یکی از مشکلات قلبی آریتمی یا دیس ریتمی است که به آن ضربان نامنظم قلب نیز گفته می شود. آریتمی نوعی ضربان قلب غیر طبیعی است و می تواند باعث شود قلب آهسته تر یا سریع تر از حالت طبیعی بتپد. ضربان قلب می تواند بر اثر فعالیت هایی مانند ورزش یا خوابیدن در مواقعی کاهش یا افزایش یابد و کاملا طبیعی است اما در وضعیت های دیگر این مسئله می تواند مشکل ساز شود و نیازمند بررسی است. در مقاله امروز به آریتمی قلب و نکات بسیار مهم در مورد آن خواهیم پرداخت.
آریتمی قلب چیست؟
به ضربان قلب نامنظم آریتمی یا دیس ریتمی می گویند. تکانه های الکتریکی خیلی سریع، خیلی نامنظم یا آهسته ممکن است در زمان آریتمی باعث بی نظمی ضربان قلب شوند. آریتمی قلب می تواند باعث مشکلاتی برای بدن شود زیرا زمانیکه قلب به درستی نتپد خون به شکل موثری پمپاژ نمی شود و در پی آن ریه، مغز، و سایر اندام های بدن نمی توانند به درستی فعالیت کنند. این مسئله می تواند باعث آسیب یا از بین رفتن اندام ها شود.
شما می توانید جهت خرید مکمل قلب و عروق به صورت آنلاین از طریق وب سایت داروخانه آنلاین اقدام نمایید.
علت آریتمی قلب چیست؟
آریتمی قلب می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد که مهم ترین آنها به شرح زیر است:
- ژنتیک
- بیماری عروق کرونر
- تحریک پذیری بافت قلب
- آپنه خواب
- کم کاری تیروئید
- فشار خون بالا
- آسیب ناشی از حمله قلبی
- فرایند بهبودی بعد از جراحی
- اختلال دریچه قلبی
- عفونت کووید ۱۹
- تغییرات در عضله قلبی
- تأخیر یا مسدود شدن پیام های الکتریکی کنترل کننده ضربان قلب
- عمل کردن بخش دیگری از قلب به عنوان ضربان ساز
- ضربان یا ریتم غیرطبیعی در ضربان ساز طبیعی قلب
- اختلال یا تغییر در مسیر انقباض طبیعی
- مصرف داروهای قلبی خاص
- تغییر در بافت قلب به علت تغییر جریان خون، آسیب سیستم الکتریکی قلب یا آسیب یا زخم بافت قلب
- تلاش، فشار یا استرس بیش از حد
- عدم تعادل هورمون ها، الکترولیت ها و مایعات در خون
- مصرف مواد مخدر
آیا آریتمی با دیس ریتمی تفاوت دارد؟
به طور معمول این دو عبارت را به جای یکدیگر استفاده می کنند. حرف “آ” در ابتدای کلمه آریتمی به معنی نبود چیزی می باشد و عبارت “دیس” در ابتدای دیس ریتمی به معنی عملکرد نامناسب است. آریتمی به معنی فقدان ضربان طبیعی و دیس ریتمی به معنی ضربان غیرطبیعی می باشد.
آریتمی قلب چند نوع دارد؟
آریتمی قلب می تواند شکل های مختلفی داشته باشد. برخی از انواع آریتمی ممکن است مانند مکث توقف یا ضربان زودرس مختصر باشند و بر ریتم کلی قلب یا تعداد ضربان آن اثر چندانی نگذارند. اگر آریتمی قلب طولانی شود می تواند ضربان قلب را خیلی سریع، آهسته و یا بی نظم کند. در چنین وضعیتی پمپاژ قلب کارایی کمتری خواهد داشت.
چند نوع آریتمی قلب وجود دارد و هرکدام زیرشاخه ای دارند. پیش از پرداختن به آنها باید با 2 اصطلاح زیر آشنا شوید:
- ضربان قلب آهسته: اگر ضربان قلب کمتر از 60 ضربان در دقیقه باشد به این وضعیت برادی کاردی می گویند.
- ضربان سریع قلب: در افراد بزرگسال زمانیکه ضربان قلب 100 ضربان در دقیقه باشد به این وضعیت تاکی کاردی می گویند.
