بی اختیاری ادرار چه عوارضی دارد و چگونه درمان می شود؟

بی اختیاری ادرار مشکلی شایع و فراگیر است که تاکنون افراد زیادی را درگیر کرده است. انجمن اورولوژی در ایالات متحده آمریکا اعلام کرده است که یک چهارم مردان و زنان در این کشور این بیماری را تجربه می کنند. البته آمارها نشان می دهند که این بیماری در زنان بیشتر از مردان است و 30 درصد از زنان 30 تا 60 ساله این مشکل را تجربه می کنند.

بی اختیاری ادرار چیست؟

این مشکل زمانی رخ می دهد که فرد نتواند جلوی ادرار خود را بگیرد. بهتر است بدانید عوامل استرس زا، سرفه، بارداری ( قبل و پس از بارداری) و افزایش سن سبب بروز این مشکل می شوند. مطالعات نشان می دهند که ورزشهای لگن به کنترل مثانه و جلوگیری از ادرار کمک می کنند.

چه عواملی سبب بروز این مشکل می شوند؟

عوامل متعددی سبب بروز این مشکل می شوند که مهمترین آنها عبارتند از:

• استرس
• بارداری و زایمان
• یائسگی ( کاهش استروژن عضلات بدن را ضعیف می کند)
• انجام عمل جراحی هیسترکتومی و اقدامات جراحی دیگر
• افزایش سن
• افزایش وزن

برخی از بیماریها نیز سبب بروز این مشکل می شوند. این بیماریها به شرح زیر هستند:

• بیماری سیستیت
• التهاب مخاط مثانه
• ابتلا به بیماری ام اس
• سکته مغزی
• بیماری پارکینسون
• بزرگ شدن پروستات در مردان
• انسداد مثانه

انسداد مثانه یکی از عوامل اصلی بی اختیاری ادرار به شمار می رود. انسداد مثانه می تواند در اثر عوامل زیر رخ دهد:

• بزرگ شدن غده پروستات
• ابتلا به سنگ مثانه
• یبوست

عوامل دیگری که سبب بروز این مشکل می شوند عبارتند از:

• نقص مادرزادی از بدو تولد
• آسبب کانال نخاعی
• فیستول
• عفونت واژن و دستگاه تناسلی
• مصرف برخی از داروها مانند داروهای ادرار آور، داروهای فشار خون بالا، قرص های خواب آور، آرام بخش و شل کننده عضلات
• مصرف الکل
• عفونت کلیه و مجاری ادراری

انواع بی اختیاری ادرار

این بیماری انواع مختلفی دارد که به شرح زیرند:

• بی اختیاری استرسی ( این مشکل در صورت سرفه، خندیدن، انجام برخی از فعالیتهای ورزشی مانند دویدن و پریدن رخ می دهد)
• بی اختیاری فوری ( تمایل شدید و ناگهانی به تخلیه ادرار که سبب می شود ادرار در همان لحظه از بدن خارج شود)
• بی اختیاری سرریز ( عدم توانایی تخلیه کامل مثانه می تواند منجر به بروز این مشکل شود)
• بی اختیاری عملکردی ( در این شرایط فرد به دلیل مشکل حرکتی فرصت کافی برای رسیدن به دستشویی را ندارد)
• بی اختیاری کامل ( در این شرایط مثانه نمی تواند ادرار را ذخیره کند)
• بی اختیاری مختلط ( ترکیبی از انواع بیماریهایی است که در بالا به آنها اشاره کردیم)

علائم بی اختیاری ادرار

یکی از سوالات پرتکرار در مورد این بیماری، در مورد علائم آن است. همانطور که از نام این بیماری مشخص است عدم توانایی در نگهداری ادرار رایج ترین علامت این بیماری به شمار می رود. اما با توجه به این موضوع که این بیماری انواع مختلفی دارد، علائم هر بیماری نیز متفاوت است.

علائم بی اختیاری استرسی

این نوع بی اختیاری رایج ترین نوع بی اختیاری ادرار است که به طور ویژه در زنانی دیده می شود که به تازگی زایمان کرده اند و یا یائسه شده اند. استرس در این مشکل به فشار جسمانی وارده بر بیماران اشاره دارد. هنگامی که مثانه و عضلات درگیر در کنترل ادرار تحت فشار ناگهانی قرار می گیرند،  فرد به طور غیر ارادی ادرار می کند. در کنار این عوامل مسائلی نظیر سرفه، عطسه، خندیدن، ورزشهای سنگین و بلند کردن اجسام سنگین سبب بروز این مشکل می شوند.

علائم بی اختیاری فوری

به این بیماری، بی اختیاری رفلکس و یا مثانه بیش فعال نیز گفته می شود. این بی اختیاری دومین بی اختیاری متداول در میان مردم است. در این بیماری انقباض ناگهانی و غیر ارادی دیواره مثانه سبب تمایل به ادرار می شود و فرد هیچ گونه اختیار بر آن ندارد. این بیماری معمولا در شرایط زیر رخ می دهد:

• تغییر ناگهانی در موقعیت
• رابطه جنسی ( به خصوص در اوج لذت جنسی)

عضلات مثانه به دلیل آسیب دیدن اعصاب مثانه، سیستم عصبی یا خود ماهیچه ها به صورت غیر ارادی فعال شوند و این مشکل رخ می دهد.

