عفونت گوش میانی چیست و چگونه درمان می شود؟

عفونت گوش میانی یا اوتیت میانی در ناحیه پشت پرده گوش رخ می دهد. این نوع عفونت گوش در کودکان بیشتر از بزرگسالان است. عفونت های متعدد گوش می تواند منجر به مشکلات شنوایی و سایر عوارض شود. عفونت‌های گوش معمولاً خود به خود برطرف می‌شوند با این حال درمان هایی برای مدیریت درد و نظارت بر این عارضه وجود دارند. در این مقاله به علل ایجاد عفونت گوش میانی، عوامل خطر، نحوه تشخیص و درمان آن می پردازیم.

عفونت گوش میانی چیست؟

اوتیت میانی حاد یک عفونت گوش است که در گوش میانی رخ می دهد. ناحیه ای با فضای پر از هوا که در پشت پرده گوش است. علائم و نشانه های عفونت گوش میانی معمولاً به سرعت ایجاد می شوند و در کودکان و بزرگسالان متفاوت هستند. علائم کودکان معمولا شامل درد گوش، کشیدن گوش، اختلال در خواب، بی قراری و گریه بیش از حد می باشد.

کودک ممکن است با مشکل شنوایی یا مشکل در پاسخگویی به صداها، بی ثباتی، تب 38 درجه سانتیگراد یا بیشتر، مواجه شود. همچنین ترشحات گوش، سردرد یا کاهش اشتها نیز از علائم شایع عفونت گوش در کودکان هستند. علائم و نشانه های قابل مشاهده رایج در بزرگسالان نیز شامل درد گوش، ترشحات گوش یا مشکل در شنوایی می باشد.

علل ایجاد عفونت گوش میانی

باکتری یا ویروس ها باعث عفونت گوش میانی می شوند و معمولاً نتیجه بیماری هایی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا یا آلرژی هستند. این بیماری ها علائمی مانند احتقان یا تورم مجرای بینی، گلو و شیپور استاش (لوله باریکی که گوش میانی را به پشت بینی وصل می کند) ایجاد می کنند. شیپور استاش بین گوش های میانی، در قسمت بالایی گلو و پشت بینی قرار می گیرد.

سایر بیماری های مرتبط در گوش میانی می تواند با عفونت گوش میانی مرتبط باشد:

• اوتیت میانی علامتی از تورم یا تجمع مایع در گوش میانی بدون هیچ گونه عفونت ناشی از باکتری یا ویروس است که پس از برطرف شدن عفونت همچنان ادامه داشته باشد. ممکن است به دلیل اختلال عملکرد یا انسداد شیپور استاش رخ دهد.
• اوتیت میانی مزمن زمانی است که مقداری مایع در گوش میانی بدون هیچ گونه عفونت باکتریایی یا ویروسی باقی می ماند. این منجر به آسیب پذیری کودکان در برابر عفونت های جدید گوش می شود و می تواند باعث مشکلات شنوایی شود.
• اوتیت میانی چرکی مزمن عفونتی است که در گوش قرار دارد و با درمان های منظم از بین نمی رود. این می تواند منجر به سوراخ شدن پرده گوش شود.

عوامل ایجاد عفونت گوش میانی

کودکان کوچکتر (6 ماه تا 2 سال) مستعد ابتلا به عفونت گوش میانی هستند زیرا سیستم ایمنی آنها هنوز در حال رشد است. همچنین این بیماری به اندازه و شکل شیپور استاش آنها نیز بستگی دارد. همچنین کودکانی که در مهد کودک هستند، بیشتر در معرض سرماخوردگی و عفونت گوش قرار دارند. کودکانی که شکاف کام دارند نیز ممکن است دچار عفونت گوش شوند زیرا ساختار استخوانی و ماهیچه‌ای آن‌ها، تخلیه مایعات شیپور استاش را سخت می کند.

نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند نسبت به نوزادانی که با شیشه شیر تغذیه می‌شوند، کمتر دچار عفونت گوش میانی می‌شوند. عوامل فصلی نیز مانند آلرژی و سرماخوردگی در پاییز یا زمستان، زمینه ای برای ابتلا به عفونت گوش میانی هستند. همچنین کسانی که در معرض کیفیت نامطلوب هوا مانند دود تنباکو یا آلودگی هوا هستند، بیشتر در معرض خطر این بیماری قرار خواهند گرفت.

