زونا یک بیماری تهدید کننده زندگی نیست، اما می تواند بسیار دردناک باشد. واکسیناسیون می تواند به کاهش خطر ابتلا به زونا و یا کاهش علائم آن کمک کند. درمان زودهنگام می تواند عفونت زونا را کم کرده، مدت زمان ابتلا را کاهش داده و احتمال عوارض را بسیار کمتر کند.
شایع ترین عارضه زونا تاول های دردناک در پوست است. در این مقاله سعی بر آن داشته ایم که به طور کامل در مورد بیماری زونا، علل ایجاد آن، پیشگیری و درمان این بیماری توضیح دهیم.
بیماری ویروسی زونا چیست؟
زونا یک عفونت ویروسی است که باعث ایجاد بثورات دردناک روی پوست می شود. زونا می تواند در هر جایی از بدن شما ایجاد شود. به طور معمول زونا شبیه یک نوار تاول است که سمت چپ یا سمت راست بدن را در بر می گیرد.
زونا توسط ویروس واریسلا زوستر ایجاد می شود، همان ویروسی که باعث آبله مرغان می شود. پس از ابتلا به آبله مرغان، ویروس تا آخر عمر در بدن شما باقی می ماند. سال ها بعد، ویروس ممکن است دوباره به صورت زونا فعال شود. شایع ترین عارضه زونا، تبخال است. تبخال یک وضعیت دردناک است که باعث تداوم درد زونا برای مدت طولانی پس از از بین رفتن تاول ها می شود.
علائم ابتلا به زونا
- درد ، سوزش، بی حسی یا سوزن سوزن شدن
- حساسیت به لمس
- بثورات قرمز رنگی که چند روز پس از درد شروع می شوند
- تاول های پر از مایع که باز شده و پوسته پوسته می شوند
- خارش
برخی افراد علائم زیر را نیز تجربه می کنند:
- تب
- سردرد
- حساسیت به نور
- خستگی
درد معمولاً اولین علامت زونا است. برای برخی از افراد این درد می تواند شدید باشد. با توجه به محل درد، گاهی اوقات می توان آن را با بیماری های قلبی، ریوی و کلیوی اشتباه گرفت. برخی از افراد دچار بثورات پوستی نمی شوند، اما درد زونا را تجربه می کنند.
بیشتر اوقات، بثورات زونا به صورت یک نوار تاول ایجاد می شود که در قسمت چپ یا راست بدن ایجاد می شود. گاهی اوقات بثورات زونا در اطراف چشم یا در یک طرف گردن یا صورت رخ می دهند.
در صورت مشکوک بودن به زونا چه باید کرد ؟
در صورت مشکوک بودن به زونا، در صورتی که علائم زیر را تجربه کردید سریعا به پزشک مراجعه کنید:
- درد و بثورات در نزدیکی چشم رخ می دهد. در صورت عدم درمان، این عفونت می تواند منجر به آسیب دائمی چشم شود.
- اگر فرد 60 سال یا بیشتر دارد، این علائم خطرناک هستند.
- اگر سیستم ایمنی بدن فرد (به دلیل سرطان ، داروها یا بیماری مزمن) ضعیف شده است، این بیماری شدید است.
- بثورات گسترده و دردناک هستند و شرایط را دشوار می کنند.
علل ایجاد زونا
زونا ناشی از ویروس واریسلا زوستر است، همان ویروسی که باعث آبله مرغان می شود. هر کسی که آبله مرغان گرفته باشد، احتمال دارد که دچار زونا شود. پس از بهبودی از آبله مرغان، ویروس وارد سیستم عصبی فرد می شود و سالها در خفا باقی می ماند. در نهایت، اگر این ویروس دوباره فعال شود، در امتداد مسیرهای عصبی به پوست فرد میرسد و باعث ایجاد زونا می شود. اما همه کسانی که آبله مرغان داشته اند دچار زونا نمی شوند.
دلیل این بیماری مشخص نیست. اما ضعف سیستم ایمنی بدن یکی از علل ابتلا به این بیماری است. زونا در افراد مسن و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند شایع تر است. واریسلا زوستر گروهی از ویروس ها به نام ویروس های تبخال است که شامل ویروس هایی است که باعث ایجاد زخم و تبخال تناسلی نیز می شوند. به همین دلیل، زونا به عنوان هرپس زوستر نیز شناخته می شود. اما ویروسی که باعث آبله مرغان و زونا می شود، همان ویروس مسئول تبخال یا تبخال تناسلی نیست.
آیا این بیماری مسری است؟
فرد مبتلا به این بیماری می تواند ویروس واریسلا زوستر را به افرادی که تا به حال آبله مرغان نگرفته اند، منتقل کند. این بیماری معمولاً از طریق تماس مستقیم با زخم های باز بثورات زونا رخ می دهد. به محض آلوده شدن، فرد مقابل مبتلا به آبله مرغان می شود، اما این زونا نیست. آبله مرغان می تواند برای برخی از افراد خطرناک باشد. تا زمانی که تاول های زونا برآمده هستند، خطر اتنقال وجود دارد و می تواند به شدت مسری می باشد.
عوامل و خطرات زونا
هر کسی که تا به حال آبله مرغان گرفته است می تواند به این بیماری مبتلا شود. اکثر بزرگسالان در هنگام کودکی به آبله مرغان مبتلا بودند. عواملی که خطر ابتلا به زونا را افزایش می دهند عبارتند از:
- سن بالاتر از 50 سالگی: زونا بیشتر در افراد بالای 50 سال شایع است. خطر این بیماری با افزایش سن افزایش می یابد.
