کیست تخمدان یکی از بیماریهای رایج زنان به شمار می رود و مشکلات فراوانی را برای آنها به وجود می آورد. این کیست ها مملو از مایعاتی هستند که در داخل و یا سطح تخمدان رشد می کنند. بیشتر این کیست ها بدون اینکه هیچ گونه دردی را به بیمار متحمل کنند از بین می روند، اما برخی از این کیست ها مشکلات زیادی را برای بانوان به وجود و آنها مجبور می شوند برای درمان به پزشک مراجعه کنند.
روند تخمک گذاری بانوان
فولیکول ها کیسه های کوچکی هستند که گامت ماده یا تخمک درون آنها قرار دارد. هورمون هایی که از هیپوتالاموس مغز آزاد می شوند چرخه تخمک گذاری را کنترل می کنند. در طی یک ماه (از آخرین زمان قاعدگی تا زمان قاعدگی بعدی) فولیکول ها پاره می شوند و تخمک از تخمدان آغاز می می شود و در صورت عدم باروری از بدن خارح می گردد. به روند آزاد شدن تخمک از تخمدان تخمک گذاری می گویند.
علل کیست تخمدان
گاهی، در روند تخمک گذاری فولیکول ها پاره نمی شوند و تخمک درون آنها آزاد نمی گردد. در نتیجه فولیکول همراه با مایع درونش به کیست فولیکولی تبدیل می شود و در بدن باقی می ماند. گاهی، روند آزاد سازی تخمک از درون فولیکول اتفاق می افتد، اما این کیسه به جای اینکه در بدن حل شود و از بین برود دوباره با خون و مایعات دیگر پر می شود و سپس این کیسه بسته می شود ( که در اصطلاح پزشکی به این کیست ها کیست جسم زرد و یا کورپورس لوتئوم می گویند).
علائم کیست تخمدان
همانطور که در بالا به آن اشاره کردیم بیشتر کیست ها علائمی ایجاد نمی کنند و خود به خود از بین می روند. با این حال، اگر کیستی بزرگ شود و از بین نرود می تواند علائم زیر را به وجود بیاورد:
- درد لگن ( دردی مبهم یا تیز در قسمت پایین شکم در کنار کیست)
- احساس پری یا سنگینی در شکم
- نفخ شکم
- درد در طول دوران قاعدگی
- خونریزی غیر طبیعی واژینال
- افزایش غیر طبیعی وزن
- احساس درد در هنگام برقراری رابطه جنسی
- مسدود شدن مثانه
- مسدود شدن روده
- تکرر ادرار
در صورتی که علائم زیر برای فرد به وجود آمد باید سریعا برای درمان به پزشک مراجعه کند:
- درد ناگهانی، شدید شکمی یا لگنی
- درد همراه با تب یا استفراغ
- احساس سرمای شدید
- تنفس سریع و پی در پی
- سبکی سر یا ضعف
انواع کیست تخمدان
بیشتر کیست های تخمدان در طول چرخه قاعدگی (که به در بالا در مورد آنها توضیح دادیم و به آنها کیست های فانکشنال می گویند) ایجاد می شوند. درصد احتمال وقوع انواع دیگر کیست بسیار کمتر است.
کیست های فانکشنال
در تخمدان بانوان به طور معمول هر ماه ساختارهایی کیسه مانند به نام فولیکول رشد می کند. فولیکول ها هورمون های استروژن و پروژسترون را تولید می کنند و در زمان تخمک گذاری تخمک آزاد می کنند. اگر یک فولیکول طبیعی در طول دوره قاعدگی از بدن خارج نشود و شروع به رشد کند به عنوان کیست فانکشنال شناخته می شود. دو نوع کیست فانکشنال وجود دارد که در ادامه به معرفی آنها می پردازیم.
کیست فولیکولار
تقریبا اواسط چرخه قاعدگی، تخمک از فولیکول خارج شده و به سمت پایین لوله رحمی حرکت می کند. کیست فولیکولار زمانی به وجود می آید که فولیکول پاره نشده یا تخمک خود را آزاد نمی کند، اما به رشد خود ادامه می دهد.
کیست جسم زرد
هنگامی که یک فولیکول تخم خود را آزاد می کند، با تولید استروژن و پروژسترون زمینه را برای بارداری مهیا می سازد. گاهی اوقات مایعی درون فولیکول جمع می شود و باعث می شود کیست زرد رنگی به وجود بیاید. بهتر است بدانید کیست های فانکشنال معمولاً بی خطر هستند و بندرت باعث درد می شوند و اغلب طی دو یا سه دوره قاعدگی خود به خود از بین می روند.
