ویتامین K ویتامینی بسیار مهم و حیاتی در بدن است که مانند تمامی ویتامینها و مواد معدنی دیگر کارکرد برخی از ارگان های بدن به وجود این ویتامین وابسته است. نشانه ها ی کمبود هر ریزمغذی و ویتامینی در بدن به عنوان زنگ هشداری به شمار می رود که شما را در برابر نیازهای بدن آگاه می کند. ویتامین ها نقش مهمی را در سلامت بدن بازی می کنند. بنابراین آشنایی با نشانه ها ی کمبود ویتامین ها در بدن و سعی در جبران آنها تضمینی برای سلامت به شمار می رود.
همانطور که می دانید ویتامین ها به دو دسته ویتامین های قابل حل در آب و ویتامین های قابل حل در چربی تقسیم می شوند و هریک کارکرد ویژه ای در بدن دارند. با شناخت درست ویتامین ها و کارکردی که در بدن دارند می توانیم از کمبود آنها در بدن جلوگیری به عمل بیاوریم. در این مقاله قصد داریم با ویتامین K و علائم کمبود آن در بدن آگاه شویم.
ویتامین K چیست؟
ویتامین K ماده ای است که بدن به مقدار کم و منظم بدان نیاز دارد و برای تشکیل مواد متعددی از جمله فاکتورهای تشکیل انعقاد خون و پروتین C و S ضروری است.
انواع متفاوت ویتامین K
سه نوع ویتامین K وجود دارد:
- ویتامین K1 ویتامین طبیعی است که از غذاها بدست می آید و در سبزیجات تیره و روغن های گیاهی موجود است. این ویتامین در محصولات لبنی وجود ندارد. ویتامین K1 به عنوان گونه گیاهی ویتامین K در نظر گرفته می شود و از لحاظ تجاری برای درمان بیماری های مرتبط با انعقاد خون به کار برده می شود.
- ویتامین k2 از باکتری هایی تولید می شود که به طور طبیعی در روده وجود دارند. باکتری هایی که در روده وجود درند می توانند ویتامین K1 را به K2 تغییر دهند. در صورتی که این ویتامین به طور طبیعی مصرف نشود، مکمل ویتامین K2 باید مورد استفاده قرار گیرد.
- منادیون یک ویتامین غیر طبیعی و ساخته دست انسان است که در برخی از کشورها به عنوان مکمل غذایی برای جبران کمبود ویتامین K مورد استفاده قرار می گیرد. گاهی اوقات این ویتامین K3 نامیده می شود. مکمل منادیون در آمریکا ممنوع است زیرا اگر بیش از حد مصرف شود در بدن تولید سم می کند.
اهمیت ویتامین کا برای بدن
با توجه به اینکه بدن انسان نمی تواند مقدار کافی از این ویتامین را تولید کند، مقدار کافی از این ریزمغذی باید در رژیم غذایی وجود داشته باشد. غذاهای فراوانی وجود دارند که سرشار از این ویتامین هستند.
تمامی این مواد در کنار یکدیگر سبب منعقد شدن خون در هنگام جراحات و خونریزی های شدید می شوند. این ترکیبات خون را منعقد می کنند و از دست رفتن آن جلوگیری به عمل می آورند.
افرادی که از کمبود این ویتامین رنج می برند دایما خونریزی ( به طور مثال در لثه) دارند و همین امر معضلات زیادی را برای فرد به وجود می آورد.
مقدار ناکافی از ویتامین K در بدن منجر به خونریزی و یا بروز کبودی بر روی بدن می شود. این ویتامین نقش مهمی در جلوگیری از تحلیل استخوان بازی می کند. تحلیل استخوان بیماری بسیار خطرناکی است که مشکلات زیادی را برای فرد به وجود می آورد.
سطوح پایین ویتامین K در خون سبب تراکم پایین استخوان می شود؛ در این زمینه شواهدی موجود است که نشان می دهد سطوح کافی این ویتامین می تواند سلامت استخوان را بهبود بخشد و از بروز ترک خوردگی بر روی استخوان جلوگیری به عمل آورد.
