سکسکه اغلب چیزی بیش از یک مزاحمت نیست. اگر خیلی سریع غذا بخورید یا نوشیدنی گازدار بنوشید، احتمال دارد سکسکه رخ دهد. اما برخی از شرایط پزشکی، داروها و جراحی ها می توانند باعث سکسکه ای شوند که برای روزها، هفته ها یا بیشتر ادامه می یابد. در چنین مواردی، احتمالاً برای رفع سکسکه و مدیریت علت زمینه ای به درمان نیاز داشته باشید. از این رو در این مقاله به علل ایجاد سکسکه، عوارض آن و روش های درمان می پردازیم.
سکسکه چیست؟
سکسکه در دیافراگم که عضله گنبدی شکل بین ریه ها و معده است، شروع می شود. به طور معمول هنگام دم، دیافراگم به سمت پایین کشیده می‌شود تا هوا وارد ریه‌ها شود و سپس هنگام بازدم شل می‌شود تا هوا بتواند از ریه‌ها و سپس از بینی و دهان خارج شود.
اگر چیزی دیافراگم را تحریک کند، می تواند باعث اسپاسم غیرارادی شود و شما را مجبور کند که ناگهان هوا را به گلو بفرستید، جایی که به تارهای صوتی برخورد می کند. این باعث می شود که تارهای صوتی به طور ناگهانی بسته شوند و صدایی متمایز ایجاد شود.
اصطلاح پزشکی برای سکسکه singultus است که از کلمه لاتین “singult” به معنای “نفس گرفتن در حین هق هق” گرفته شده است. دیافراگم می تواند با خوردن یا نوشیدن خیلی سریع، نوشیدن نوشابه های گازدار یا حتی برخی بیماری ها و جراحی ها تحریک شود.
انواع سکسکه
انواع سکسکه بر اساس مدت زمانی که طول می کشد دسته بندی می شود:
- سکسکه گذرا: اینها انواع سکسکه هایی هستند که همه دچار آن می شوند که چندین ثانیه یا چند دقیقه طول می کشد.
- سکسکه های مداوم (سکسکه های طولانی مدت): سکسکه معمولا موقتی است اما در موارد نادر، احتمال دارد برای مدتی باقی بماند که معمولاً به دلیل آسیب یا تشدید اعصاب متصل به دیافراگم است.
- سکسکه های مکرر: اینها سکسکه هایی هستند که باز می گردند و بیشتر از چند دقیقه طول می کشند.
چه چیزی باعث سکسکه می شود؟
سکسکه می تواند به دلایل زیادی رخ دهد که برخی از آنها فیزیکی و برخی احساسی هستند. دلیل آن این است که تحریک واقعی در عصب متصل کننده مغز به دیافراگم اتفاق می افتد. برخی از علل رایج عبارتند از خوردن بیش از حد یا خیلی سریع، احساس عصبی یا هیجانی، نوشیدن نوشابه های گازدار یا الکل زیاد، استرس، تغییر ناگهانی دما و بلعیدن هوا هنگام مکیدن آب نبات یا آدامس.
آیا داروها می توانند باعث سکسکه شوند؟
گاهی اوقات، داروهای بیهوشی عمومی که برای جراحی استفاده می‌شوند، می‌توانند باعث سکسکه شوند. سایر داروهایی که می توانند باعث سکسکه مداوم شوند عبارتند از:
- آزیترومایسین با نام تجاری Zithromax که یک آنتی بیوتیک است.
- دگزامتازون که کورتیکواستروئیدی است که برای درمان التهاب پوست، مفاصل و ریه و همچنین شرایطی مانند آلرژی، آسم، آرتریت، اختلالات خونی و بیماری آدرنال استفاده می‌شود.
- دوزهای پایین بنزودیازپین ها که دسته ای از داروهای مورد استفاده برای درمان اضطراب و تشنج می باشند.
- آگونیست های دوپامین که برای درمان اختلالات حرکتی مانند بیماری پارکینسون استفاده می شوند.
- داروهای شیمی درمانی خاص برای سرطان.
سکسکه در رحم
در حدود ماه چهارم یا پنجم بارداری، احتمال دارد در داخل شکم خود احساس تکان خوردن کنید یا حتی این حرکات را روی شکم خود مشاهده نمایید. این حرکات ریتمیک و تند تند معمولاً سکسکه جنین هستند که یک واکنش طبیعی است. این سکسکه ها معمولاً پس از مدتی خود به خود از بین می روند، اما گاهی می توانند تا یک ساعت نیز ادامه داشته باشند.