- ابتلا به بیماری های خاص: بیماری هایی که سیستم ایمنی بدن فرد را تضعیف می کنند، مانند HIV/AIDS و سرطان ، می توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.
- درمان برای سرطان: کسانی که تحت درمان سرطان قرار می گیرند، مقاومتشان در برابر ابتلا به بیماری کاهش پیدا می کند.
- مصرف برخی داروها: داروهای طراحی شده برای جلوگیری از رد اعضای پیوندی می توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. همچنین استفاده طولانی مدت از استروئیدها مانند پردنیزون می تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
عوارض ناشی از این بیماری
عوارض ناشی از زونا می تواند شامل موارد زیر باشند:
- از دست دادن بینایی: ابتلا به این بیماری در داخل یا اطراف چشم (زونا چشم) می تواند باعث عفونت های دردناک چشم شود که ممکن است منجر به از دست دادن بینایی شود.
- مشکلات عصبی: با توجه به این موضوع که در این بیماری سیستم عصبی تحت تاثیر قرار می گیرد، این بیماری می تواند باعث التهاب مغز (انسفالیت)، فلج صورت، مشکلات شنوایی یا عدم تعادل شود.
- عفونت های پوستی: اگر تاول های به وجود آمده در سطح پوست به درستی درمان نشوند، عفونت های باکتریایی پوست ایجاد می شود.
جلوگیری از زونا با تزریق واکسن
واکسن زونا به پیشگیری از زونا کمک می کند. افرادی که واجد شرایط هستند می توانند واکسن شینگریکس را دریافت کنند. شینگریکس برای افراد 50 ساله و بالاتر، حتی اگر قبلا به زونا مبتلا شده باشند، تایید و توصیه می شود. افرادی که در گذشته واکسن زوستاواکس را تزریق کرده اند یا نمی دانند که آیا به آبله مرغان مبتلا شده اند نیز می توانند واکسن شینگریکس را دریافت کنند.
شینگریکس همچنین برای افرادی که 19 سال به بالا هستند و به دلیل بیماری یا دارو، سیستم ایمنی ضعیفی دارند توصیه می شود. شینگریکس یک واکسن غیر زنده است که از یک جزء ویروسی ساخته شده است. این دارو در دو دوز و با فاصله 2 تا 6 ماه تجویز می شود.
واکسن زونا تضمین نمی کند که شما به زونا مبتلا نخواهید شد. اما این واکسن احتمال سیر و شدت بیماری را کاهش می دهد. و احتمال خطر ابتلا به نورالژی پس از تبخال را کاهش می دهد. مطالعات نشان می دهد که Shingrix برای بیش از پنج سال از زونا پیشگیری و محافظت می کند.
عوارض جانبی واکسن
شایع ترین عوارض جانبی واکسن زونا قرمزی، درد و تورم در محل تزریق است. برخی از افراد نیز خستگی، سردرد و سایر عوارض جانبی را تجربه می کنند. این واکسن فقط به عنوان یک استراتژی پیشگیرانه استفاده می شود و برای درمان افرادی که در حال حاضر به این بیماری مبتلا هستند استفاده ای ندارد.
تشخیص
این بیماری معمولاً بر اساس سابقه درد در یک طرف بدن فرد همراه با بثورات و تاول های بزرگ تشخیص داده می شود. پزشک همچنین گاهی کشت پوستی را پیشنهاد می دهد.
درمان
هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد، اما تجویز داروهای ضد ویروسی می تواند روند بهبود را تسریع بخشیده و خطر عوارض را کاهش دهد. این داروها عبارتند از:
- آسیکلوویر (زوویراکس)
- فامسیکلوویر
- والاسیکلوویر (والترکس)
این بیماری می تواند باعث درد شدید شود ، بنابراین پزشک برای این افراد موارد زیر را تجویز میکند:
- پماد موضعی کپسایسین (Qutenza)
- داروهای ضد تشنج مانند گاباپنتین (نورونتین)
- داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای مانند آمی تریپتیلین
- عوامل بی حس کننده ، مانند لیدوکائین، از طریق کرم ، ژل ، اسپری یا پچ پوست
- داروهایی که حاوی مواد مخدر هستند ، مانند کدئین
- تزریق شامل کورتیکواستروئیدها و بی حسی موضعی
به طور کلی این بیماری بین دو تا شش هفته طول می کشد. اکثر مردم فقط یک بار به زونا مبتلا می شوند ، اما در برخی افراد این احتمال نیز وجود دارد که چندین بار به این بیمار مبتلا شوند.
نکات پایانی
معمولا از هر 3 نفر، یک نفر در طول زندگی خود به زونا مبتلا می شود. اگر تا به حال آبله مرغان داشته اید، احتمال بیشتری دارد که به زونا مبتلا شوید. حتی کودکان نیز ممکن است به زونا مبتلا شوند. خطر ابتلا به زونا با افزایش سن افزایش می یابد.
دوش گرفتن با آب سرد یا استفاده از کمپرس خنک و مرطوب روی تاول ها، خارش و درد ناشی از این بیماری را تسکین می دهد. در صورت امکان سعی کنید میزان استرس را در زندگی خود کاهش دهید. ضمن مطالعه مجله سلامت داروخانه آنلاین، توجه داشته باشید که سیستم های شفابخش شامل این باور می شوند که سلامت و تندرستی کلی شما به تعادل بین بدن، ذهن و روح شما بستگی دارد.
