شانه یخ‌زده (Frozen Shoulder) که با نام علمی کپسولیت چسبنده (Adhesive Capsulitis) شناخته می‌شود، یکی از مشکلات شایع مفصل شانه است که باعث درد، سفتی و کاهش دامنه حرکتی می‌شود. این بیماری معمولاً به‌تدریج پیشرفت می‌کند و در صورت عدم درمان مناسب، می‌تواند سال‌ها طول بکشد.
شانه یخ زده چیست؟
شانه یخ‌زده یک اختلال شایع در مفصل شانه است که با درد، التهاب و کاهش قابل توجه دامنه حرکت همراه است. در این وضعیت، کپسول مفصلی شانه ملتهب، ضخیم و سفت شده و بافت‌های فیبروزی در آن ایجاد می‌شوند. این تغییرات منجر به محدودیت شدید حرکت و افزایش درد می‌شوند. شانه یخ‌زده معمولاً یک شانه را درگیر می‌کند، اما در برخی موارد هر دو شانه را تحت تأثیر قرار می دهد.
مراحل بروز بیماری شانه یخ زده
فرآیند بروز شانه یخ زده به چند مرحله تقسیم می‌شود:
- مرحله التهاب (Freezing) :در این مرحله، التهاب و درد در ناحیه شانه آغاز می‌شود که به تدریج باعث محدودیت حرکتی می‌گردد. این مرحله معمولا 6 تا 9 ماه طول می کشد.
- مرحله یخ‌زدگی (Frozen) :در این دوره، درد کاهش می یابد ولی سفتی و کاهش دامنه حرکتی به اوج خود می‌رسد که این مرحله در اکثر موارد 4 تا 12 ماه طول می‌کشد.
- مرحله رهایی (Thawing) :به تدریج با درمان‌های مناسب و فیزیوتراپی، دامنه حرکتی بهبود یافته و وضعیت آرام می‌شود. این مرحله به طور معمول6 ماه تا 2 سال طول می کشد.
علائم و نشانه‌های شانه یخ زده
علائم شانه یخ زده معمولاً به صورت زیر بروز می‌کنند:
- درد تند و مزمن که اغلب در ناحیه شانه و به سمت بازو منتشر می‌شود این درد معمولا در شب تشدید می شود و خواب بیمار را مختل می کند.
- کاهش شدید در دامنه حرکتی، به ویژه در حرکات بالا بردن بازو، چرخش خارجی و در برخی موارد چرخش داخلی.
- احساس سفتی و عدم امکان حرکت آزادانه شانه در فعالیت‌های روزمره.
علل و عوامل خطر شانه یخ زده
علت دقیق بروز این بیماری هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است؛ اما ترکیبی از عوامل زیر احتمال بروز آن را افزایش می‌دهند.
- دیابت: مطالعات نشان داده‌اند که بیماران مبتلا به دیابت دو تا چهار برابر بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
- اختلالات تیروئید: بیماری‌های غدد درون‌ریز مانند کم‌کاری یا پرکاری تیروئید احتمال بروز شانه یخ‌زده را افزایش می‌دهند.
- بیماری‌های قلبی و سکته مغزی: این شرایط می‌توانند به دلیل کاهش حرکت شانه، خطر بروز این مشکل را بالا ببرند.
- بیماری‌های خودایمنی: شرایطی مانند آرتریت روماتوئید نیز می‌توانند نقش داشته باشند.
- آسیب‌های مفصلی یا جراحی در ناحیه شانه: آسیب‌های وارده به مفصل شانه یا انجام جراحی در این ناحیه، خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
- سبک زندگی کم‌تحرک: بی‌حرکتی طولانی‌مدت شانه به دلایل مختلف مانند آسیب، جراحی یا شکستگی، موجب افزایش احتمال بروز این وضعیت می‌شود.
- عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی: سابقه خانوادگی و عوامل ژنتیکی نیز می‌توانند در افزایش ریسک مؤثر باشند.
شانه یخ‌زده عمدتاً در زنان و میانسالان، به‌ویژه افراد در گروه سنی 40 تا 60 سال مشاهده می‌شود .
روش‌های تشخیص شانه یخ زده
تشخیص شانه یخ‌زده معمولاً با ترکیبی از ارزیابی بالینی و تصویربرداری انجام می‌شود:
ارزیابی بالینی و معاینه فیزیکی: پزشک با بررسی تاریخچه پزشکی بیمار، علائم و میزان درد، و همچنین ارزیابی دامنه حرکتی شانه، به تشخیص اولیه می‌پردازد. محدودیت حرکت و درد در محدوده‌های خاص می‌تواند سرنخ مهمی از وجود این وضعیت باشد.
تصویربرداری:
- اشعه ایکس: به‌طور معمول برای رد سایر اختلالات مانند آرتروز یا شکستگی‌ها استفاده می‌شود.
- ام‌آر‌آی یا سونوگرافی: در مواردی که تشخیص نیاز به دقت بیشتری دارد، از این ابزارها برای ارزیابی ضخیم شدن کپسول مفصلی، التهاب و سایر تغییرات ساختاری استفاده می‌شود.
تست‌های تخصصی: در برخی موارد، آرتروگرافی یا تزریق تشخیصی جهت ارزیابی دقیق‌تر مفصل و رد سایر بیماری‌ها مورد استفاده قرار می گیرد.