سکسکه های عاطفی
مغز شما از عصب فرنیک برای تنظیم دیافراگم استفاده می کند. ترس، شوک یا واکنش عصبی می تواند عصب فرنیک را تحریک کند و باعث ایجاد اسپاسم در دیافراگم و باعث سکسکه شود.
سکسکه در نوزادان
نوزادان تازه متولد شده معمولاً بعد از شیر خوردن دچار سکسکه می شوند. اگر کودک شما بیش از حد یا خیلی سریع شیربخورد، معده او می تواند منبسط شده و روی دیافراگم فشار بیاورد و باعث اسپاسم آن شود. در موارد دیگر، سکسکه می تواند به دلیل رفلاکس معده یا دریافت هوای بیش از حد در هنگام شیردهی ایجاد شود.
چگونه سکسکه را از بین ببریم؟
اگر امیدوار هستید که ترساندن یک دوست باعث شود سکسکه شما متوقف شود، هیچ دلیل علمی وجود ندارد که این درمان ها موثر باشند.
درمان های خانگی سکسکه
اگر سکسکه بعد از چند دقیقه متوقف نشود، برخی از کارشناسان معتقدند که حبس کردن نفس یا نفس کشیدن در کیسه کاغذی به شما کمک می کند. هر دو روش باعث ایجاد دی اکسید کربن در ریه های شما می شوند که احتمال دارد دیافراگم را شل کند. درمان‌های دیگری که گاهی مؤثر هستند عبارتند از:
- خوردن جرعه جرعه آب سرد
- غرغره کردن با آب یخ
- زانوها را به سمت سینه بکشید و به جلو خم شوید
- بلعیدن قند
- گاز زدن به لیمو
درمان دارویی سکسکه
اگر همه روش ها شکست خورد و سکسکه شما برای چند روز یا بیشتر ادامه پیدا کرد، احتمالاً پزشک داروهای مختلفی را امتحان کند تا ببیند آیا آن ها می تواند به سکسکه های ناراحت کننده شما پایان دهند یا خیر. بسته به اینکه چه چیزی باعث سکسکه شما شده است، پزشک تصمیم می گیرد که کدام یک از این داروها برای شما بهتر عمل می کند:
- باکلوفن که برای اسپاسم عضلانی استفاده می شود.
- کلرپرومازین، تنظیم کننده دوپامین.
- گاباپنتین که سلول های عصبی مغز را آرام می کند.
- متوکلوپرامید که به عضلات در دستگاه گوارش کمک می کند.
- مهارکننده های پمپ پروتون که به کاهش اسید کمک می کنند.
تحریک عصب واگ
دو عصب فرنیک و عصب واگ در سکسکه درگیر هستند. تصور می شود که نوشیدن آب سرد برای خلاص شدن از سکسکه، با تحریک بیش از حد عصب واگ عمل می کند. آزمایش هایی با روشی به نام تحریک عصب واگ انجام شده است تا سکسکه طولانی مدت را متوقف کند.
برای تحریک عصب واگ، از یک دستگاه کاشته شده برای رساندن تکانه های الکتریکی به عصب واگ استفاده می شود. این درمان در تعداد کمی از موارد به طور موقت یا جزئی موثر بوده است، اما در موارد دیگر هیچ تاثیری نداشته است. در حال حاضر، FDA تحریک عصب واگ را برای درمان سکسکه طولانی مدت تایید نکرده است.
چگونه سکسکه نوزاد را از بین ببریم؟
اگر سکسکه کودک شما جزئی است و ناشی از چیزی مانند رفلاکس نیست (بازگشت اسید معده به مری)، در اینجا چند راه وجود دارد که سعی کنید آن را از بین ببرید:
- هنگام تغذیه، نوزاد را در حالت عمود تری قرار دهید یا نوزاد را روی بالش نگه دارید.
- به نوزاد خود پستانک بدهید زیرا مکیدن می تواند به شل شدن دیافراگم کمک کند.
- به آرامی روی پشت نوزاد بزنید.