بیماری تحلیل استخوان بیماری رایجی در میان میانسالان است. این بیماری مشکلات زیادی را برای فرد به وجود می آورد و در نمونه های حاد فرد توانایی خود را برای راه رفتن از دست می دهد.
به همین دلیل چک آپ سالیانه و بررسی سطوح ویتامینها در بدن در سنین میانسالی از اهمیت زیادی برخوردار است. زیرا با تشخیص زودهنگام ویتامین و مواد معدنی در بدن می توانید سریعا آن را کنترل کنید و از بروز عوارض بعدی که درمان آنها بسیار دشوارتر است جلوگیری به عمل آورید.
علایم کمبود ویتامین K در بدن کدام است؟
سطوح پایین ویتامین K سبب می شوند تراکم استخوان پایین آید و شواهدی موجود است که نشان می دهد سطوح کافی ویتامین K می تواند سلامت استخوان را بهبود بخشد و از بروز ترک خوردگی بر روی استخوان جلوگیری به عمل آورد. علایم و نشانه های کمبود ویتامین K به صورت زیر نمود پیدا میکند.
- در صورت کمبود این ویتامین، پوست شما به راحتی کبود می شود؛
- از لثه ها و بینی شما خون می آید؛
- کمبود این ویتامین سبب خونریزی از زخم ها، محل تزریق و محل های جراحی می شود؛
- خونریزی در مجرای روده رخ می دهد و در صورت کمبود این ویتامین در بدن، در ادرار و مدفوع خون مشاهده می شود.
کمبود ویتامین k در کودکان تازه متولد شده نیز به همین صورت است و در موارد شدید سبب بروز خونریزی در جمجمه می شود. به همین دلیل انجمن اطفال آمریکا پیشنهاد می دهد به نوزادان تازه متولده شده دوزی از این ویتامین تزریق شود.
کمبود ویتامین k در چه افرادی رخ می دهد؟
فقدان ویتامین در همه افراد ممکن است رخ دهد، اما بعضی افراد بیشتر در معرض کمبود ویتامین قرار دارند. این افراد معمولا:
- شرایط مزمن سوتغذیه و یا سو جذب دارند؛
- افرادی که به مدت طولانی از آنتی بیوتیک استفاده کرده اند، آنتی بیوتیکها سبب شده اند باکتری های رود از بین برود، در نتیجه ویتامینk2 در بدن کاهش پیدا می کند؛
- بیمارانی که از سرطان رنج می برند و یا دیالیز می شوند.
- افرادی که بیماری هایی مانند کولیت، اوسراتیو و سلیاک مبتلا هستند.
بهتر است برای اطمینان از عدم فقدان این ویتامین در بدن به پزشک مراجعه کنید و با آزمایش ساده خون سطوح ویتامین و مواد معدنی موجود در خون خود را اندازه گیری کنید.
کمبود ویتامین K و آسیب به سلامت استخوانها در زنان یائسه
کمبود ویتامین k سبب می شود سلامت استخوان ها به خطر بیافتد. مطالعات نشان می دهند افرادی که از کمبود این ویتامین رنج می برند بیشتر از افراد دیگر در خطر ابتلا به بیماری پوکی استخوان قرار دارند. این مسئله برای بانوانی که یائسه شده اند و بدنشان از کمبود ویتامین k رنج می برد بسیار حاد تر است.
به طور کلی یائسگی ( یا قطع همیشگی عادت ماهیانه که در سنین 49 تا 52 سالگی رخ می دهد) سبب بهم خوردن تعادل هورمونها در بدن می شود. همین امر مشکلات زیادی از جمله گر گرفتگی، تعریق بیش از حد، خستگی مداوم، تغییر خلقیات، درد بدن به ویژه درد مفاصل و افسردگی را به وجود می آورد. اگر بدن شما ویتامین های مورد نیاز خود را در این دوران دریافت نکند با مشکلات بسیار جدی رو به رو می شود. کمبود ویتامین k در زنان یائسه خطر پوکی استخوان را افزایش می دهد.
