شاید نام فیتواستروژن به گوش بسیاری ناآشنا باشد. فیتواستروژن ها ترکیبات طبیعی هستند و در غذاهای گیاهی و گیاهان یافت می شوند. فیتواستروژن می تواند مانند استروژن تولید شده توسط بدن روی شخص اثر بگذارد و به همین دلیل بسیار مورد توجه است. در ادامه با این ماده و مزایا و معایب آن بیشتر آشنا می شویم.
فیتواستروژن چیست؟
فیتو کلمه ای یونانی است و به معنی گیاه است و استروژن نوعی هورمون زنانه است که به تنظیم مجموعه ای از فعالیت ها در زن و مرد می پردازد. هورمون استروژن نقش مهمی در تنظیم چرخه قائدگی زنان دارد و باعث رشد سینه ها، موی زیر بغل و ناحیه تناسلی در دوره بلوغ می گردد. فیتواستروژن گروهی از مواد شیمیایی گیاهی است که به صورت طبیعی در گیاهان تولید می شود و در طیف گسترده ای از غذاهای گیاهی وجود دارد. فیتواستروژن ها با اینکه منبع گیاهی دارند اما در بدن افراد مانند استروژن های حیوانی عمل می کنند و بدن نیز پاسخی همانند پاسخ به استروژن های بدن به آنها می دهد.
فواید فیتواستروژن برای بدن:
فیتواستروژن فواید بسیاری بدن افراد و خصوصا زنان دارد. در ادامه با مهم ترین آنها آشنا می شویم:
تنظیم هورمون ها در دوره یائسگی
استفاده از فیتواستروژن برای متعادل کردن هورمون ها در دوره یائسگی بسیار مفید است. در دوره پیش از قاعدگی سطح هورمون ها دچار نوسان بالایی می شوند و علائمی نظیر نوسانات خلقی، کاهش تمایل جنسی، خستگی، قاعدگی نامنظم و بسیاری موارد دیگر را ایجاد می کنند. فیتواستروژن می تواند جایگزین طبیعی برای استروژن مصنوعی در درمان های جایگزینی هورمون شود.
در مطالعه ای نشان داده شد فیتواستروژن در رفع گرگرفتگی های دوران یائسگی بسیار کمک می کند و آن را کاهش می دهد بدون اینکه عوارض جانبی جدی ایجاد کند.
جلوگیری از پوکی استخوان
زمانیکه استروژن در بدن کاهش یابد می تواند سلامت استخوان ها تهدید شود و پوکی استخوان ایجاد گردد. برای رفع این مشکل از روش درمان جایگزینی هورمون استفاده می شود تا استخوان ها تقویت شوند اما این روش می تواند عوارض داشته باشد و به همین دلیل فیتواستروژن به عنوان جایگزین تجویز می گردند.
کمک به درمان آکنه
گاهی بروز آکنه به دلیل افزایش هورمون های مردانه است. مصرف فیتواستروژن با متعادل کردن سطح هورمون ها می تواند بروز آکنه را کنترل کند؛ البته مطالعات بیشتری برای تایید این مسئله مورد نیاز است.
کمک به بهبود و تقویت سلامت قلب
فیتواستروژن ممکن است بتواند در سلامت قلب موثر باشد. یک مطالعه انجام شده در سال 2016 نشان داد فیتواستروژن می تواند به درمان وضعیتی که رگ ها را تحت تاثیر قرار می دهد یاری رساند و سلامت قلب در زنان یائسه را افزایش دهد.
کمک به تسکین قاعدگی
در چرخه قاعدگی میزان استروژن کاهش می یابد و این مسئله روی سطح انرژی و خلق فرد تاثیر نامطلوب می گذارد. استفاده از غذاهای سرشار از فیتواستروژن برای تنظیم سطح هورمون ها و کاهش علائم قاعدگی می تواند موثر باشد هر چند برای تایید این مسئله به تحقیقات بیشتری نیاز است.
مبارزه با سرطان سینه
برخی مطالعات نشان می دهند فیتواستروژن می تواند در بهبود سرطان های هورمونی مانند سرطان سینه موثر باشد. مطالعه ای در سال 2015 نشان داد فیتواستروژن می تواند رشد سلول های سرطانی سینه را مهار کند اما مطالعات دیگر نشان داد نقش فیتواستروژن در این روند به عوامل متفاوتی مانند مرحله یائسگی فرد بستگی دارد. به همین دلیل مطالعات بیشتری برای تایید این مسئله نیاز است.
آیا فیتواستروژن عوارض و خطراتی دارد؟
با اینکه مطالعات نشان داده اند فیتواستروژن ها می توانند فوایدی مانند استروژن های طبیعی یا مصنوعی داشته باشند اما نمی توان به طور کامل آنها را بی ضرر دانست و یا آنها را نسبت به هورمون های مصنوعی کم خطرتر دانست. در سال های اخیر عوارض متعددی همچون چاقی، سرطان، اختلالات تولیدمثلی و نقص های تولد در زنان باردار برای استروژن های مصنوعی گزارش شده است. فیتواستروژن نیز می تواند همانند هورمون های مصنوعی خطراتی نظیر موارد زیر را در فرد ایجاد کنند:
- مشکلات شیردهی
- افزایش خطر اندومتریوز
- افزایش خطر هپاتیت سمی غیر ویروسی
- تغییرات در چرخه های هورمونی
- افزایش خطر سرطان پستان
- افزایش خطر سرطان اندومتر
- افزایش خطر فیبروئید رحم
به همین دلیل باید برای مصرف مکمل های فیتواستروژن حتما با پزشک مشورت شود.
فیتواستروژن را از چه مواد غذایی می توان دریافت کرد؟
این ماده در بسیاری از گیاهان و غذاهایی با پایه گیاهی وجود دارد:
- مغزها و دانه هایی نظیر بذرکتان، مغز تخمه آفتابگردان، دانه کنجد، بادام و گردو
- میوه هایی نظیر سیب، هویج، انار، توت فرنگی، کرن بری و انگور
- سبزیجاتی مانند عدس، جوانه جو، جوانه یونجه، سویا، شیر سویا و سایر محصولات سویا، بروکلی و لوبیا سبز
- غلات مانند جو دو سر، جو و جوانه گندم
- گیاهانی نظیر شبدر قرمز، ریشه شیرین بیان
- مایعاتی مانند قهوه و روغن گل یاس
سخن پایانی
همانطور که اشاره شد مصرف فیتواستروژن می تواند فواید بسیاری برای بدن داشته باشد اما در برخی افراد می تواند مشکلاتی را ایجاد کند و به همین دلیل بهتر است برای مصرف مکمل های فیتواستروژن در دوزهای بالا و در مدت زمان طولانی حتما با پزشک مشورت شود.
مجله سلامت داروخانه آنلاین مطالعه مطالب زیر را به شما پیشنهاد می دهد :
- گیاهخواری خطر ابتلا به بیماری های مغزی را افزایش میدهد!
- مکملهای غذایی مورد نیاز گیاهخواران کدامند؟