کیست های دیگر
کیست تخمدان انواع دیگری دارد که به عملکرد طبیعی چرخه قاعدگی مرتبط نیست. در ادامه به معرفی این کیست ها می پردازیم.
کیست درموئید
این کیست، کیست تراتوم نیز نامیده می شود و می تواند شامل بافت هایی مانند مو، پوست یا دندان باشد. زیرا این کیست ها از دوران جنینی در بدن تشکیل می شوند و بندرت سرطانی هستند.
کیست سیستادنوم
این کیست ها در سطح تخمدان ایجاد می شوند و ممکن است با یک ماده آبکی یا مخاطی پر شوند.
کیست آندومتریوم
این کیست ها در نتیجه شرایطی ایجاد می شوند که سلولهای آندومتر رحم در خارج از رحم شما شروع به رشد کنند (آندومتریوز). در این روند مقداری از بافت می تواند به تخمدان بانوان متصل شود و شروع به رشد کند.
کیست درموئید و سیستادنوم
این کیست ها می توانند بزرگ شوند و باعث شوند تخمدان از وضعیت نرمال خود خارج شود. این بیماری که سبب پیچ خوردگی تخمدان می شود «پیچش تخمدان» نامیده می شود. پیچش تخمدان ممکن است منجر به کاهش یا توقف جریان خون در تخمدان شود.
کیست تخمدان و بارداری
کیست جسم زرد رایج ترین کیست های دوران بارداری به شمار می روند. در حین بارداری، جسم زرد هورمون هایی را برای تغذیه و حمایت از پوشش رحم و کودک در حال رشد تولید می کند تا زمانی که جفت به 10 تا 12 هفتگی برسد. اما در برخی از بارداریها این جسم زرد پر از مایع شده و به جای عقب نشینی بر روی تخمدان باقی می ماند. گاهی اوقات، ممکن است قبل از بارداری فرد دارای کیست تخمدان باشد و پس از بارداری این کیست ها مشکلاتی را برای او به وجود بیاورند.
خوشبختانه، اکثر کیست های تخمدان به هیچ وجه بر بارداری تأثیر نمی گذارد. به طول مثال، در اغلب بارداری ها کیست جسم زرد در سه ماهه دوم بارداری خود به خود از بین می رود. انواع دیگر کیست ها در دوران بارداری می توانند به رشد خود ادامه دهند و در بعضی موارد باعث درد می شوند. اما حتی در این موارد معمولاً چنین کیست هایی مشکلی برای بارداری ایجاد نمی کنند. برای اطمینان از اینکه کیست تخمدان بر بارداری شما تأثیر نمی گذارد و خیر باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک با انجام منظم سونوگرافی شرایط کیست تخمدان را می سنجد و شما را در جریان رویه درمان می گذارد.
چه عواملی خطر ابتلا به کیست تخمدان را افزایش می دهند؟
موارد زیر خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند:
- مشکلات هورمونی: مصرف برخی از دارو ها مانند داروی باروری کلومیفن که برای تخمک گذاری استفاده می شود نظم هورمون ها را در بدن برهم می زند و سبب بروز این بیماری می شود. مصرف داروهای دیگری که بر هورمون ها اثر می گذارند می تواند سبب بروز این بیماری شود.
- بارداری: گاهی اوقات، کیستی که هنگام تخمک گذاری ایجاد می شود، در طول بارداری روی تخمدان بانوان می ماند.
- ابتلا به بیماری آندومتریوز: در این شرایط سلولهای آندومتر رحم در خارج از رحم رشد می کنند و مقداری از بافت آن می تواند به تخمدان وصل شود و رشد کند.
- عفونت شدید لگن: اگر عفونت لگن به تخمدان برسد، می تواند باعث ایجاد کیست شود.
عوارض کیست تخمدان
گاهی وقتی لگن بانوان معاینه می شود، این کیست ها مشخص می شوند. توده های تخمدان کیسه مانند که پس از یائسگی ایجاد می شوند ممکن است سرطانی (بدخیم) باشند. به همین دلیل انجام معاینات منظم لگن در دوران یائسگی اهمیت بسیار زیادی دارد. عوارض کیست تخمدان بسیار نادر هستند که در ادامه به معرفی آنها می پردازیم.