همانطور که می دانید بدن بانوان 10 سال قبل از اینکه یائسه شوند، وارد پروسه یائسگی می شود و تولید هورمون استروژن را کاهش می دهد. به همین دلیل بهتر است اگر وارد دهه 40 شده اید، حداقل سالی یکبار به چک آپ سالیانه بروید و اگر از کمبود ویتامین و یا ماده معدنی رنج می برید سریعا آن را درمان کنید. مصرف مکمل های ویتامینی و حاوی مواد معدنی در این مدت به حفظ سلامتی بانوان کمک زیادی می کند.
کمبود ویتامین K در نوزادان
کمبود ویتامین k در نوزادان نیز بسیار رایج است. کمبود ویتامین K3 سبب بروز کم خونی همولیتیک در نوزادان می شود. این ماده حیاتی سبب انعقاد خون به همراه فاکتورهایی می شود که از طریق کبد تولید می شوند. به همین دلیل انجمن اطفال آمریکا اعلام کرده است به هر کودکی بعد از تولد باید آمپول ویتامین k تزریق شود.
ویتامین K در چه غذاهایی یافت می شود؟
کارکرد درست آنزیم پروترومبین در بدن که یکی از فاکتورهای انعقاد خون است به ویتامین K وابسته است. همچنین این ویتامین برای عملکرد درست آنزیم دیگری به نام استئوکلسین بسیار مهم است. زیرا این آنزیم در استحکام استخوانها و جذب کلسیم اثرات زیادی دارد.
به همین دلیل این ویتامین، ویتامینی بسیار حیاتی برای بدن است و کمبود آن مشکلات زیادی را برای بدن به وجود می آورد. بهتر است بدانید اگر رژیم غذایی شما حاوی ویتامین K باشد دیگر نیازی به استفاده از مکملهای ویتامینی ندارید. به همین دلیل بهتر است در وهله اول به رژیم غذایی خود اهمیت زیادی بدهید. ویتامین K در بسیاری از منابع غذایی و حیوانی وجود دارد. سبزیجاتی مانند:
- اسفنجاج
- بروکلی
- هویج
- بلوبری
- کدو حلوایی
- کاهو
سرشار از این ویتامین هستند. منابع حیوانی که شامل ویتامین K هستند به شرح زیرند:
- گوشت
- مرغ
- تخم مرغ
- پنیر
- سویا
بهترین راهکار برای کمبود ویتامین K
بهترین راهکار برای جبران کمبود ویتامین k در بدن پیروی از رژیم غذایی سالم است. هیچ گزینه ای همانند غذا توانایی این را ندارد که کمبودهای بدن را از بین ببرد و در عین حال آسیبی به ارگان های دیگر بدن وارد نکند.
مواد غذایی همانند سبزیجات، غلات سبوس دار، شیر کم چرب، محصولات لبنی، گوشت فاقد چربی، مرغ، تخم مرغ، لوبیا، آجیل و سویا سرشار از ویتامین k هستند. گنجاندن این مواد به رژیم غذایی سبب می شود بدن سالمی داشته باشید و دیگر از کمبود ویتامینها و مواد معدنی رنج نبرید.
همچنین باید مصرف چربی های اشباع شده و ترانس، نمک و شکر را کنار بگذارید. این مواد مانع جذب ویتامین k در بدن می شوند.
در کنار تمامی این موارد پیروی از سبک زندگی سالم نیز نقش بسیار مهمی در حفظ سلامتی دارد. ورزش سبب می شود که جریان خون در بدن افزایش یابد و همین امر اکسیژن زیادی را به سرتاسر ارگان های بدن می رساند. همچنین اینکار مانع از بروز بیماری های مختلف از جمله بیماری های قلبی و استخوانی می شود.
تحقیقات جدید نشان می دهند شروع درد مفاصل و استخوانها نشان دهنده این هستند که بدن باید بیشتر حرکت کند. اگر استخوانهای شما درد می کند باید ورزش را شروع کنید.