چه زمانی با پزشک مشورت نماییم؟

اگر علائم ذکر شده بیش از یک روز طول بکشد یا اگر علائم در کودک 6 ماهه یا کمتر رخ دهد، باید به پزشک مراجعه نموده تا تشخیص مناسبی را دریافت نمایید. همچنین اگر گوش درد شدید باشد یا علائم، باعث تحریک کودک پس از سرماخوردگی یا سایر عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی شود، درمان فوری لازم است. اگر شواهدی مبنی بر ترشح مایع، چرک یا مایعات خونی دیگر از گوش وجود دارد، باید با پزشک مشورت نمایید زیرا می تواند علائم بیماری های دیگری باشد.

نحوه تشخیص

تشخیص عفونت گوش میانی را می توان بر اساس شرح علائم و معاینه انجام داد. یک ابزار نورانی به نام اتوسکوپ برای مشاهده گوش ها، گلو و مجرای بینی استفاده می شود. پزشک همچنین با استفاده از گوشی پزشکی به تنفس شما گوش می دهد.

پزشک اغلب از یک ابزار تخصصی به نام اتوسکوپ پنوماتیک برای تشخیص عفونت گوش میانی استفاده می کند. این ابزار به پزشک کمک می کند تا داخل گوش را ببیند و بررسی کند که آیا مایعی در پشت پرده گوش وجود دارد یا خیر. روش استفاده از این ابزار به این صورت است که پزشک هوا را به آرامی در برابر پرده گوش می دمد که باعث حرکت آن می شود. اگر گوش میانی پر از مایع باشد، در پرده گوش حرکت کمی وجود خواهد داشت.

تست های تکمیلی

در صورتی که عفونت گوش میانی به سایر درمان‌ها پاسخ ندهد یا مشکلات جدی و طولانی‌مدت دیگری وجود داشته باشد، ممکن است آزمایش‌های دیگری انجام شود.

تمپانومتری معاینه ای است که حرکت پرده گوش را اندازه گیری می کند. تمپانومتری با بستن و تنظیم فشار هوا در کانال گوش که منجر به حرکت در پرده گوش می شود، عمل می کند. این آزمایش به اندازه گیری توانایی حرکت پرده گوش کمک می کند، زیرا اندازه گیری فشار غیرمستقیم در گوش میانی را فراهم می کند.

بازتاب سنجی آکوستیک یک اندازه گیری غیرمستقیم مایعات در گوش میانی است. طی این آزمون میزان انعکاس صدا از پرده گوش اندازه گیری می شود. اگر مایعی در گوش میانی وجود داشته باشد، فشار بیشتری ایجاد می کند که در نتیجه پرده گوش صدای بیشتری را منعکس می کند. پرده گوش به طور معمول بیشتر صدا را در شرایط عادی جذب می کند.

تمپانوسنتز زمانی است که پزشک از یک لوله کوچک استفاده می کند تا به تخلیه مایع از گوش میانی کمک کند. این مایع برای وجود ویروس ها و باکتری ها آزمایش خواهد شد. این روش به ندرت مورد استفاده قرار می گیرد، اما اگر درمان های دیگر پاسخ نداده باشند، می تواند مفید باشد.

در صورت وجود عفونت های متعدد گوش یا تجمع مایع اضافی در گوش میانی، پزشک ممکن است شما را برای آزمایش های دیگر به شنوایی سنجی، گفتار درمانگر یا درمانگر رشد ارجاع دهد. این ها آزمون هایی است که برای ارزیابی مهارت های مربوط به شنوایی، گفتار، درک زبان یا سایر توانایی های رشدی مورد نیاز است.

روش درمان عفونت گوش میانی

به طور کلی، عفونت گوش میانی بدون درمان با آنتی بیوتیک برطرف می شود. درمان مناسب عفونت گوش میانی به عوامل مختلفی از سن تا شدت آن بستگی دارد. برخی از عفونت‌های گوش معمولاً در چند روز اول، خود به خود برطرف می‌شوند و بیشتر عفونت‌های دیگر معمولاً طی یک تا دو هفته بدون نیاز به هیچ درمانی بهبود می‌یابند.

شواهدی وجود دارد که نشان می دهد درمان آنتی بیوتیکی می تواند برای برخی از عفونت های گوش در کودکان مفید باشد. توصیه می شود با پزشک کودک خود در مورد فواید یا خطرات آنتی بیوتیک ها صحبت کنید زیرا استفاده بیش از حد از آنتی بیوتیک ها می تواند باعث مقاومت آنتی بیوتیکی شود.

