داروی سلژیلین یکی از داروهایی است که برای کنترل بیماری پارکینسون به کار می رود. سلژیلین با افزایش دوپامین در مغز باعث کاهش کنترل علائم پارکینسون می گردد. بیماری پارکینسون می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در زندگی فرد گردد و شرایط زندگی را برای او سخت نماید. در ادامه مقاله با این دارو و اثرات آن بیشتر آشنا خواهید شد.
داروی سلژیلین چیست؟
داروی سلژیلین به تنهایی و یا همراه داروهای دیگر برای درمان بیماری پارکینسون استفاده می شود. این دارو به شکل قرص استفاده می شود. این دارو از داروهای مهار کننده انتخابی و برگشت ناپذیر آنزیم مونو آمین اکسیداز از نوع B است و از طریق کاهش تخریب مواد طبیعی خاص در مغز (انتقال دهنده های عصبی مانند نوراپی نفرین، سروتونین و دوپامین) تاثیر خود را می گذارد.
مکانیسم اثر سلژیلین
مکانیسم عمل این دارو در درمان بیماری پارکینسون ناشناخته است. اما مهار انتخابی و برگشت ناپذیر مونوآمین اکسیداز نوع B را مکانیسم غالب می شناسند. آنزیم نامبرده در دآمیناسیون اکسیداتیو دوپامین در مغز دخیل می باشد. سلژیلین به این آنزیم متصل می شود و به این ترتیب متابولیسم میکروزومی دوپامین را متوقف می کند و فعالیت دوپامینرژیک را افزایش می دهد. این دارو در دوزهای بالا می تواند باعث مهار مونو آمین اکسیداز نوع A شود و بر درمان افسردگی نیز موثر باشد.
فارماکودینامیک سلژیلین
تخریب زودرس دوپامین در مغز می تواند باعث بروز علائم پارکینسون شود. آنزیم مونوآمین اکسیداز باعث افزایش سرعت تخریب بیماری پارکینسون می شود و به همین دلیل مهار این آنزیم و در نتیجه آن مهار تخریب دوپامین، اثرات دوپامین را در مغز طولانی می کند. سلژیلین همچنین مانع از حذف دوپامین بین پایانه های عصبی می شود و رهش دوپامین از سلول های عصبی را افزایش می دهد.
موارد مصرف سلژیلین
این دارو می تواند برای موارد زیر کاربرد داشته باشد:
- درمان افسردگی
- درمان اولیه بیماری پارکینسون
- درمان بیماری آلزایمر خفیف تا متوسط
- درمان کمکی در بیمارانی که دچار کاهش پاسخ دهی به لودوپا / کربی دوپا شده اند.
نحوه مصرف داروی سلژیلین
پیش از مصرف دارو به نکات زیر توجه داشته باشید:
- بروشور محصول را به دقت بخوانید. در بروشور اطلاعات کاملی در مورد دارو و عوارض جانبی آن بدست خواهید آورد.
- این دارو باید با تجویز پزشک و با توجه به شرایط شما تجویز شود. از مصرف خودسرانه دارو و افزایش یا کاهش دادن دوز مصرفی خودداری کنید.
- دارو را به شکل منظم و در ساعت مشخصی مصرف کنید تا از بیشترین تاثیر آن برخوردار شوید.
- داروی سلژیلین را به یکباره قطع نکنید زیرا ممکن است شرایط شما را تشدید کند. این دارو باید زیر نظر پزشک و به تدریج قطع شود.
- ممکن است مشاهده نتیجه مصرف دارو چند هفته زمان ببرد. اگر بهبودی مشاهده نکردید با پزشک خود مشورت کنید.
- این دارو با حل کردن قرص روی زبان مصرف می شود. قرص یا داروی محلول را با بزاق یا آب قورت ندهید و اجازه دهید با مخاط دهان جذب شود. برای جلوگیری از بلع تصادفی تا 5 دقیقه قبل یا بعد مصرف دارو چیزی ننوشید یا نخورید.
- دستان خود را پیش از خارج کرن قرص از بسته خشک کنید. بلافاصله قرص را روی زبان قرار دهید و اجازه دهید حل شود. از خرد کردن و شکست قرص خودداری کنید.
- اگر این قرص در اواخر روز مصرف شود ممکن است باعث بدخوابی گردد.