علائم بی اختیاری سرریز

این مورد بیشتر در مردان مبتلا به مشکلات غده پروستات، مثانه آسیب دیده یا مجرای ادراری مسدود رخ می دهد. معمولا در اثر بزرگ شدن غده پروستات مثانه مسدود می شود.  در نتیجه مثانه نمی تواند به طور کامل تخلیه شود و همین امر سبب بی اختیاریا درار می گردد. در این شرایط معمولا ادرار به صورت قطره قطره از بدن خارج می شود.

علائم بی اختیاری عملکردی

در این بیماری فرد به دلیل مشکلات حرکتی نمی تواند خود را به موقع به دستشویی برساند. علل رایج این مشکل عبارتند از:

• گیجی
• زوال عقل
• تحرک ضعیف
• مشکلات جسمانی ( مانند معلولیت دست)
• افسردگی
• اضطراب

این بیماری در افراد مسن بسیار رایج است.

علائم بی اختیاری کامل

در این بیماری فرد به طور مداوم ادرار می کند و یا به صورت دوره ای مقدار زیادی ادرار می کند. این بیماری ممکن است به دلیل مشکلات مادرزادی و یا مشکل در سیستم عصبی رخ دهد. همچنین، اگر در راه ارتباطی میام مثانه و واژن مشکلی به وجود آمده باشد، این بیماری رخ می دهد.

چه عواملی خطر ابتلا به بی اختیاری ادرار را افزایش می دهند؟

عوامل متعددی خطر ابتلا به بی اختیاری ادرار را افزایش میدهند که مهمترین آنها به شرح زیر هستند:

• اضافه وزن: در اثر اضافه وزن، فشار مضاعفی به مثانه و عضلات اطراف آن وارد می شود و همین امر سبب ضعف عضلانی در نگه داشتن ادرار می گردد.
• استعمال سیگار کشیدن: سیگار کشیدن منجر به سرفه های مکرر می گردد و همین امر بی اختیاری دوره ای را به وجود می آورد.
• جنسیت: زنان بیشتر از مردان دچار بی اختیاری استرسی می شوند، زیرا زنان دوره بارداری، زایمان و یائسگی را تجربه می کنند.
• پیری: با افزایش سن، عضلات مثانه و مجرای ادرار می شوند.
• ابتلا به برخی بیماری ها: دیابت، بیماری های کلیوی، آسیب نخاعی و بیماری های عصبی (به طور مثال سکته ) خطر بی اختیاری ادرار را افزایش می دهند.
• بیماری پروستات: بی اختیاری پس از جراحی پروستات یا پرتودرمانی به وجود می آید.

بی اختیاری ادرار در خواب

ادرار شبانه که به آن شب ادراری نیز گفته می شود، سبب خروج ادرار در خواب می شود و مشکلات زیادی را برای افراد به وجود می آورد. اگر این مشکل در بزرگسالی برای شما رخ دهد دلایل آن می تواند عفونت ادراری یا نوشیدن بیش از حد مایعات در زمان نزدیک به خواب باشد.

علت بی اختیاری ادرار در مردان

همانطور که در این گزارش به آن اشاره کردیم، این بیماری زنان را بیشتر از مردان گرفتار می کند و دلیل اصلی آن این است که زنان بارداری، زایمان و یائسگی را که از عوامل اصلی این مشکل به شمار می روند، تجربه می کنند. اما این مشکل در مردان نیز رخ می دهد که دلیل اصلی آن ابتلا به مشکلات غده پروستات است.

تشخیص بی اختیاری ادرار

راه های تشخیص این مشکل به شرح زیر هستند:

• یادداشت روزانه ادرار: در این شرایط فرد باید میزان نوشیدن و دوره های بی اختیاری در ادرار را یادداشت کند تا به یک الگوی ثابت دست پیدا کند.
• معاینه فیزیکی: پزشک دستگاه تناسلی مردان و زنان و قدرت عضلات کف لگن را بررسی می کند. اگر مقعد مردان متورم شده باشد نشان دهنده بزرگ شدن غده پروستات در مردان است.
• تجزیه و تحلیل ادرار: آزمایشات مربوط به علائم عفونت و ناهنجاری مثانه و کلیوی انجام می شوند.
• آزمایش خون: این می تواند عملکرد کلیه را ارزیابی کند.
• آزمایش PVR: این آزمایش مشخص می کند مقدارد ادرار باقی مانده در مثانه پس از ادرار چقدر است.
• سونوگرافی لگن: این امر به تشخیص ناهنجاری های لگن کمک می کند.
• تست استرس: از بیمار خواسته می شود تا فشار ناگهانی به مثانه وارد کند.
• آزمایش اورودینامیک: این آزمایش تعیین می کند که مثانه و عضله اسفنکتر ادرار چه میزان فشار را تحمل می کنند.
• سیستوگرام: با اشعه ایکس از مثانه تصویر برداری می شود.
• سیستوسکوپی: یک لوله نازک با انتهای عدسی در مجرای ادرار قرار می گیرد. پزشک می تواند هرگونه ناهنجاری در دستگاه ادراری را مشاهده کند.

