فواید پونه کوهی برای سلامتی

پونه کوهی، به غذاها طعم خوش می افزاید. همچنین به دلیل خواص ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی برای سلامتی مفید است و کاربردهای بالقوه پزشکی از دیابت و کاهش خطر ابتلا به سرطان تا گرفتگی عضلات را شامل می شود. از این رو در این مقاله به فواید مختلف این گیاه، موارد مصرف و عوارض جانبی احتمالی آن می پردازیم.

پونه کوهی چیست؟

پونه کوهی گیاهی از خانواده نعناع یا Lamiaceae است. مردم هزاران سال است که از آن برای طعم دادن به غذاها و درمان بیماری های مختلف استفاده می کنند. پونه کوهی دارای برگ های سبز زیتونی و گل های بنفش است. این گیاه با گیاهان دیگر از جمله نعناع، ​​آویشن، مرزنجوش و ریحان ارتباط نزدیکی دارد.

آنتی اکسیدان های تیمول، کارواکرول، لیمونن، ترپینن، اوسیمن و کاریوفیلن به این گیاه طعم و بو می دهند. آنها همچنین به مزایای سلامتی روغن پونه کوهی کمک می کنند. پونه کوهی زمانی که افراد آن را در رژیم غذایی مصرف می کنند، آنتی اکسیدان های دیگری را نیز فراهم می کند.

مزایای استفاده از پونه کوهی

شواهدی وجود دارد که پونه کوهی می تواند به مبارزه با باکتری ها، تسکین التهاب و تنظیم قند خون کمک کند. مردم اطراف منطقه مدیترانه قرن ها از پونه کوهی در طب گیاهی برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده کرده اند از جمله زخم های پوستی، درد عضلات، آسم، گرفتگی، اسهال، سوء هاضمه، سرماخوردگی و تقویت سلامت کلی.

پونه کوهی و گیاهان دیگر، آنتی اکسیدان دارند. آنتی اکسیدان های غذایی به بدن کمک می کنند تا رادیکال های آزاد را که مواد سمی ناشی از فرآیندهای طبیعی و استرس های محیطی هستند، از بین ببرد. تجمع رادیکال های آزاد می تواند باعث استرس اکسیداتیو شود. استرس اکسیداتیو می تواند منجر به آسیب سلولی شود که می تواند منجر به بیماری های مختلفی از جمله سرطان و دیابت شود.

خواص آنتی باکتریال

ترکیبات اصلی اسانس پونه کوهی، کارواکرول و تیمول است که خواص ضد میکروبی دارند. در یک مطالعه آزمایشگاهی در سال 2019، کارواکرول و تیمول از رشد سویه‌های مختلف باکتری استافیلوکوس اورئوس (S. aureus) در گوشت و محصولات لبنی جلوگیری کردند که نشان می‌دهد می‌توانند به کنترل رشد باکتری در غذاها کمک کنند.

در میان نگرانی‌های فزاینده در مورد مقاوم شدن بیماری‌ها به آنتی‌بیوتیک‌ها، محققان آزمایش‌هایی را برای بررسی اثرات روغن پونه کوهی بر میکروب‌های مختلف که به داروهای دیگر پاسخ نمی‌دهند، انجام دادند. این روغن، فعالیت ضد باکتریایی قابل توجهی در برابر 11 میکروب از خود نشان داد. این نشان می دهد که مواد موجود در پونه کوهی می توانند در مبارزه با بیماری هایی که دیگر به آنتی بیوتیک ها پاسخ نمی دهند، نقش داشته باشند.

خواص ضد التهابی

بر اساس یک مرور کلی، به نظر می رسد که ترکیبات روغن پونه کوهی مانند تیمول و رزمارینیک اسید، دارای خواص ضد التهابی هستند. در مطالعات حیوانی، عصاره پونه کوهی التهاب را که می تواند منجر به مواردی مانند آرتریت خود ایمنی، آسم آلرژیک و روماتیسم مفصلی شود را کاهش داده است. شایان ذکر است که در مطالعات، از عصاره غلیظ پونه کوهی استفاده شده است. این مشابه با خوردن پونه کوهی در رژیم غذایی انسان نیست.

محافظت در برابر سرطان

برخی از مواد موجود در پونه کوهی احتمال دارد خواص ضد سرطانی داشته باشند. دانشمندان شواهدی یافته اند که نشان می دهد عصاره پونه کوهی می تواند به جلوگیری از آسیب DNA در سلول ها به دلیل استرس اکسیداتیو، تشعشع و میتوژن ها(نوعی پروتئین که می تواند باعث تقسیم سلولی ناخواسته شود) کمک کند.