منع مصرف داروی سلژیلین
اگر بیماری ها و شرایط زیر را دارید پیش از تجویز دارو پزشک را در جریان قرار دهید:
- حساسیت به این دارو و یا مواد و داروهای دیگر
- بیماری عروق مغزی مانند سکته مغزی
- نوع خاصی از تومور غده فوق کلیه (فئوکروموسیتوما)
- مشکلات قلبی مانند نارسایی احتقانی قلب، حمله قلبی
- سابقه شخصی یا خانوادگی اختلالات روحی- خلقی مانند اسکیزوفرنی، اختلال دو قطبی
- سابقه سردردهای شدید و مکرر
- بیماری کلیوی
- بیماری کبدی
- مشکلات خونریزی
- زخم معده
- دیابت
- پرکاری تیروئید
- بارداری
- شیردهی
عوارض جانبی داروی سلژیلین
این دارو می تواند باعث بروز عوارض جانبی در برخی افراد شود. گاهی این عوارض پس از چند روز از بین می روند اما اگر ادامه داشتند و شدت یافتند باید با پزشک مشورت شود:
- کم خونی
- اضطراب
- بی خوابی
- اسهال
- سردرد
- کاهش وزن
- تهوع
- خشکی دهان
- گیجی
- سرگیجه
- توهم
- خستگی
- ریزش مو
- درد شکمی
- غش کردن
- دیسکینزی
- کمردرد
- احتباس ادرار
- رویاهای زنده
تداخلات دارویی سلژیلین
تغییر عملکرد و اثر دارو می تواند از عوارض تداخل دارویی باشد. همچنین عوارض جانبی دارو ممکن است در اثر تداخل دارویی افزایش یابد. بنابراین پزشک خود را در جریان استفاده از هرگونه داروی تجویزی و غیر تجویزی مانند مکمل ها و داروهای گیاهی خود قرار دهید.
برخی از داروهایی که می توانند با سلژیلین تداخل داشته باشند عبارتند از:
- داروهای ضدافسردگی از جمله میرتازاپین، بوپروپیون، ماپروتیلین
- سایر مهارکننده های MAO (موکلوبماید، فنلزین، ایزوکاربوکسازید، لاینزولید، متیلن بلو، سافینامید، ترانیل سیپرومین، پروکاربازین، راساژیلین)
- داروهای سرماخوردگی و داروهای ضد احتقان بینی (مانند فنیل افرین، داروهای فنیل پروپانتانیل، استیك ، پروپانتانیل، استین) به عنوان LSD، مسکالین)
- تترابنازین، “تریپتان” های خاصی که برای درمان سردردهای میگرنی استفاده می شوند (مانند زولمیتریپتان، ریزاتریپتان، سوماتریپتان،)
- برخی از محصولات گیاهی (مانند افدرا)
- محرک ها (مانند آمفتامین ها، افدرین)
- آپراكلونیدین
- بوسپیرون
- كاربامازپین / اكسكاربازازین
- سیكلوبنزاپرین
- دوتترابنازین
- والبنازین
نکات مهم تداخل دارویی با سلژیلین
- اگر این دارو یا پتیدین مصرف شود باعث افزایش دمای بدن، برانگیختگی شدید و سفتی عضلات می گردد.
- مصرف سلژیلین با داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای می تواند مسمومیت شدید در پی داشته باشد.
- مصرف این دارو و داروهای محرک سمپاتیک مانند افدرین، پرفشاری خون را در بر دارد.
- سلژیلین زمانیکه با مهارکننده های انتخابی بازجذب سرتونین مصرف شود می تواند باعث بروز سندرم سروتونین شود.
هشدار و احتیاط هنگام مصرف سلژیلین
برای مصرف داروی سلژیلین به نکات زیر توجه داشته باشید:
- در برخی از بیماران مصرف سلژیلین به همراه مواد غذایی حاوی تیرامین واکنش های افزایش فشارخون مشاهده شده است.
- مصرف سلژیلین در برخی ممکن است عوارض ناشی از داروی لوودوپا را افزایش دهد. ممکن است پیش از شروع مصرف سلژیلین نیاز به کاهش دوز لوودوپا باشد.
- اگر از فلوکستین در 5 هفته گذشته استفاده کرده اید از مصرف سلژیلین خودداری کنید.
- اگر از داروهای افسردگی مانند فنلزین یا ترانیل سیپرومین و ایزوکربوکسازید استفاده می کنید و یا دارویی مانند رازاژیلین برای بیماری پارکینسون مصرف می کنید استفاده از سلژیلین 14 روز پس از استفاده از این داروها می تواند باعث افزایش فشار خون شود.
- اگر از فلوکستین طی 5 هفته گذشته استفاده کرده اید از مصرف سلژیلین خودداری کنید.
- در طول درمان با سلژیلین از نوشیدن الکل خودداری کنید.
- افراد بالای 65 سال ممکن است نسبت به عوارض این دارو حساس تر باشند. بنابراین با احتیاط بیشتری دارو باید مصرف شود.
نویسنده و گردآورنده: دکتر سارا شوهانی