درمان بی اختیاری ادرار

درمان به عوامل مختلفی از جمله نوع بی اختیاری، سن بیمار، سلامت عمومی و وضعیت روانی آن بستگی دارد. اگر بی اختیاری ادرار از نوع بی اختیاری استرسی باشد، به فرد تمرینات لگنی داده می شود که به آن تمرینات کگل می گویند. در این ورزش عضلات لگن تقویت می شوند.

آموزش مثانه برای درمان این بیماری

• به تأخیر انداختن ادرار: بیمار می آموزد که هر زمان تمایل به ادرار دارد، آن را کنترل کند تا بتواند از بی اختیاری پیشگیری کند. .
• ادرار مضاعف : از بیمار خواسته می شود ادرار کند، چند دقیقه صبر کند و سپس دوباره ادرار کند.
• جدول زمانی برای رفتن به سرویس بهداشتی: فرد برنامه ریزی مشخصی انجام می دهد و در ساعتهای معینی در طول روز به سرویس بهداشتی می رود، به طور مثال هر 2 ساعت.

دارو درمانی برای بی اختیاری ادرار

گاهی پزشک تشخیص می دهد که بیمار برای درمان این مشکل دارو مصرف کند. داروهای زیر برای درمان بی اختیاری ادرار تجویز می شوند:

• آنتی کولینرژیک ها ( این داروها مثانه های بیش از حد فعال را آرام می کنند)
• استروژن موضعی ( این دارو بافت موجود در مجرای ادراری و واژن را تقویت کرده و برخی از علائم را کاهش دهد)
• ایمی پرامین (توفرانیل) یک داروی ضد افسردگی سه حلقه ای است

عمل جراحی

اگر سایر روش های درمانی موثر نباشند، انجام جراحی نیز یک گزینه است.

• روش های اسلینگ: در این روش برای کمک به حفظ مجرای ادرار و جلوگیری از نشت ادرار، مش زیر گردن مثانه قرار داده می شود.
• کولپوسوسپانسیون: این روش به بالا بردن گردنه مثانه کمک می کند.
• اسفنکتر مصنوعی: در این روش یک اسفنکتر مصنوعی یا دریچه ای برای کنترل جریان ادرار از مثانه به مجرای ادرار وارد می شود.

گزینه های دیگر

• گاهی لوله ای که در مثانه گذاشته می شود و ادرار را در کیسه ای جمع می کند.
• از بیماران خواسته می شود از پد جاذب استفاده کنند.

بی اختیاری ادرار چه عوارضی را در پی دارد؟

عدم توانایی در نگهداری ادرار، منجر به بروز ناراحتی، خجالت و گاهی مشکلات جسمی دیگری می شود. مشکلات جسمانی بی اختیاری به شرح زیر هستند:

• مشکلات پوستی ( فرد مبتلا به بی اختیاری ادرار به دلیل خیس بودن یا مرطوب بودن پوست در بیشتر مواقع ، دچار زخم پوستی، بثورات و عفونت می شود و نیاز به انواع پماد برای درمان عفونت قارچی دارد)
• عفونت کلیه و مجاری ادراری ( استفاده از وسیله مخصوص برای جمع آوری ادرار خطر عفونت را افزایش می دهد)
• افتادگی بخشی از واژن و مثانه
• بروز افسردگی به دلیل خجالت

سوالات پرتکرار در مورد بی اختیاری ادرار

در این قسمت تلاش می کنیم تا به سوالات شما در این زمینه پاسخ دهیم.

دلیل اصلی بروز این بیماری در زنان چیست؟

بارداری و زایمان. یائسگی نیز یکی از دلایل دیگر بروز این بیماری است.

آیا عدم نوشیدن آب این بیماری را کنترل می کند؟

برخی از افراد به اشتباه فکر می کنند با کم کردن نوشیدن مایعات می توانند خطر بروز این بیماری را کاهش دهند. اما بهتر است بدانید که کم کردن مایعات خطر بروز مشکلات دیگر در بدن را افزایش می دهد. به همین دلیل باید از روشهای درمانی دیگر برای کنترل این بیماری استفاده کرد.

برای تهیه مکمل های دارویی به کجا مراجعه کنیم؟

برای تهیه مکمل های دارویی مانند قرص تقویت سیستم ایمنی بدن و قرص سنگ کلیه می توانید به سایت داروخانه آنلاین مراجعه کنید. همچنین، در زمان خرید می توانید از مشاوره های رایگان و تخصصی این مرکز بهره مند شوید.