنید یا در ناحیه شکم خود درد دارید.
- در مورد هرگونه تغییر در تشنگی یا اشتها.
این سوالات به تعیین اینکه آیا یک بیماری زمینه ای می تواند باعث ایجاد تغییرات در ادرار شما شود کمک می کند.
پزشک در نهایت دستور آزمایش ادرار را می دهد تا ببیند ادرار شما چیزی نامنظم را نشان می دهد یا خیر. نمونه ای از ادرار شما به آزمایشگاه فرستاده می شود که در آنجا یک پزشک آن را از نظر خون، پروتئین یا باکتری آزمایش می کند. آنها همچنین آزمایش خون را برای بررسی آسیب احتمالی کلیه، دیابت یا تجمع آنزیم های کبدی تجویز می کنند.
مدیریت و درمان تغییر رنگ در ادرار
اگر پزشک شما معتقد است که تغییر رنگ در ادرار شما به دلیل یک وضعیت سلامتی است، آن وضعیت را درمان میکند تا ادرار شما به رنگ، بو یا ظاهر معمولیتر بازگردد. اکثر تغییر رنگ در ادرار شما به دلیل یک نگرانی سلامتی نیست و باید ظرف یک یا دو روز به حالت عادی برگردد.
چه زمانی باید نگران تغییر رنگ در ادرار باشید؟
تغییر رنگ در ادرار معمولا بی ضرر است و نباید باعث نگرانی شود. اما گاهی اوقات، تغییر رنگ در ادرار نشانه یک مشکل اساسی مانند عفونت ادراری یا عفونت دیگری است. خبر خوب این است که ادرار شما می تواند سرنخ هایی را در مورد برخی بیماری های زمینه ای به پزشک شما بدهد. به همین دلیل، بهتر است به پزشک خود اطلاع دهید که آیا تغییر رنگ در ادرار شما بیش از چند روز طول می کشد یا علائم دیگری نیز دارید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
غذاها و داروها بیشترین تغییر رنگ در ادرار، بو یا قوام ادرار ایجاد می کنند، به خصوص زمانی که بدون هیچ علامت دیگری رخ دهند. اما شرایط پزشکی جدی نیز از دلایل احتمالی هستند. به دنبال مراقبت پزشکی باشید اگر:
- متوجه هر گونه تغییری میشوید که بیش از چند روز طول میکشد (و زمانی که تغییرات به نظر میرسد مرتبط با غذا یا داروی جدید نباشد).
- ادرار شما قرمز، قهوه ای تیره یا حاوی خون است.
- ادرار شما حبابدار یا کف آلود است.
نکات پایانی
در کل تغییر رنگ ادرار ی که به دلیل غذا یا دارو نیست، می تواند ناشی از یک مشکل سلامتی باشد. برخی از مواردی که شما را در معرض خطر مشکلات سلامتی قرار می دهد که می تواند بر رنگ ادرار تأثیر بگذارد:
- سن: تومورهای مثانه و کلیه که می توانند باعث خون در ادرار شوند، در افراد مسن شایع تر است. مردان بالای 50 سال گاهی اوقات به دلیل بزرگ شدن غده پروستات خون در ادرار دارند.
- سابقه خانوادگی: اگر یکی از خویشاوندان خونی شما، مانند والدین، خواهر و برادر یا پدربزرگ و مادربزرگ، بیماری کلیوی یا سنگ کلیه داشته باشد، احتمال ابتلای شما نیز به آنها بیشتر است. هم بیماری کلیوی و هم سنگ کلیه می توانند باعث ایجاد خون در ادرار شوند.
- ورزش سخت: دوندگان مسافت بیشتر در معرض خطر هستند. اما هرکسی که به شدت ورزش می کند شاید خون در ادرار داشته باشد.