محققان همچنین شواهدی یافته اند که کارواکرول و تیمول می توانند از رشد سلول های ملانوما و گسترش سرطان پوست جلوگیری کنند. در حالی که خوردن پونه کوهی به خودی خود از سرطان جلوگیری نمی کند، یک رژیم غذایی گیاهی متنوع که سرشار از آنتی اکسیدان است می تواند به جلوگیری از تغییرات سلولی که می تواند منجر به سرطان شود، کمک کند.

کلسترول بالا

تحقیقات بالینی نشان می دهد که مصرف پونه کوهی بعد از هر وعده غذایی به مدت 3 ماه می تواند کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL یا “بد”) را کاهش دهد و کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL یا “خوب”) را در افراد مبتلا به کلسترول بالا افزایش دهد. با این حال، سطح کلسترول تام و تری گلیسیرید تحت تأثیر قرار نمی گیرد.

دیابت

ترکیبات موجود در این پونه می تواند به مدیریت دیابت نوع 2 کمک کند. نویسندگان یک مطالعه بر روی جوندگان، در سال 2016 به این نتیجه رسیدند که عصاره اوریگانوم می تواند به بهبود مقاومت به انسولین، تنظیم ژن هایی که بر متابولیسم چربی و کربوهیدرات تاثیر می گذارند و بازسازی بافت های آسیب دیده کبد و کلیه کمک کند.

نویسندگان خاطرنشان کردند که برخی از افراد در حال حاضر از برگ و روغن پونه کوهی برای مدیریت سطوح بالای قند خون استفاده می کنند. در سال 2015، محققان دریافتند که عصاره پونه کوهی دیابت نوع 1 را در موش ها بهبود می بخشد. آنها پیشنهاد کردند که این می تواند به دلیل خواص آنتی اکسیدانی پونه کوهی، تأثیر آن بر سیستم ایمنی و توانایی آن در جلوگیری از مرگ سلولی باشد.

افسردگی

در سال 2018، دانشمندان بررسی کردند که چگونه درمان با روغن این پونه، بر موش های مبتلا به افسردگی ناشی از استرس مزمن غیرقابل پیش بینی، تأثیر می گذارد. پس از 14 روز، رفتار مرتبط با استرس در موش هایی که درمان پونه کوهی دریافت کردند، بهبود یافت. نویسندگان مطالعه به این نتیجه رسیدند که پونه کوهی احتمال دارد رفتارهای مرتبط با استرس را تسکین دهد.

سایر مزایای سلامتی احتمالی

طبق گزارش کتابخانه ملی پزشکی، مردم محصولات این پونه را برای موارد دیگر زیر به صورت خوراکی مصرف می کنند اما شواهد کافی برای حمایت از استفاده دارویی پونه کوهی به عنوان یک گیاه دارویی، مکمل یا روغن در بیشتر این موارد وجود ندارد:

• سرفه
• آسم
• آلرژی
• کروپ
• برونشیت
• دردهای قاعدگی دردناک
• روماتیسم مفصلی
• عفونت ها و اختلالات دستگاه ادراری
• سردرد
• دیابت
• خونریزی بعد از کشیدن دندان
• شرایط قلبی
• کلسترول بالا
• آکنه
• شوره سر
• آفت، دندان درد و بیماری لثه
• زگیل
• زخم ها
• درماتوفیتوز
• آکنه روزاسه
• پسوریازیس
• نیش حشرات و به عنوان دافع حشرات
• درد عضلات و مفاصل
• رگ های واریسی

نکات آشپزی با پونه کوهی

افراد می توانند از برگ های خشک یا تازه پونه برای افزودن طعم «مدیترانه ای» به طیف وسیعی از غذاها استفاده کنند. این گیاه، طعم خوبی به گوجه فرنگی می دهد و اغلب در پیتزا و سس پاستا وجود دارد. همچنین می توان آن را به غذاهای پخته شده، سبزیجات، حبوبات، ماهی و غذاهای چیلی اضافه کرد.