آریتمی فوق بطنی
آریتمی فوق بطنی به شاخه های زیر تقسیم می شود:
- تاکی کاردی مسیر جانبی: به علت مسیر یا انقباض الکتریکی غیرطبیعی بین بطن و دهلیز، عبور تکانه ها از همه قلب سرعت می گیرد و باعث سرعت غیرطبیعی ضربان قلب می شود.
- تاکی کاردی فوق بطنی پراکسیسمال: در این حالت ضربان قلب سریع اما منظم است. این نوع آریتمی به صورت ناگهانی آغاز و تمام می شود.
- تاکی کاردی دهلیزی: به ضربان قلب سریعی که در دهلیز رخ می دهد گفته می شود.
- تاکی کاردی با ورود مجدد به گره دهلیزی بطنی: به دلیل وجود مسیرهای بیشتر در گره دهلیزی بطنی، ضربان قلب سریع می شود و این نوع آریتمی رخ می دهد.
- فیبریلاسیون دهلیزی: یکی از شایع ترین ضربان قلب نامنظم است. زمانیکه تکانه ها برای رسیدن به گره دهلیزی بطنی با هم به رقابت بپردازند ضریان قلب سریع و بی نظم می شود. به دلیل عبور این انقباض از دهلیز، هماهنگی انقباض دهلیز کاهش می یابد.
- فلوتر دهلیزی: همانطور که از نامش پیداست آریتمی دهلیزی است و به دلیل یک یا چند جریان سریع در دهلیز رخ می دهد.
آریتمی بطنی
نوع دیگر آریتمی قلبی این نوع است که به دسته های زیر تقسیم می شود:
تاکی کاردی بطنی: به ضربان قلبی که در بطن ها شروع می شود گفته می گردد. در نتیجه این مشکل قلب به خوبی از خون پر نمی شود و خون کمتری به سراسر بدن پمپاژ می گردد. برای بیماران مبتلا به بیماری های قلبی این آریتمی می تواند خطرناک باشد و علائم آن از سایر انواع تاکی کاردی بیشتر است.
انقباضات بطنی زودرس: این نوع آریتمی بسیار شایع است و به دلیل مصرف کافئین، نیکوتین، استرس و ورزش زیاد رخ می دهد. در این حالت ضربان قلب اضافی زودهنگام در بطن ایجاد می شود. گاهی ممکن است این آریتمی به دلیل عدم تعادل الکترولیت ها یا بیماری قلبی باشد. در اکثر مواقع انقباضات آن بدون علامت هستند و درمان خاصی نمی خواهند. اما در صورت تکرار یا بروز علائم باید به متخصص قلب مراجعه کرد.
فیبریلاسیون بطنی: در این شکل از آریتمی بطن ها می لرزند و در تولید انقباضات موثر ناتوان می شوند. در نتیجه این مشکل خون کافی به بدن نمی رسد. این وضعیت فوریت پزشکی است و باید با انجام شوک الکتریکی یا انجام سی.پی.آر برطرف گردد.
کیو.تی (QT) طولانی: این وضعیت جزو انواع آریتمی نیست اما می تواند باعث آن شود. فاصله QT به ناحیه ای در نوار قلب گفته می شود که مدت زمان انقباض عضله قلب و استراحت را نشان می دهد. وقتی که فاصله کیو.تی از حد طبیعی طولانی تر شود خطر “تورسادس دی پوینت” بیشتر می شود و می تواند تهدیدی برای زندگی فرد باشد.
برادی کاردی
این وضعیت به ضربان آهسته قلب ناشی از بیماری در سیستم انقباضی قلب مانند گره دهلیزی بطنی، گره سینوسی یا الیاف هیس یا پورکنژ گفته می شود.
- انسداد قلبی: به تاخیر یا انسداد کامل تکانه های الکتریکی هم زمان با گذر از گره سینوسی به بطن گفته می شود. همچنین این انسداد می تواند در سیستم هیس پورکنژ یا گره دهلیزی بطنی صورت گیرد و ممکن است باعث ضربان قلب آهسته یا نامنظم شود.
- نقص در گره سینوسی: ضربان قلب آهسته ناشی از گره سینوسی غیرطبیعی است.
آریتمی قلب چه علائمی دارد؟
برخی مواقع آریتمی بدون علامت و خاموش است و پزشک با ارزیابی بالینی، گوش دادن به صدای قلب و انجام آزمایش های تشخیصی متوجه بیماری می گردد.
