رفلاکس اسیدی چیست و چگونه درمان می شود؟

هنگامی که اسید از داخل معده شما به سمت بالا به مری و گلو شما جریان می یابد، به آن رفلاکس اسیدی می گویند. وقتی اسید به جایی می‌رود که به آن تعلق ندارد، مطمئناً آن را احساس خواهید کرد. اسید بافت های داخل مری را که از شکم به سمت بالا از قفسه سینه تا گلو می گذرد، تحریک و ملتهب می کند. رفلاکس اسیدی معده ناراحت کننده است، اما یک بیماری نیست. برخی افراد همیشه رفلاکس دارند. رفلاکس اسیدی مزمن واقعا می تواند کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد و همچنین می تواند آسیب واقعی به بافت های شما وارد کند.

رفلاکس اسیدی بعد از یک وعده غذایی حجیم و غنی یا زمانی که خیلی زود بعد از شام دراز می کشید اتفاق می افتد. اسید معده تا مری شما بالا می رود و باعث سوزش سر دل و سایر علائم می شود. رفلاکس گاهآ در خانه قابل کنترل است، اما رفلاکس مزمن اسیدی (GERD) ممکن است نیاز به درمان داشته باشد. در این مقاله به بررسی علمی و روش های درمان این عارضه می پردازیم.

رفلاکس اسیدی چیست؟

رفلاکس اسیدی را به حالتی می گویند که اسید از داخل معده به سمت مری و گلو جریان می یابد. در ورودی معده شما یک دریچه ی حلقه ای به نام اسفنکتر تحتانی مری (LES) قرار دارد. به طور معمول، این دریچه به محض عبور غذا از آن بسته می شود. اما اگر به طور کامل بسته نشود ، اسید معده شما می تواند به سمت مری حرکت کند که علائمی مانند سوزش قفسه سینه یا همان سوزش سر دل را معمولا با خود همراه دارد. اگر علائم رفلاکس اسیدی را بیش از دو بار در هفته تجربه می کنید، ممکن است به بیماری ریفلاکس اسید معده (GERD) نیز مبتلا باشید.

آیا رفلاکس اسیدی همان GERD است؟

رفلاکس اسیدی و بیماری(GERD) ارتباط نزدیکی با هم دارند، اما این اصطلاحات لزوماً به معنای یکسان نیستند و متفاوتند.

رفلاکس اسیدی که جریان معکوس اسید معده به مری می باشد معمولا بعد از خوردن یک وعده غذایی بزرگ یا نوشیدن قهوه یا الکل اتفاق می افتد و اغلب با احساس سوزش در قفسه سینه همراه است. تجربه این حالت کمتر از دو بار در هفته ، مسئله نگران کننده ای نیست و با مراقبت و کنترل وعده های غذایی قابل درمان است. همچنین می توانید از مکمل های دارویی مانند قرص دایجستیو اید نچرال ورلد که به بهبود ناراحتی های ناشی از رفلاکس کمک می کند، استفاده کنید.

گاهی اوقات رفلاکس اسیدی به GERD، که یک نوع شدیدتر از ریفلاکس است، پیشرفت می کند. شایع ترین علامت GERD سوزش سر دل مکرر است که دو یا چند بار در هفته تجربه می شود. از دیگر علائم GERD می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• برگشت غذا یا مایع ترش به گلو و دهان
• مشکل در بلع
• خس خس سینه، و درد قفسه سینه به ویژه در هنگام دراز کشیدن

اگر مشکوک به GERD هستید و علائم شما روز به روز بدتر می شود و یا حالت تهوع و استفراغ دارید، پیشنهاد میکنیم به پزشک مراجعه کنید و درمان خود را شروع نمایید.

چه عواملی موجب بروز رفلاکس اسیدی می شوند؟

یکی از علل شایع بروز این بیماری، ناهنجاری معده به نام فتق هیاتال است. این مشکل زمانی اتفاق می افتد که قسمت بالایی معده و LES ،بالای دیافراگم حرکت می کنند. به طور معمول، دیافراگم به حفظ اسید در معده شما کمک می کند. اما اگر فتق هیاتال دارید، اسید معده می تواند به مری شما رفته و علائم بیماری رفلاکس اسیدی را ایجاد کند. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که عضله در زمان نامناسبی شل می‌شود یا آنطور که باید بسته نمی‌شود.

برخی عوامل که موجب تشدید رفلاکس اسیدی می شوند عبارتند از:

• خوردن وعده های غذایی بزرگ یا دراز کشیدن بلافاصله بعد از غذا
• اضافه وزن یا چاق بودن
• خوردن میان وعده نزدیک به زمان خواب
• خوردن برخی غذاها مانند مرکبات، گوجه فرنگی، شکلات، نعناع، سیر، پیاز، یا غذاهای تند و چرب
• نوشیدن برخی نوشیدنی ها مانند الکل، نوشابه های گازدار، قهوه یا چای
• سیگار کشیدن
• باردار بودن
• مصرف داروهایی مانند آسپرین، ایبوپروفن، شل کننده های عضلانی خاص یا داروهای فشار خون

علائم رفلاکس اسیدی

از رایج ترین علائم این بیماری که بیشتر افراد آنرا تجربه می کنند می توان به سوزش سردل اشاره کرد که به صورت درد یا ناراحتی است که از معده به شکم یا قفسه سینه یا حتی به سمت گلو حرکت می کند. همچنین در برخی افراد اسیدی با طعم ترش یا تلخ که به گلو یا دهانشان برمی گردد ، همراه است.

