سندرم سازگاری عمومی (GAS) به معنی تغییرات فیزیولوژیکی بدن در هنگام پاسخ به استرس می باشد که به صورت خودکار در بدن رخ می دهد. در ادامه بیشتر با این سندرم و مراحل و نشانه های آن آشنا خواهیم شد.
سندرم سازگاری عمومی چند مرحله دارد؟
سندرم سازگاری عمومی در 3 مرحله رخ می دهد. بدن به شکل های مختلف نسبت به وقایع استرس زا عکس العمل نشان می دهد و این تغییرات فیزیولوژیکی گاهی می تواند تاثیرات طولانی مدت در فرد داشته باشند. سه مرحله این سندرم به شرح زیر است:
واکنش هشدار
اولین واکنش بدن به استرس، واکنش هشدار نامیده می شود. به این مرحله جنگ یا گریز نیز می گویند. در این مرحله با ترشح ناگهانی هورمون ها، سیستم عصبی سمپاتیک بدن فعال می شود. سیستم عصبی سمپاتیک بدن در واقع بخشی از سیستم عصبی خودمختار است که در تنظیم عملکرد قلب، روده ها، مثانه، معده و عضلات بدن نقش مهمی دارد. زمانی که این سیستم فعال می شود غدد فوق کلیوی تحریک می شوند و باعث ترشح هورمون های خاصی همانند آدرنالین و گلوکوکورتیکوئید می گردند.
علائم این مرحله:
- تند شدن ضربان قلب
- تنفس سریع و پی در پی
- افزایش فشارخون
- تشدید حواس
- گشاد شدن مردمک های چشم
- لرزیدن
- رنگ پریدگی یا برافروخته شدن پوست
مقاومت
در این مرحله بدن سعی می کند تا تغییرات ناشی از مرحله واکنش را خنثی کند و خود را ترمیم نماید. در این مرحله معمولا عامل استرس زا برطرف شده است. بدن برای ترمیم، فشار خون، ضربان قلب و همچنین سطح آدرنالین و کورتیزول را کاهش می دهد اما بدن همچنان حالت آماده باش خود را حفظ می کند تا در صورت بروز عوامل استرس زا دوباره به مرحله واکنش باز گردد.
اگر وضعیت استرس زا در مدت زمانی طولانی ادامه یابد و بدن سیگنالی برای بازگیری عملکرد طبیعی خود دریافت نکند ترشح هورمون های استرس ادامه می یابد و فشار خون نیز به سطح طبیعی خود باز نمی گردد.
علائم این مرحله:
- تحریک پذیری
- عدم تمرکز یا تمرکر ضعیف
- ناامیدی
خستگی
زمانی که فرد در مدت زمان طولانی با استرس همراه می شود در نهایت دچار خستگی می گردد. زمانیکه فرد استرس را بدون هیچ گونه تسکینی تحمل کند این مسئله توان عاطفی و فیزیکی فرد را به گونه ای تخلیه کرده و فرد دیگر نمی تواند با استرس مقابله نماید. در این مرحله شخص حتی با وجود استرس نمی تواند مبارزه کند. این مرحله یکی از خطرناک ترین مراحل سندرم سازگاری عمومی است زیرا فرد را مستعد به بیماری های مختلف می نماید.
علائم این مرحله:
- اضطراب
- افسردگی
- بی خوابی
- مشکلات شناختی
- خستگی
چه عواملی محرک سندرم سازگاری عمومی هستند؟
مفهوم سندرم سازگاری عمومی برای اولین بار توسط هانس سلیه مطرح شد. او این اصطلاح را در حین آزمایش بر روی موش ها برای تعریف تغییرات فیزیکی بدن در زمانیکه متحمل استرس است کشف کرد. او متوجه شد موش ها زمانیکه در معرض عوامل استرس زای فیزیکی مانند دمای زیاد قرار می گیرند دچار تغییرات روانی خاصی می شوند. علاوه بر این مورد عوامل بسیاری می توانند در ایجاد استرس و ایجاد سندرم سازگاری عمومی نقش داشته باشند:
- استرس های روزانه همانند فشار کاری، مشکلات خانوادگی و مدرسه و …
- تغییرات ناگهانی در زندگی مانند طلاق، بیماری و از دست دادن شغل
- تجربه های آسیب زا مانند سوء استفاده، جنگ، حادثه های بزرگ و …
چگونه سندرم سازگاری عمومی را مدیریت کنیم؟
استرس عامل اصلی سندرم سازگاری عمومی می باشد. بنابراین برای مدیریت این سندرم باید بتوانیم استرس خود را کنترل کنیم. با استفاده از روش های زیر می توانیم تا حد بسیاری استرس خود را کنترل نماییم:
داشتن یک رژیم متعادل غذایی
سعی کنید با مواد غذایی سالم به بدن خود انرژی و سوخت برسانید تا در شرایط استرس زا بتوانید کنترل بهتری روی وضعیت داشته باشید.
ورزش کردن
ورزش منظم نقش مهمی در کنترل استرس دارد. رفتن به باشگاه و پیاده روی روزانه می تواند راه های مناسبی برای کنترل استرس باشند.
یادگیری درست نفس کشیدن
تنفس صحیح می تواند باعث شود تا در شرایط استرس زا بهتر خود را کنترل کنید.
شناسایی محرک ها
سعی کنید عوامل استرس زا را در زندگی شناسایی کنید. شناسایی این عوامل می تواند به شما کمک کند تا از آنها دوری کنید و یا با آگاهی با آنها مواجه شوید.
یادداشت کردن احساسات
این کار باعث می شود احساسات خود را بشناسید و آنها را نادیده نگیرید. این مسئله کمک می کند تا بهتر شرایط را مدیریت کنید و از سختی ها با استرس کمتری عبور کنید.
[…] سندرم سازگاری عمومی چیست؟ […]