پیچ خوردگی تخمدان
کیست هایی که بزرگ می شوند می توانند باعث حرکت تخمدان شوند و احتمال پیچ خوردن دردناک تخمدان را افزایش می دهند. علائم این بیماری می توانند شامل شروع ناگهانی و درد شدید در ناحیه لگن و حالت تهوع و استفراغ باشند.
پارگی کیست
گاهی کیست تخمدان به حدی بزرگ می شود که پاره می شود. به طور کلی، هرچقدر کیست بزرگتر باشد، خطر پارگی آن بیشتر می شود. فعالیت شدید که بر روی لگن تأثیر می گذارد، مانند آمیزش واژن ، خطر پارگی کیست را افزایش می دهد.
علائم پارگی کیست تخمدان
علائم این بیماری درد شدید در ناحیه شکم و خونریزی داخلی هستند.
پیشگیری از کیست تخمدان
اگرچه راهی برای جلوگیری از به وجود آمدن کیست تخمدان وجود ندارد، اما معاینات منظم لگن به شما اطمینان می دهند که تغییرات تخمدان شما در اسرع وقت انجام شده است یا خیر. کارشناسان همواره توصیه می کنند که مراقب تغییرات چرخه ماهانه خود باشید و در صورت بروز علائم قاعدگی غیر معمول که بیش از چند ما به طول انجامد سریعا به پزشک مراجعه کنید. زنان یائسه باید حداقل هر 6 ماه یکبار معاینات لگن انجام دهند.
آزمایش کیست تخمدان
یکی از سوالات پرتکرار این است که این کیست چگونه تشخیص داده می شود، آزمایشات تشخیص این کیست به صورت زیر هستند:
- آزمایش بارداری
- سونوگرافی لگنی
- لاپاراسکوپی
- آزمایش خون CA 125 و یا Camcer Antugen 125
درمان کیست تخمدان
پس از آنکه وجود این کیست ها در بدن تشخیص داده شد، پزشک با توجه به نوع کیست داروهای مناسب را تجویز می کند. بهتر است بدانید که در اکثر مواقع این کیست ها با دارو درمانی از بین می روند. روشهای درمانی این کیست ها به شرح زیرند:
- قرص های ضد بارداری
- لاپاراسکوپی
- لاپاروتومی
سوالات پرتکرار در مورد کیست تخمدان
در این قسمت تلاش می کنیم تا به سوالات پرتکرار در مورد این بیماری پاسخ دهیم.
دلایل اصلی به وجود آمدن این کیست ها کدامند؟
دلایل اصلی ابتلا به این بیماری عبارتند از عدم تعادل هورمونی، ابتلا به بیماری آندومتریوز، ابتلا به عفونت های لگنی.
آیا کیست تخمدان در دوران بارداری باعث سقط جنین می شود؟
اگر در دوران بارداری کیست تخمدان فانکشنال باشند، مشکلی برای جنین ایجاد نمی شود. کیست های فانکشنال معمولاً کوچک هستند و عرض آنها کمتر از 5 سانتی متر (1.9 اینچ) است. این کیست ها دو نوع متداول دارند: کیست های فولیکولی و کیست های جسم زرد.
چقدر یک کیست درون بدن باقی می ماند؟
بیشتر کیست های فانکشنال علائمی ندارند و طی 1 تا 2 ماه بدون درمان از بین می روند. قطر برخی کیست ها قطر 4 اینچ (2/10 سانتی متر) که ممکن است پاره شوند. پارگی کیست فانکشنال می تواند باعث ناراحتی یا درد موقتی شود. گاهی درد زیاد می شود و خونریزی اتفاق می افتد که در این صورت باید سریعا برای درمان به پزشک مراجعه شود.
آیا ابتلا به کیست تخمدان سبب افزایش وزن می شود؟
بله! به ویژه اگر به سندروم تخمدان پلی کیستیک مبتلا باشید، به احتمال زیاد اضافه وزن به وجود می آید.
بهترین قرص برای کاهش درد این کیست ها چیست؟
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن می توانند درد ناشی از کیست تخمدان و همچنین گرفتگی های قاعدگی را درمان کنند.
برای تهیه مکمل های زنان به کجا مراجعه کنیم؟
اگر به دنبال انواع مکمل های دارویی مانند مکمل های عفونت زنان یا قرص تقویت سیستم ایمنی بدن هستید، می توانید به سایت داروخانه آنلاین مراجعه کنید. همچنین، در زمان خرید می توانید از مشاوره های رایگان و تخصصی این مرکز بهره مند شوید.