برای تامین کمبود ویتامین K چه مقدار باید مصرف کنیم؟
میزان مصرف روزانه ویتامین K در افراد متفاوت است و به دو فاکتور بسیار مهم سن و جنس بستگی دارد. به طور مثال نوزادان تنها روزانه 2 میکروگرم به این ویتامین نیاز دارند. اما بانوان و مردان به ترتیب باید روزانه 90 و 120 میکروگرم ویتامین K مصرف کنند.
بهتر است برای حفظ سلامتی خود سالانه چک آپ انجام دهید و سطوح ویتامین و مواد مغذی بدن را اندازه گیری کنید. این کار سبب می شود کمبود ویتامین را سریعا تشخیص دهید و با پیشگیری از بروز مشکلات بعدی جلوگیری به عمل بیاورید.
درمان بیماری کمبود ویتامین k
در کنار اصلاح رژیم غذایی، استفاده از مکمل ها و یا تزریق داروهای مناسب به سرعت کمبود ویتامین k را در بدن جبران می کند.درمان دراز مدت کمبود ویتامین K در بدن برای آن دسته از افرادی ضروری است که شرایط مزمنی دارند.
تامین این ماده حیاتی در بدن معمولا 2 تا 5 روز بعد از شروع درمان نمایان می گردد. اوردوز ناشی از ویتامین k در موارد زیادی گزارش نشده است و تقریبا می توان گفت که استفاده از این داروها و مکمل ها بی خطر است. مکمل «ساشه بون کال» مکملی مفید برای جبران کمبود این ویتامین در بدن است. همچنین «شربت کیدیکر میر ویتابیوتیکس» و «قطره مولتی ویتامین فور کیدز آپوویتال» برای جبران کمبود ویتامین k در کودکان بسیار مفید هستند.
در مصرف مکملهای مایع محتاط باشید!
اگر مکمل شما به صورت مایع است در اندازه گیری دوز مصرفی بسیار محتاط باشید. به طور مثال اگر باید از این مایع یک قاشق چایخوری استفاده کنید بهتر است این مقدار را با سرنگ اندازه گیری کنید. تحقیقاتی در دانشگاه هاروارد نشان می دهد که اکثر بیماران داروهای مایع را بیش از اندازه استفاده می کنند و همین امر مشکلات زیادی را برای سلامتی به وجود می آورد.
تجمع ویتامین K خطر مسمومیت را افزایش میدهد!
اگر تجمع ویتامین k در بدن افزایش یابد، خطر مسمومیت وجود دارد. ویتامین K3 ویتامینی است که در آب قابل حل است و به مقدار زیادی در دسترس است. تزریق بیش از اندازه ویتامین k3 سبب بروز مسمومیت می شود. به همین دلیل باید در تزریق آن بسیار محتاط باشید و طبق دستورالعمل پزشک عمل کنید.
بهتر است بدانید استفاده بیش از اندازه از هر دارو و یا مکملی بر کبد اثر می گذارد. به همین دلیل باید در استفاده از هر نوع دارویی بسیار محتاط باشید و هرگز آنها را بیش از اندازه مصرف کنید.
بیماران کبدی باید در مصرف مکملهای ویتامین K محتاط باشند!
اگر شخصی از بیماری مزمن کبدی رنج می برد، بدن وی دیگر نمی تواند به اندازه کافی فاکتورهای منعقد کننده خون را تولید کند. اما بیماران کبدی باید در استفاده از مکمل های ویتامین دار برای جبران کمبود ویتامین k بسیار محتاط باشند و هرگز خودسرانه مصرف مکمل ها و یا تزریق آنها را آغاز نکنند.
این عمل کبد آنها را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد و خطر التهاب کبد وجود دارد. در موارد حاد ممکن است منجر به مرگ بیمار شود. بهترین مرجع برای راهنمایی و مشورت در مورد مصرف مکمل های ویتامین دار پزشک متخصص است. زیرا پزشک ابتدا شرایط سلامتی شما را می سنجد سپس با انجام آزمایشات لازم اطلاعات کاملی از شرایط بدنی شما به دست می آورد. این اطلاعات مبنایی برای تجویز مکمل مناسب برای شما به شمار می روند.
مجله سلامت داروخانه آنلاین مطالعه مطلب زیر را به شما پیشنهاد می دهد :