همچنین می توانید در حین پخت گوشت یا مرغ، این پونه را برای طعم دادن بپاشید. می توانید آن را خرد کنید و با خمیر نان یا پیتزا مخلوط کنید تا طعم گیاهی پیدا کند یا برگ های پونه کوهی تازه را به سالاد اضافه نمایید. می توانید آن را روی تکه های پنیر موزارلا و گوجه فرنگی بپاشید و با روغن زیتون مخلوط کنید.

برای تعدیل و حداکثر طعم، بهتر است آن را در پایان فرآیند پخت و پز اضافه کنید. برگ ها را خرد کنید، له کنید یا آسیاب کنید تا عطر و طعم بیشتری داشته باشید. با مقدار کم شروع کنید و آن را افزایش دهید، زیرا مصرف زیاد آن می تواند غذا را تلخ کند. اگر در دستور غذا یک قاشق چایخوری از این پونه خشک شده باشد، این مقدار معادل یک قاشق غذاخوری پونه کوهی تازه است.

خطرات مصرف پونه کوهی

معمولاً مصرف پونه کوهی به عنوان یک گیاه، روغن یا مکمل برای اکثر افراد بی خطر است. با این حال، باید قبل از شروع هر مکملی از پزشک خود بپرسید، به خصوص اگر داروهای دیگری مصرف می کنید یا شرایط خاص پزشکی دارید. همچنین 2 هفته قبل از جراحی، از محصولات پونه خودداری کنید زیرا می تواند خطر خونریزی را افزایش دهد.

روغن‌های ضروری را قبل از استفاده، با روغن حامل مانند روغن زیتون یا در آب مانند حمام بخار رقیق کنید. غلظت روغن پونه نباید بیشتر از 1٪ باشد، در غیر این صورت احتمال دارد تحریک پوست ایجاد شود. قورت دادن روغن های ضروری یا استفاده از آنها روی پوست می تواند خطرناک باشد.

پونه کوهی احتمال دارد بر توانایی بدن در جذب مس، آهن و روی تأثیر بگذارد. همچنین احتمالاً قند خون را کاهش دهد. افرادی که به گیاهان متعلق به خانواده Lamiaceae که شامل این پونه، ریحان، اسطوخودوس، نعناع و مریم گلی هستند حساسیت دارند باید مراقب باشند زیرا ممکن است به پونه نیز واکنش آلرژیک نشان دهند.

موارد احتیاطی در مصرف پونه کوهی

• بارداری: پونه کوهی احتمالاً در صورت مصرف خوراکی در مقادیر دارویی، در دوران بارداری خطرناک است. این نگرانی وجود دارد که مصرف این پونه در مقادیر بیشتر از مقدار غذایی، احتمال دارد باعث سقط جنین شود.
• تغذیه با شیر مادر: اطلاعات قابل اعتماد کافی برای دانستن اینکه آیا مقادیر زیادی پونه برای استفاده در دوران شیردهی بی خطر است یا خیر وجود ندارد.
• آلرژی: پونه می تواند در افراد حساس به گیاهان خانواده Lamiaceae از جمله ریحان، زوفا، اسطوخودوس، مرزنجوش، نعناع و مریم گلی واکنش ایجاد کند.

تداخلات دارویی پونه کوهی

داروهایی که لخته شدن خون را کند می کنند (داروهای ضد انعقاد و ضد پلاکت) با پونه کوهی تداخل دارند. پونه کوهی احتمال دارد زمان لخته شدن خون را کاهش دهد. مصرف پونه همراه با داروهایی که لخته شدن خون را کند می کنند، می تواند خطر کبودی و خونریزی را افزایش دهد. داروهای دیابت نیز با پونه کوهی تداخل دارند. پونه احتمال دارد سطح قند خون را کاهش دهد. مصرف پونه همراه با داروهای دیابت می تواند باعث کاهش بیش از حد قند خون شود.

نکات پایانی

پونه کوهی  گیاهی است که برای طعم دادن به غذاها استفاده می شود و در مقادیر معمول غذایی بی خطر در نظر گرفته می شود. اما برای استفاده در مقادیر دارویی به صورت مکمل یا عصاره، باید با پزشک خود مشورت نمایید. پونه حاوی مواد شیمیایی است که می تواند به کاهش سرفه کمک کند. این پونه همچنین می تواند به هضم غذا و مبارزه با برخی از باکتری ها و ویروس ها کمک کند. مردم از این پونه برای بهبود زخم، عفونت های انگلی و بسیاری از شرایط دیگر استفاده می کنند، اما هیچ مدرک علمی خوبی برای حمایت از این موارد وجود ندارد.