علائم آریتمی قلب
- احساس کوبیدن قلب به سینه
- احساس ناراحتی در قفسه سینه
- تپش قلب با احساس پرش یا از جا کنده شدن قلب
- سرگیجه یا احساس سبکی سر
- ضعف عضله قلب
- تعریق
- اضطراب
- تنگی نفس
- ضعف یا خستگی
آریتمی قلب چه عوارضی می تواند داشته باشد:
- نارسایی قلبی
- مرگ ناگهانی
- افزایش خطر لخته شدن خون
- سکته مغزی
آریتمی قلب چگونه تشخیص داده می شود؟
اگر علائم آریتمی را در خود مشاهده کردید حتما به پزشک متخصص قلب مراجعه نمایید. برای تشخیص این مشکل از روش های زیر استفاده می شود:
- الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG): در این روش با استفاده از الکترودهایی که روی پوست قفسه سینه، بازو و پاها قرار می گیرند تکانه های الکتریکی درون قلب ثبت می شود.
- اکوکاردیوگرام: این روش نوعی سونوگرافی است و به وسیله آن عضلات و دریچه های قلبی بررسی می شوند. این آزمایش در حالت فعالیت یا استراحت قابل انجام است.
- بررسی الکتروفیزیولوژی: در این روش با وارد کردن کاتتر به بررسی فعالیت الکتریکی قلب می پردازند. با استفاده از این روش علت ریتم غیرطبیعی و بهترین روش درمان مشخص می گردد.
- کاتتریزاسیون قلبی: در این روش شخص را موضعی بیهوش می کنند. سپس لوله ای منعطف و کوچک با نام کاتتر را به درون قلب و عروق خونی می فرستند. سپس نوعی رنگ از طریق آن وارد می شود و عروق کرونر، اتاقک و دریچه های قلبی با پرتوی ایکس بررسی می شوند. با استفاده از این آزمایش می توان به تشخیص آریتمی مرتبط با بیماری عروق کرونر و بررسی سلامت دریچه های قلبی و عضله پرداخت.
- تست تیلت: در این آزمایش شخص روی تختی می خوابد و در حالت های مختلف قرار می گیرد و سپس فشارخون و ضربان قلب دقیقه به دقیقه ثبت می شود. از نتیجه تست برای ارزیابی فشار خون، ضربان قلب و شرایط دیگر هنگام تغییر وضعیت استفاده می گردد.
- تست ورزش: در این آزمایش آریتمی حین ورزش ثبت می شود. از این روش برای تشخیص بیماری قلبی زمینه ای یا بیماری عروق کرونر ناشی از آریتمی استفاده می شود.
- هولتر مانیتورینگ
درمان آریتمی قلب چگونه انجام می شود؟
درمان آریتمی به نوع و شدت آن بستگی دارد. در برخی مواقع درمان خاصی لازم نیست.
گزینه های درمانی می توانند به شکل زیر باشند:
- استفاده از داروهای ضد آریتمی، داروهای کنترل کننده ضربان قلب، داروهای ضدلخته یا ضد پلاکت مانند آسپرین و وارفارین
- درمان های غیرتهاجمی مانند فرسایش کاتت و کاردیوورژن الکتریکی
- استفاده از دستگاه های الکتریکی مانند ضربان ساز دائمی
- تغییر سبک زندگی مانند پرهیز از مصرف الکل، تنظیم قند خون، کاهش وزن، درمان بی خوابی، ترک سیگار و تنباکو، کاهش مصرف کافئین
- جراحی
چگونه می توانیم از بروز آریتمی پیشگیری کنیم؟
یکی از بهترین راه ها برای پیشگیری از ابتلا به آریتمی تغییر سبک زندگی می باشد. شما می توانید با انجام کارهای زیر ابتلا به آریتمی قلب را در خود کاهش دهید:
- داشتن فعالیت بدنی مناسب
- ترک سیگار
- حفظ وزن مناسب
- مصرف غذاهای سالم
- پرهیز از مصرف الکل
- محدود کردن مصرف کافئین
- کاهش دادن استرس
- کنترل فشار و کلسترول خون
- مصرف منظم داروهای تجویزی
- انجام مدیتیشن، یوگا و تکنیک های آرام سازی
مجله سلامت داروخانه آنلاین مطالعه مطالب زیر را به شما پیشنهاد می دهد:
- بررسی اثرات پراسوگرل بر حمله قلبی
- انالاپریل و تاثیر آن بر نارسایی قلبی یا کاهش فشارخون
- نقش اینامرینون در بهبود نارسایی قلبی