درمان هایی وجود دارد که پزشک ممکن است برای کمک به مدیریت درد ناشی از عفونت گوش میانی برای شما تجویز کند. پزشک ممکن است استفاده از داروهای مسکن را تجویز کند، این داروها شامل داروهای بدون نسخه همراه با استامینوفن (مانند تایلنول و …) یا ایبوپروفن (ادویل، موترین IB و …) برای تسکین درد است. همچنین ممکن است برای کمک به تسکین درد، قطره های بی حس کننده تجویز شود که فقط در صورت عدم وجود سوراخ یا پارگی در پرده گوش، قابل استفاده هستند.

درمان اوتیت میانی چرکی مزمن

اوتیت چرکی مزمن از نظر درمان عفونتی دشوار است. اوتیت میانی چرکی مزمن باعث ایجاد سوراخ یا پارگی در پرده گوش می شود. پزشک معمولاً آنتی بیوتیک هایی را به صورت قطره برای درمان این عفونت تجویز می کند. پزشک معمولا تمایل دارد قبل از مصرف قطره، دستورالعمل هایی را برای مکش مایعات از کانال گوش ارائه دهد.

درمان با آنتی بیوتیک در کودکان

معمولا آنتی بیوتیک ها برای کودکان کمتر از 6 ماه، برای درمان فوری عفونت گوش میانی حاد و بدون نیاز به زمان بیشتر تجویز می شود. و در کودکان بالای 6 ماه که یکی از شرایط زیر را داشته باشند، آنتی بیوتیک مناسب توسط پزشک تجویز می گردد.

• کودکان 6 ماهه و بزرگتر که گوش درد متوسط تا شدید در یک یا هر دو گوش دارند. درد آن ها حداقل 48 ساعت طول کشیده یا دمای کودک 39 درجه سانتیگراد و بالاتر است.
• کودکان 6 تا 23 ماهه که درد خفیف گوش میانی در یک یا هر دو گوش دارند. درد آن ها کمتر از 48 ساعت طول کشیده و دمای کودک کمتر از 39 درجه سانتیگراد است.
• کودکان 24 ماهه و بزرگتر که درد خفیف گوش میانی در یک یا هر دو گوش دارند. درد آن ها کمتر از 48 ساعت طول کشیده و دمای کودک کمتر از 39 درجه سانتی گراد است.

لوله های گوش

اگر شرایط خاصی مانند عفونت مکرر و طولانی مدت گوش (اوتیت میانی مزمن) وجود داشته باشد، ممکن است پزشک لوله های گوش را برای تخلیه مایع از گوش میانی توصیه کند. همچنین در صورتی که پزشک متوجه شود که اوتیت میانی همراه با وجود مایعی است که حتی پس از رفع عفونت به طور مداوم در گوش جمع می‌شود، این روش را تجویز می نماید.

هنگامی که جراح سوراخ کوچکی در پرده گوش ایجاد می کند، ممکن است کودک شما نیاز به انجام میرنگوتومی داشته باشد که یک عمل جراحی سرپایی است و جراح طی آن، مایعات را از گوش میانی ساکشن می کند. سپس یک لوله تمپانوستومی با اندازه کوچک برای کمک به تهویه هوا قرار داده می شود.

برخی از لوله ها به مدت شش ماه تا یک سال در جای خود قرار می گیرند و معمولا خود به خود می افتند. برخی از لوله‌های دیگر طولانی‌تر قرار می‌گیرند و برای برداشتن آنها نیاز به جراحی می باشد. پرده گوش در نهایت پس از افتادن یا برداشتن لوله، به خودی خود بسته می شود.

نکات پایانی

عفونت گوش میانی معمولا بر اثر سرماخوردگی و آنفولانزا ایجاد می شود. علائم مختلفی مانند درد گوش و اختلال در شنوایی وجود دارد که نشان دهنده این بیماری است. معمولا این نوع عفونت خود بخود از بین می رود. با این حال در برخی موارد، درمان آنتی بیوتیک توسط پزشک تجویز می گردد. ضمن مطالعه مقاله مجله سلامت داروخانه آنلاین توجه داشته باشید که اگر عفونت‌های مکرر یا تجمع مداوم مایع در گوش میانی وجود داشته باشد، پزشک ممکن است آزمایش‌های منظم شنوایی و گفتار درمانی را توصیه نماید.