این رویکرد چندجانبه به پزشک کمک می‌کند تا با اطمینان بیشتری شانه یخ‌زده را از سایر مشکلات مفصلی تمییز داده و برنامه درمانی مناسب را تدوین کند.
روش‌های درمان بیماری شانه یخ زده
روش‌های درمان شانه یخ‌زده بر اساس شدت علائم و مرحله بیماری متفاوت هستند و معمولاً از روش‌های غیرجراحی شروع و در موارد مقاوم، به درمان‌های پیشرفته‌تر روی می‌آورند.
درمان‌های غیرجراحی
- فیزیوتراپی: تمرین‌های کششی و تقویتی به منظور افزایش دامنه حرکت شانه و کاهش درد اهمیت زیادی دارند. برنامه‌های منظم فیزیوتراپی به بازگشت عملکرد مفصل کمک می‌کنند.
- داروهای ضد التهاب: استفاده از داروهایی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن برای کاهش التهاب و تسکین درد توصیه می‌شود.
- تزریق کورتیکواستروئید: تزریق مواد ضد التهاب مستقیم به مفصل شانه می‌تواند التهاب را کاهش داده و بهبود حرکت را تسریع کند.
- هیدرودیلشن: در این روش محلول سالین (گاهی به همراه کورتیکواستروئید) به داخل کپسول مفصلی تزریق می‌شود تا کپسول را تحت فشار قرار داده و به شکستن بافت‌های فیبروزی کمک کند.
درمان‌های جراحی
- دستکاری تحت بیهوشی: در صورتی که درمان‌های غیرجراحی بهبود کافی ایجاد نکنند، دستکاری شانه تحت بیهوشی انجام می شود تا با شکستن فیبروزی‌ها، دامنه حرکت بهبود یابد.
- آرتروسکوپی: جراحی آرتروسکوپی جهت آزادسازی کپسول مفصلی در موارد شدید و مقاوم به درمان‌های اولیه از گزینه‌های دیگر است.
مراقبت‌های تکمیلی
- استفاده از کمپرس گرم یا سرد برای کاهش درد و التهاب
- استراحت مناسب و اجتناب از فعالیت‌های باربر در دوره‌های تشدید علائم
- پیگیری منظم با پزشک متخصص جهت نظارت بر روند بهبود و تنظیم برنامه درمانی مناسب
با توجه به اینکه هر بیمار به‌طور متفاوتی به درمان‌ها پاسخ می دهد، مشاوره و پیگیری مداوم توسط پزشک متخصص اهمیت ویژه‌ای دارد.
استفاده از مکمل‌های غذایی در درمان شانه یخ زده
استفاده از مکمل‌های غذایی در درمان شانه یخ‌زده می‌تواند به عنوان یک روش تکمیلی مورد توجه قرار گیرد. برخی مکمل‌ها مانند ویتامین D، کلسیم و امگا ۳ به دلیل اثرات مثبت بر سلامت مفاصل و کاهش التهاب، به بهبود عملکرد شانه و تسکین درد کمک می کنند. با این حال، مصرف این مکمل‌ها باید بر اساس نیازهای فردی و تحت نظر پزشک انجام شود و جایگزین درمان‌های اصلی مانند فیزیوتراپی یا دارودرمانی نباشد.
248,500 تومان
پیشگیری از شانه یخ زده
برای جلوگیری از این بیماری، رعایت نکات زیر توصیه می‌شود:
- حفظ فعالیت و تحرک شانه، خصوصاً بعد از آسیب یا جراحی
- تمرینات کششی و فیزیوتراپی برای تقویت مفصل
- کنترل بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و مشکلات تیروئید
- استفاده از کمپرس گرم یا ماساژ در صورت احساس سفتی اولیه در شانه
سوالات متداول
آیا شانه یخ زده قابل درمان است؟
بله، با پیگیری منظم درمان‌های مناسب و مشاوره با پزشک متخصص، اکثر بیماران شاهد بهبود قابل توجهی در دامنه حرکت و کاهش درد خواهند بود.
آیا درمان‌های خانگی برای شانه یخ زده موثرند؟
برخی روش‌های خانگی مانند استفاده از کمپرس گرم یا سرد، ماساژ ملایم و تمرینات ساده ممکن است به کاهش درد و بهبود دامنه حرکت کمک کنند؛ اما این روش‌ها به عنوان مکمل درمان‌های تخصصی مورد استفاده قرار می‌گیرند و جایگزین آن‌ها نیستند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر درد و سفتی شانه بیش از چند هفته ادامه داشته باشد یا فعالیت‌های روزانه شما مختل شود، توصیه می‌شود به پزشک متخصص مراجعه و معاینه دقیقی انجام شود.
نکات پایانی
شانه یخ زده یک بیماری دردناک و محدودکننده است که معمولاً به‌مرور زمان بهبود می‌یابد، اما درمان زودهنگام و صحیح می‌تواند روند بهبودی را تسریع کند. در بیشتر موارد، با استفاده از فیزیوتراپی، تمرینات کششی و داروهای ضدالتهابی می‌توان این بیماری را کنترل کرد. افراد در معرض خطر باید با انجام ورزش‌های مناسب و حفظ تحرک شانه، از بروز این مشکل جلوگیری کنند.
اگر شما یا یکی از اطرافیانتان علائمی مانند درد و محدودیت حرکتی در شانه را تجربه می‌کنید، بهتر است هرچه زودتر با یک پزشک مشورت کنید تا از پیشرفت بیماری جلوگیری شود.
منبع:
