شاید برای شما نیز پیش آمده باشد که بدون اینکه بخواهید کلامی را بر زبان آورده و پرده از خواسته یا اندیشه ای پنهان برداشته باشید. به این اتفاق لغزش فرویدی گفته می شود که به دیگران نشان می دهد در فکر و دل ما چه می گذرد. در مقاله امروز به لغزش فرویدی و نکات مربوط به آن خواهیم پرداخت.
لغزش فرویدی چیست؟
به لغزش یا اشتباه کلامی، لغزش فرویدی گفته می شود. این لغزش ناشی از عملکرد ضمیر ناخودآگاه است، زمانیکه اختیار زبان را به دست می گیرد و خصوصی ترین افکار و احساسات را بر زبان می راند. سرچشمه لغزش فرویدی از احساساتی است که وارد بخش خودآگاه مغز نشده اند یا فرد قادر به بیان آنها نیست.
لغزش فرویدی از نظر او تصادفی نمی باشد و نتیجه آزاردهنده یک باور، آرزو یا فکری ناخودآگاه است. فروید معتقد بوده است که افکار و باورهای نامناسب توسط ذهن انسان سرکوب می شوند و سپس در قالب لغزش کلامی فاش می شوند.
ایده لغزش فرویدی چگونه برای فروید شکل گرفت؟
زمانی که فروید در حال یک پژوهش بود ایده لغزش کلامی به ذهن او خطور کرد. در این پژوهش مردی روبروی او نشسته بود و در هنگام خواندن یک حماسه ناخودآگاه از روی یک واژه لاتین عبور می کرد. فروید متوجه شد جا انداختن این کلمه به ذهن ناخودآگاه مرد باز می گردد. مرد جوان مدام از آن کلمه فرار می کرد زیرا آن واژه او را به یاد خون و ترس از بارداری دوستش می انداخت. فروید نتیجه گرفت نگاه فرد از آن کلمه می پرد زیرا نگاه کردن به آن باعث زنده شدن یک تجربه تلخ در ذهنش می شود.
انواع لغزش فرویدی
لغزش فرویدی می تواند ناشی از موارد مختلفی باشد. در ادامه به انواع لغزش فرویدی می پردازیم:
لغزش فرویدی ناشی از امیال
گاهی لغزش فرویدی در زمانی رخ می دهد که شما تمایلی به انجام کاری ندارید و یا برعکس بسیار متمایل به انجام کاری هستید. به طور مثال ممکن است کسی از شما دعوت کند با او به رستوران بروید. شما از آن شخص خوشتان می آید و بسیار تمایل دارید او را دوباره به بهانه ای ببینید. در زمان برگشت به شکل کاملا ناخودآگاه کیف پولتان را در ماشین او جا می گذارید. این کار کاملا ناخودآگاه انجام می شود و شما به آن فکر نکرده اید. در واقع دلبستگی شما به آن فرد باعث شده شما کیف پول را فراموش کنید تا دوباره امکان دیدن آن فرد را داشته باشید.
لغزش فرویدی ناشی از سرکوب
بسیاری مواقع فراموشی و نادیده گرفتن برخی اسم ها و یا مکان ها به خاطره ناخوشایند از آن اسم یا مکان باز می گردد. فرض کنید در زمان کودکی سگی با نام خاصی باعث وحشت شما شده باشد. شما ممکن است به ظاهر پس از سال ها این واقعه را فراموش کرده باشید اما در مواجهه با نام آن سگ در هر مکانی ممکن است به شکل ناخودآگاه آن اسم را فراموش کنید. زیرا آن اسم باعث به یادآوردن حادثه ای ناخوشایند و سرکوب شده در شما می شود.
چرا گاهی لغزش فرویدی به شکل اشتباه گفتاری رخ می دهد؟
گاهی اشتباه گفتاری می تواند به اشتباه صدا زدن یک فرد به نام های دیگر باشد. این مسئله در واقع به همان لغزش فرویدی ناشی از سرکوب باز می گردد. در واقع به دلیل اینکه نام یک فرد به دلایلی برایتان خوشایند نیست نام او را فراموش می کنید و یا او را به نام های دیگری که هم ریتم با نام او هستند صدا می زنید. به طور مثال فامیلی فردی سمیعی است و شما او را صمیمی صدا می زنید.
دلایل رخ دادن لغزش فرویدی
به طور دقیق نمی توان گفت چرا لغزش فرویدی رخ می دهد اما می توان چند دلیل احتمالی را برای آن برشمرد:
سرکوب افکار
همانطور که پیشتر اشاره شد لغزش فرویدی می تواند ناشی از سرکوب افکار باشد. به طور مثال فردی که درد شوک الکتریکی را تجربه کرده به احتمال بسیار هنگام به کلام آوردن کلمه شوک دچار خطای گفتاری می شود.
محققان برای اثبات این فرضیه در سال 1987 با انجام آزمایشی به نتایج جالبی دست یافتند. آنها از شرکت کنندگان خواستند که به خرس سفید فکر نکنند اما نتیجه نشان داد افراد دقیقه ای یکبار به خرس سفید فکر می کردند. در واقع بخشی از مغز انسان افکار پنهان را سرکوب می کند و بخش دیگر هر از گاهی ذهن را مورد تفتیش قرار می دهد تا اطمینان یابد ما به موضوع سرکوب شده فکر می کنیم یا نه. همین عملکرد باعث می شود فکر و احساسی را که مدت ها پنهان و سرکوب کرده ایم ناگهان بروز دهیم.
پردازش زبان
گاهی لغزش فرویدی ناشی از عملکری سیستم زبان است. انسان پیش از صحبت، کلمات را در ذهن بررسی می کند و اشتباهات را اصلاح می کند اما گاهی این سیستم به درستی کار نمی کند و قبل از عمل مغز، کلام به اشتباه به زبان می آید. البته باید بدانید افراد به شکل عادی به ازای 1000 کلمه 1 تا 2 اشتباه دارند و با توجه به میزان صحبت افراد، 7 تا 22 خطای کلامی طبیعی می باشد. در واقع با اینکه فروید اصرار داشت تا علتی پنهان برای این لغزش ها پیدا کند اما اشتباهات کلامی می توانند بخشی جدا نشدنی از صحبت کردن افراد باشند.
حواس پرتی
بسیاری از مواقع لغزش درکلام می تواند به دلیل حواس پرتی باشد. به طور مثال در فکر کاری هستید و همان لحظه شخصی از شما سوال می کند و شما در جواب افکار خود را بر زبان می آورید.
تلاش برای اجتناب
بسیاری از مواقع لغزش کلامی می تواند به دلیل فرار شما از یک موضوع باشد. زمانیکه شما می خواهید به موضوعی فکر نکنید اما آن موضوع در ذهن شما پررنگ تر می شود و راهش را به مکالمات شما باز می کند.
لغزش های تصادفی
در ذهن افراد بسیاری کلمات وجود دارند. گاهی این کلمات می توانند با یکدیگر ترکیب شوند و از دهان خارج شوند. در واقع تارهای عصبی مغز که مسئول گفتار هستند گاهی می توانند دچار خطا شوند و این مسئله کاملا طبیعی می باشد.
مجله سلامت داروخانه آنلاین مطالعه مطالب زیر را به شما پیشنهاد می دهد:
- ترومای جمعی و نقش آن در زندگی افراد
- خشم فروخورده، از درون شما را نابود می کند!
- راه های کاربردی برای درمان بی انگیزگی در زندگی