چه زمانی باید نگران سکسکه باشم؟
اگر سکسکه شما بیش از 2 روز طول کشید یا در خواب، غذا خوردن یا تنفس شما اختلال ایجاد کرد، به پزشک مراجعه نمایید. گاهی اوقات سکسکه های طولانی مدت می تواند نشانه ای از آسیب عصبی، مشکلات سیستم عصبی مرکزی، شرایط متابولیک، واکنش به داروهای خاص (تجویز شده یا غیرقانونی) و الکل باشد.
عوارض سکسکه
سکسکه، به ندرت احتمال عوارض طولانی مدت یا مضر دارد. با این حال، سکسکه مداوم می تواند باعث ناراحتی، مشکل در غذا خوردن، رفلاکس، کاهش سطح دی اکسید کربن در خون، از دست دادن خواب، بهبود آهسته زخم و مشکلات سلامت روان شود. یک عارضه بسیار نادرتر از سکسکه های شدید، چیزی به نام پارگی مالوری-وایس (پارگی خونریزی دهنده قسمت تحتانی مری) است.
سوالات متداول
چرا هر چند وقت یک بار دچار سکسکه می شوم؟
اگر سکسکه‌های شما مکررا می‌آیند و می‌روند و کیفیت زندگی شما را تحت تأثیر قرار می‌دهند، باید آنها را بررسی نمایید. اگر اغلب به سکسکه گذرا مبتلا می‌شوید، آهسته‌تر خوردن و نوشیدن، خوردن وعده‌های غذایی کوچک‌تر، محدود کردن نوشیدنی‌های گازدار و الکل و پرهیز از غذاهای خیلی گرم یا خیلی سرد کمک می‌کند.
چه زمانی سکسکه نگران کننده است؟
در صورتیکه سکسکه شما بیش از 2 روز طول بکشد یا در خواب، غذا خوردن و تنفس اختلال ایجاد کند، باید به پزشک مراجعه نمایید.
سکسکه چقدر طول می کشد؟
سکسکه گذرا فقط یک یا دو دقیقه طول می کشد و معمولا بدون هیچ درمانی از بین می رود. سکسکه مداوم می تواند برای روزها، هفته ها یا ماه ها روی شما تاثیر بگذارد.
برای رفع سکسکه می توان نقاطی از بدن را فشار داد؟
بستن چشم ها و فشار ملایم روی کره چشم یکی از راه حل های عامیانه برای جلوگیری از سکسکه است. لمس برخی از نقاط فشار روی بدن (طب فشاری) نیز می تواند کمک کند که می توانید یکی از آن ها یا همه را یکی یکی انجام دهید. تورفتگی کوچک پشت لاله گوش خود را برای یک یا دو دقیقه در حالی که نفس عمیق می کشید فشار دهید و رها کنید.
هر دو انگشت اشاره را روی فرورفتگی در پایه گردن خود قرار دهید و آنها را دو سانت پایین تر بلغزانید. انگشتان خود را به سمت بیرون بلغزانید تا زمانی که نقاط حساسی را در لایه ماهیچه ای زیر استخوان های یقه خود احساس کنید و آن ها را فشار دهید. انگشت اشاره را در فرورفتگی بین نوک بینی و لب بالایی قرار دهید. به مدت 20 تا 30 ثانیه در حالی که نفس عمیق می کشید فشار دهید و رها کنید.
نکات پایانی
اغلب اوقات، سکسکه به همان سرعتی که شروع می شود، پایان می یابد. اما گاهی اوقات، سکسکه می‌تواند بیشتر طول بکشد و در خوردن، خواب، تنفس، بلع یا صحبت کردن اختلال ایجاد کند. سکسکه به دلیل تحریک یا آسیب به مجموعه ای از اعصاب است که به انقباض دیافراگم شما کمک می کند، از جمله اعصاب واگ و فرنیک که بخشی از سیستم عصبی مرکزی هستند که پاسخ های غیرارادی بدن را مدیریت می کنند.
اگر سکسکه شما بیش از یک دقیقه طول کشید، یک درمان خانگی مانند حبس کردن نفس، نوشیدن آب، نفس کشیدن در کیسه کاغذی یا غرغره کردن با آب یخ را امتحان کنید. اگر بیش از 48 ساعت طول کشید، با پزشک خود تماس بگیرید. اغلب اوقات، هیچ دلیل قابل توجهی برای سکسکه وجود ندارد، اما احساسات شدید مانند ترس و هیجان، استرس، خوردن و آشامیدن همگی می توانند باعث سکسکه شوند.
