بیماری سلیاک ( که گاهی اوقات سلیاک اسپرو یا انتروپاتی حساس به گلوتن نامیده می شود) یک بیماری خود ایمنی است و سبب واکنش بدن در برابر خوردن گلوتن می شود. گلوتن پروتئینی است که در گندم، جو و چاودار یافت می شود. اگر شخصی به این بیماری مبتلا باشد، روده هایش پس از خوردن به گلوتن متورم و دردناک می شوند و همین امر می تواند در طول مدت زمان به روده کوچک آسیب وارد کند. آسیب به روده با علائمی نظیر خستگی، اسهال، کاهش وزن، نفخ و کم خونی مشخص می گردد.
این بیماری در کودکان می تواند باعث سو جذب مواد مغذی گردد و همین امر می تواند بر رشد و نمو آنها اثر بگذارد. منابع خارجی بر این امر تاکید می کنند که هیچ نوع درمانی برای این بیماری وجود ندارد، اما با رعایت رژیم غذایی تا میزان زیادی می توان آن را کنترل کرد.
علائم بیماری سلیاک
علائم و نشانه های این بیماری در کودکان و بزرگسالان متفاوت هستند. برخی از نشانه های گوارشی بزرگسالان به شرح زیر هستند:
- اسهال
- خستگی
- کاهش وزن
- نفخ و گاز
- درد شکم
- تهوع و استفراغ
- یبوست
بهتر است بدانید این علائم تنها علائمی نیستند که در اثر ابتلا به بیماری سلیاک به وجود می آیند. علائم دیگر مرتبط با دستگاه گوارش نیستند موارد بالا معمولا علائم بیماری سلیاک خفیف هستند. موارد جدی دیگر به شرح زیرند:
- ابتلا به بیماری کم خونی که معمولاً ناشی از کمبود آهن است
- از دست دادن تراکم استخوان (پوکی استخوان) و یا نرم شدن استخوان (استئومالاسی)
- بثورات پوستی (درماتیت هرپتی فرم)
- زخمهای دهان
- سردرد و خستگی
- آسیب سیستم عصبی مانند بی حسی و سوزن سوزن شدن در پا و دست ها
- به وجود آمدن مشکلات احتمالی در تعادل و اختلال شناختی
- درد مفاصل
- کاهش عملکرد طحال (هیپوسپلنیسم)
علائم بیماری سلیاک در کودکان
کودکان بیشتر از بزرگسالان تحت تاثیر مشکلات گوارشی این بیماری قرارد ارند. این علائم در کودکان به شرح زیرند:
- تهوع و استفراغ
- اسهال مزمن
- شکم متورم
- یبوست
- گاز معده و روده
- مدفوع رنگ پریده و بدبو
این علائم مانع جذب مواد مغذی در بدن می شوند و همین امر مشکلات زیر را در پی دارد:
- عدم رشد مناسب کودکان
- آسیب به مینای دندان
- کاهش وزن
- کم خونی
- تحریک پذیری
- قد کوتاه
- بلوغ تاخیری
- بروز علائم عصبی از جمله اختلال نقص توجه و بیش فعالی، اختلالات یادگیری، سردرد و عدم هماهنگی عضلات و تشنج
- درماتیت هرپتی فرم
عدم تحمل گلوتن می تواند باعث بروز خارش و تاول پوستی شود. بثورات معمولاً در آرنج، زانو، بدن، پوست سر و باسن ایجاد می شوند. این بیماری اغلب با تغییراتی در پوشش داخلی روده کوچک همراه است ، اما بیماری پوستی ممکن است علائم گوارشی ایجاد نکند.
علت بیماری سلیاک
ژن های انسان وهمراه با خوردن غذاهای حاوی گلوتن و عوامل دیگر می توانند باعث بروز این بیماری شوند. متاسفانه علت دقیق این بیماری هنوز مشخص نیست. برخی بر این عقیده هستند شیوه های تغذیه نوزاد، عفونت های گوارشی و باکتری های روده ای خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند. گاهی اوقات بیماری سلیاک بعد از جراحی، بارداری، زایمان، عفونت ویروسی یا استرس شدید احساسی فعال می شود.
چه عواملی خطر ابتلا به این بیماری را افزاش می دهند؟
برخی از شرایط فیزیکی خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند که به شرح زیرند:
- وراثت
- ابتلا به دیابت نوع 1
- سندرم داون یا سندرم ترنر
- بیماری تیروئید خود ایمنی
- کولیت میکروسکوپی (کولیت لنفوسیتی یا کلاژن)
- بیماری آدیسون
عوارض بیماری سلیاک
بیماری سلیاک می تواند منجر به بروز شرایط زیر برای سلامتی شود:
- سو تغذیه: در این شرایط روده کوچک متورم می شود و دیگر نمی تواند مواد مغذی را به خوبی جذب کند. این امر منجر به کم خونی یا کاهش وزن می شود. این بیماری در کودکان خطر کندی رشد و کوتاهی قد را در پی دارد.
- اختلال سو جذ مواد مغذی: یکی از مواردی که در اثر ابتلا به این بیماری به وجود می آید اختلال سو جذب مواد مغذی است. این امر می تواند مشکلات زیادی را برای سلامتی به وجود بیاورد که از مهمترین آنها می توان به مدفوع چرب اشاره کرد.
- ضعیف شدن استخوان ها: سو جذب کلسیم و ویتامین D می تواند منجر به نرم شدن استخوان (استئومالاسی یا راشیتیسم) در کودکان و از دست تراکم استخوان (استئوپنی یا پوکی استخوان) در بزرگسالان شود.
- ناباروری و سقط جنین: عدم جذب کلسیم در بدن خطر سقط جنین را در پی دارد.
- عدم تحمل لاکتوز: وقتی روده کوچک آسیب ببیند، باعث درد شکم و اسهال بعد از خوردن و یا نوشیدن محصولات لبنی می شود.
- سرطان: افراد مبتلا به بیماری سلیاک که رژیم غذایی فاقد گلوتن را رعایت نمی کنند در معرض ابتلا به انواع مختلف سرطان از جمله لنفوم روده و یا سرطان روده کوچک قرار دارند.
- مشکلات سیستم عصبی: افراد مبتلا به این بیماری می توانند دچار مشکلاتی نظیر تشنج و یا نوروپاتی محیطی شوند.
تشخیص بیماری سلیاک
این بیماری با استفاده از روش های زیر قابل تشخیص است:
- آندوسکوپی ( در این روش بافت داخل روده بررسی می گردد)
- آزمایش خون ( آزمایش سرولوژی که آنتی بادی های موجود در خون را برای واکنش به گلوتن بررسی می کند و آزمایش ژنتیکی که برای در این بیماری استفاده می شود. توصیه می شود فرد در زمان آزمایش خون از گلوتن استفاده کند)
- نمونه برداری از پوست ( اگر فردی دارای واکنش های پوستی باشد، از روی پوست آن نمونه برداری می شود)
درمان بیماری سلیاک
کسانی که به این بیماری مبتلا هستند، تا آخر عمر باید از رژیم غذایی فاقد گلوتن استفاده کنند. گندم یکی از غذاهای حاوی گلوتن است. مواد دیگری نظیر جو، بلغور، مالت و چاودار نیز حاوی گلوتن هستند. بنابراین شما باید این مواد را از رژیم غذایی خود حذف کنید. در زمان خرید مکمل های حاوی ویتامین، مکمل های دارویی، خمیردندان، دهان شویه و محصولات آرایشی این موضوع را بررسی کنید که فاقد گلوتن باشند. همچنین، توصیه می شود برای جلوگیری از سو تغذیه مکمل های مولتی ویتامین زیر را که حاوی مواد معدنی و ویتامین های زیر هستند خریداری کنید:
- مس
- فولات
- آهن
- ویتامین B-12
- ویتامین دی
- ویتامین K
- زینک
گاهی پزشک برای کنترل التهابات روده داروهای حاوی استروئید را تجویز می کنند. دارویی مانند آزاتیوپرین برای درمان این بیماری مناسب است.
سوالات پرتکرار
در این قسمت تلاش می کنیم تا به سوالات پرتکرار پاسخ دهیم.
آیا بیماری سلیاک خطرناک است؟
بله! اگر این بیماری کنترل نگردد خطر بروز سرطان های گوارشی وجود دارد.
آیا این افراد باید تا آخر عمر از رژیم غذایی خاصی پیروی کنند؟
بله! این افراد باید تا پایان عمر از رژیم غذایی فاقد گلوتن پیروی کنند.
برای خرید مکمل های دارویی به کجا مراجعه کنیم؟
برای خرید انواع مکمل های دارویی مانند قرص دستگاه گوارش می توانید به سایت داروخانه آنلاین مراجعه کنید. همچنین، در زمان خرید می توانید از مشاوره های رایگان این مرکز بهره مند شوید.
