شش کلاه تفکر برای بسیاری افراد شاید مفهومی نا آشنا و عجیب باشد. شش کلاه تفکر در واقع روشی است که توسط “ادوارد دوبونو” پزشک که در زمینه روانشناسی و رشته های دیگر تحصیل کرده بود ابداع شد. شش کلاه تفکر یک روش تفکر جانبی است که برای یافتن ایده های خلاقانه و پیشبرد راهبردها به افراد کمک می کند. در مقاله امروز به شش کلاه تفکر بیشتر خواهیم پرداخت.
شش کلاه تفکر چه نقشی در پیشبرد راهبردها دارد؟
این روش به ما کمک می کند تا به بررسی همه دیدگاه های مختلف درباره یک موضوع معین بپردازیم بدون اینکه با همکاران و دیدگاه های متفاوت وارد بحث و جدل غیرسازنده شویم. شش کلاه تفکر به ما کمک می کند به تحلیل دیدگاه های مختلف درباره پروژه بپردازیم و از میان آنها یک راه قابل اجرا را انتخاب کنیم. این کار کمک می کند همه اعضا نظرات و تخصصات خود را مطرح کنند و به این ترتیب پروژه منسجم تر انجام شود.
شش کلاه تفکر چگونه کار می کند؟
برای اینکه بتوانید این روش را اجرا کنید نیاز به 6 کلاه با رنگ هایی مختلف و یا کارت هایی با تصویر کلاه دارید. رنگ کلاه ها سیاه، سفید، سبز، قرمز، آبی و زرد باید باشند. حال 6 کلاه را روی سر اعضای تیم بگذارید یا کارت ها را روی میز بچینید و اجازه دهید افراد دیدگاه خود را ارائه دهند. در ادامه با کارکرد این روش بهتر آشنا می شوید:
کلاه سفید
این کلاه، کلاه افکار خنثی براساس واقعیات موجود می باشد. رنگ سفید مرتبط با آرامش و هیجانات خالص است. در واقع این کلاه بر تفکری مبتنی بر دیدگاه های واقع گرایانه و تحلیلی تمرکز دارد و روی واقعیات و شدنی شدن امور تاکید می کند. فردی که کلاه سفید را به سر دارد باید نظر خود را در مورد داده های موجود ابراز کند بدون اینکه قضاوت شخصی داشته باشد. در واقع شخص باید در مورد داده ها و واقعیت ها نظر بدهد و نه گزارش کند.
کلاه قرمز
این کلاه به افکار هیجانی بر اساس قضاوت شخصی اشاره دارد. رنگ قرمز سمبل خشم و گرماست و نشان دهنده افکار هیجانی، ادراک، احساسات درونی و باور فرد است. در مقابل با کلاه سفید، فردی که کلاه قرمز دارد باید نظرات شخصی خود را با توجه به بینش، هیجانات و قضاوت خود مطرح کند.
کلاه سیاه
یکی از کلاه های شش کلاه تفکر، رنگ سیاه دارد. این کلاه به افکار بدبینانه و تمرکز بر ضعف ها می پردازد. رنگ سیاه با تاریکی در ارتباط است، نماینده افکار منفی، انتقادی و تردیدآمیز است و بر شناسایی مشکلات و ریسک ها تمرکز دارد. فردی که کلاه سیاه دارد باید دیدگاه های منفی را در مورد مسئله بیان کند و به دیگران بگوید چرا به نظرش این پروژه خوب پیش نخواهد رفت. فرد دارای کلاه سیاه باید مشکلاتی را که می توانند در پروژه اختلال ایجاد کنند تخمین بزند.
کلاه زرد
کلاه زرد با رویکردهای خوشبینانه، گمانه زنی ها و به طور کلی بهترین حالت تفکر در ارتباط است. فرد دارای این کلاه برخلاف کلاه سیاه باید جوانب مثبت مسئله را ابراز کند. اینکه چرا به پروژه ایمان دارد و چرا به نظرش پروژه موفق خواهد شد. این نظرها باید به دور از مبالغه باشند.
کلاه سبز
این کلاه ایده های جدید و خلاق را ارائه می دهد. فردی که کلاه سبز دارد باید از واقعیات موجود فاصله بگیرد و سعی کند گزینه های خلاقانه تری را پیدا کند. پس از ابراز ایده باید برای تایید آنها کلاه سیاه و زرد جوانب این ایده را بررسی کنند.
کلاه آبی
کلاه آبی یک نظاره گر از سطح بالا به نمای کلی وضعیت است. فرد دارای این کلاه باید جلسه را نظارت کند و افکار و دیدگاه ها را سازمان دهی نماید بدون اینکه نظر بدهد. در واقع صاحب کلاه آبی وظیفه دارد مشکل را مشخص کند، و بعد اقدامات و اهدافی را که باید محقق شوند تعیین نماید. همچنین باید آن دسته از ایده های مورد بررسی را تایید کند و و از پیشرفت جلسه گزارش تهیه نماید.
نکات مهم در استفاده از روش شش کلاه تفکر
برای اینکه این روش را بتوانید به درستی اجرا کنید به نکات زیر دقت کنید:
- همه افراد را تشویق کنید نظر خود را ارائه دهند. همه می توانند از همه کلاه ها استفاده کنند.
- می توانید برای یک هدف خاص از توالی 2 یا 3 کلاه استفاده کنید. بطور مثال کلاه سیاه را پس از کلاه زرد برای ارزیابی یک ایده، و برای بهبود یک طرح کلاه سیاه و پس از آن کلاه سبز می توانند گزینه های خوبی باشند.
- در هر بخشی از جلسه می توانید از یک کلاه بیشتر نیز استفاده کنید. مثلا اگر قرار بود در جایی از مشکلات صحبت کنید باید به سراغ کلاه سیاه بروید و جواب منفی را بازگو کنید. اینکار کمک می کند روند تفکر هدایت شود و تغییر کند.
- دقت داشته باشید کسی حق ندارد بازخورد منفی درباره افکار و نظرات دیگران بیان کند و همه باید بتوانند آزادانه نظرشان را بیان کنند.
مجله سلامت داروخانه آنلاین مطالعه مطالب زیر را به شما پیشنهاد می دهد:
- فرآیند 5 چرا ؛ راهی برای یافت علت مشکلات
- 7 روش موثر برای تقویت ضریب هوشی یا آی کیو
- با راهکارهای ایجاد انگیزه آشنا شوید
