شاید برایتان پیش آمده باشد که مواقعی آنچنان غرق و مجذوب انجام کاری شده اید که گذر زمان، حضور در مکان و حتی خود را فراموش کرده باشید. این حالت می تواند در شرایط مختلفی ایجاد شود، هنگام خواندن یک کتاب، نواختن قطعه ای موسیقی و … به این وضعیت تجربه اوج گفته می شود. تجربه ای که سرشار از شادی، خلوص و وجد و سرور است و کمک می کند تا فرد به خودشکوفایی برسد. شناخت تجربه اوج از این جهت مهم است که به ما کمک می کند به خودشکوفایی نزدیک شویم و لحظات زیباتری را در زندگی تجربه کنیم.
معنای تجربه اوج
تجربه اوج لحظه ای سرشار از سرور و شادی خالص است. این لحظه به حدی متفاوت است که از رویدادهای روزمره کاملا متفاوت می باشد و بسیاری از افراد تجربه اوج را به تجربه ای معنوی تشبیه می کنند.
همانطور که اشاره شد برای رسیدن به خود شکوفایی تجربه اوج می تواند موثر باشد. بر اساس هرم مازلو تجربه اوج می تواند به فرد در رسیدن به خودشکوفایی یاری رساند. رسیدن به خودشکوفایی در همه افراد نمی تواند رخ دهد اما افرادی که به خودشکوفایی می رسند به طور معمول حالت اوج را بیشتر در زندگی تجربه می کنند.
سه مولفه اصلی تجربه اوج
پریوته (Privette) برای شناسایی مولفه های مشترک تجربه اوج پرسشنامه ای را تنظیم کرد و بر اساس جواب این پرسشنامه 3 مولفه تجربه اوج را که در ادامه می آید معرفی نمود:
- حس رضایت در فرد: تجربه های اوج هیجانات بالا و مثبتی در فرد تولید می کنند و باعث رضایت می شوند.
- معنابخش و پر اهمیت هستند: تجربه های اوج باعث می شوند خودآگاهی و درک شخصی در فرد افزایش یابد و همانند یک نقطه عطف در زندگی فرد عمل می کنند.
- حالت معنوی دارند: در حین تجربه اوج فرد احساس یکی بودن با جهان را دارد و گذر زمان را حس نمی کند.
ویژگی های تجربه اوج از دید مازلو
تجربه اوج از دید مازلو دارای ویژگی های مشخصی است که در ادامه با آنها آشنا می شویم:
داشتن حس یکپارچگی
در زمان تجربه اوج احساس یکپارچگی در وجود فرد اتفاق می افتد. در این حالت فرد بسیار متمرکز است و کمتر دچار حواس پرتی می شود.
احساس یکی شدن با محیط پیرامون
به اعتقاد مازلو این احساس بالاترین سطح شناخت و خودپروری است. فرد آنچنان با محیط پیرامون خود یکی می شود که انگار یک مادر با فرزندش یکی شده و یا یک نوازنده با موسیقی خود.
احساس قدرت
فرد در تجربه اوج نهایت قدرت را تجربه می کند و از تمام توانایی و استعداد خود به صورت کامل بهره بردای می نماید. در این وضعیت شخص بالاترین درجه ادراک را دارد و احساس قدرت و باهوش بودن را در بالاترین میزان خود تجربه می کند.
عدم مقاومت
در هنگام تجربه اوج بسیاری از کارها که برای فرد چالش برانگیز بوده اند و نیاز به تلاش و مبارزه داشته اند آسان می شود و فرد می تواند به راحتی آنها را انجام دهد.
مصمم شدن
زمانی که در حال تجربه اوج هستیم مسئولیت پذیرتر می شویم. در این حالت فرد احساس می کند مسئول زندگی خود است و این حس در مشاغلی چون مدیریت، رهبری و موقعیت های شغلی مانند آنها، بسیار ضروری می باشد.
افزایش خلاقیت بدون برنامه ریزی
مازلو اعتقاد دارد فرد در حالت تجربه اوج بدون هیچ برنامه ریزی خلاق تر است. در این حالت ابتکار در فرد افزایش می یابد و زمان برای فرد می ایستد و فرد بروز خلاقیت را در تمام لحظات خود احساس می کند.
به حداقل رسیدن عوامل بازدارنده
در تجربه اوج عوامل بازدارنده ای همانند جلوگیری از بروز احساسات، داشتن تردید، ترس و نگرانی وجود ندارند و مسائل روانی بر عملکرد ما تاثیر نمی گذارند.
ایجاد حس خودجوشی
زمانی که تهدیدهای اطراف در تجربه اوج از بین می روند، فرد خودجوشی را تجربه می کند و وارد حالت جریان می شود. در حالت جریان، تمرکز فرد بالا می برد و خودآگاهی افزایش می یابد.
زمان متوفق می شود
زمانی که فرد به حالت اوج می رسد انگار زمان برایش می ایستد. گذشته و آینده دیگر معنایی ندارند و تنها حال است که احساس می شود. در این حالت خواسته، انتظار و امید دیگر اهمیت ندارند.
اوج فردیت تجربه می شود
افراد در این حالت از نقشی که در زندگی ایفا می کنند رها می شوند و قدرت یافتن فردیت را درخود تجربه می کنند.
آمیختگی با دیگران رخ می دهد
بر اساس نظر مازلو در تجربه اوج، فرد از نیاز به کنترل دیگران رها می شود و می تواند به دیگران اجازه دهد آنها با قوانین خود زندگی کنند. در این حالت فرد خود را از قید و بند آنچه “من” نیست رها می کند و با قوانین درونی خود زندگی می کند.
از قدرت افتادن نیازها
در زمان اوج نیازهای انسان خصوصا نیازهای سطح پایین دیگر قدرتی برای تحریک ندارند. در این حالت فرد گویی به نقطه تعادلی هر چند موقتی می رسد.
تجربه احساس غافل گیری
به دلیل اینکه تجربه های اوج بدون برنامه ریزی و طراحی پیش می آیند فرد در زمان مواجهه با آنها بسیار غافلگیر می شود.
تجربه اوج چه زمان هایی بیشتر رخ می دهد؟
مازلو اعتقاد دارد یکی از بهترین روش ها برای بازسازی و تصور لحظه اوج، فکر کردن به زیباترین و شگفت انگیزترین تجربه های زندگی می تواند باشد. لحظاتی که بسیار شاد بوده اید یا به وجد رسیده اید؛ عاشق شدن یکی از نمونه های تجربه اوج است.
تجربه اوج در زمان های دیگری نیز می تواند رخ دهد. خواندن کتاب مورد علاقه، دیدن فیلمی جذاب و یا انجام کاری خلاقانه همه می توانند باعث ایجاد تجربه اوج شود.
تحقیقات نیز نشان داده اند تجربه های هنری، ورزشی، مذهبی و یا بودن در طبیعت و یا حتی لحظات صمیمی با خانواده و دوستان نیز می تواند تجربه اوج را رقم زند.
کمک به دیگر افراد، رسیدن به هدفی خاص و یا غلبه بر سختی ها نیز می توانند باعث ایجاد تجربه اوج شوند.
مجله سلامت داروخانه آنلاین مطالعه مطالب زیر را به شما پیشنهاد می دهد :