از دیگر علائم این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نفخ
• مدفوع خونی یا سیاه یا استفراغ خونی
• آروغ زدن
• دیسفاژی ( احساس گیرکردن غذا در گلو)
• سکسکه بی وقفه
• حالت تهوع
• کاهش وزن بدون دلیل مشخص
• خس خس سینه، سرفه خشک، گرفتگی صدا، یا گلودرد مزمن
• بوی بد دهان و یا طعم بد در دهان
• درد قفسه سینه
• آسم

روش تشخیص بیماری رفلاکس اسیدی

اگر در هفته دو بار یا بیشتر علائم این بیماری را تجربه می کنید و تغییر سبک زندگی به کاهش این علائم کمک نمی کنند، وقت آن است که به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای تشخیص این بیماری تجویز کند که گاهی ممکن است به یک یا چند آزمایش مانند موارد زیر نیاز داشته باشید:

رادیوگرافی بلع باریم Barium swallow radiograph

در این آزمایش از شما خواسته می شود که محلولی به نام باریم را ببلعید. باریم به پزشکان اجازه می دهد که از مری شما با اشعه ایکس عکسبرداری کنند. اما این آزمایش روش مطمئنی برای تشخیص GERD نیست و معمولا از هر 3 نفر مبتلا ، فقط بیماری 1 نفر تشخیص داده می شود.

آندوسکوپی یا EGD

در طی آندوسکوپی، پزشک لوله کوچکی را با دوربینی در انتهای آن از طریق دهان وارد مری شما می‌کند. این به پزشک اجازه می دهد تا پوشش مری و معده را ببیند. قبل از قرار دادن لوله، متخصص گوارش ممکن است به شما یک آرام بخش خفیف بدهد تا به شما کمک کند آرام شوید و در طول عمل دردی احساس نکنید. این آزمایش معمولاً حدود 20 دقیقه طول می کشد.

مانومتری مری

مانومتری مری یکی دیگر از روشهای تشخیص رفلاکس اسیدی است . در این آزمایش پزشک به بررسی مری شما می پردازد و می بیند که مری شما چقدر خوب کار می کند و همینطور سلامت اسفنکتر مری همان دریچه ای که بین معده و مری است، در این آزمایش بررسی می شود.

به این صورت که پس از استفاده از یک ماده بی حس کننده در داخل بینی، پزشک از شما می خواهد که بنشینید. سپس، آنها یک لوله باریک و انعطاف پذیر را از بینی و مری شما عبور می دهند و به معده شما وارد می کنند. وقتی لوله در موقعیت صحیح قرار گرفت، پزشک از شما می خواهد که به پهلوی چپ بخوابید. وقتی این کار را انجام می دهید، حسگرهای روی لوله فشار را در مکان های مختلف داخل مری و معده اندازه گیری می کنند. این آزمایش معمولاً 20 تا 30 دقیقه طول می کشد.

مانیتورینگ امپدانس مری

این آزمایش تصویر دقیق تری از عملکرد مری شما به دست می دهد و می تواند همراه با مانومتری انجام شود. از یک لوله مانومتری با الکترودهایی که در نقاط مختلف در طول آن قرار گرفته اند استفاده می کند. سرعت عبور مایعات و گازها از مری شما را اندازه گیری می کند. وقتی پزشک شما این نتایج را با یافته های مانومتری شما مقایسه می کند، می تواند قضاوت کند که انقباضات مری شما چقدر مواد را از طریق مری به معده شما منتقل می کند.

پایش pH

این آزمایش دقیق ترین راه برای تشخیص رفلاکس می باشد. به این صورت که یک لوله نازک و انعطاف پذیر از طریق بینی به مری شما وارد می شود. نوک آن دقیقاً بالای اسفنکتر مری به مدت 24 ساعت قرار می گیرد تا سطح اسید در مری بررسی شود و هرگونه رفلاکس تشخیص داده شود. همچنین در برخی موارد مانیتور به صورت کپسول در حین آندوسکوپی در مری قرار می گیرد و کپسول بعد از حدود دو روز از طریق مدفوع از بدن خارج می شود.

روش های درمان رفلاکس اسیدی

درمان GERD بستگی به شدت علائم دارد. در برخی از افراد، درمان ممکن است فقط شامل تغییراتی در شیوه زندگی باشد، مانند تغییر در آنچه می‌خورند یا می‌نوشند. برخی از افراد باید دارو مصرف کنند و در موارد بسیار نادر، زمانی که GERD شدید باشد، پزشک جراحی را توصیه می کند.

درمان با دارو

آنتی اسیدها مانند Alka-Seltzer، Maalox، Mylanta، Rolaids یا Riopan می توانند اسید معده شما را خنثی کنند. اما گاهی با عوارض جانبی مانند اسهال یا یبوست همراه است، بنابراین بهتر است از آنتی اسیدهای حاوی هیدروکسید منیزیم و هیدروکسید آلومینیوم استفاده کنید که ممکن است به مقابله با این عوارض جانبی گوارشی کمک کنند.

اگر آنتی اسیدها کمکی نکردند، این ورد را با پزشک خود در میان بگذارید.

درمان از طریق جراحی

در برخی از موارد ممکن است داروها علائم بیماری رفلاکس اسیدی شما را متوقف نکنند و علائم به شدت در زندگی شما اختلال ایجاد کند، در این زمان پزشک می تواند جراحی را به شما پیشنهاد دهد. به طور کلی دو نوع

جراحی برای تسکین علائم GERD وجود دارد:

1. جراحی حلقه ای دستگاه LINX : در این عمل دستگاه LINX را در اطراف قسمت بیرونی انتهای تحتانی مری قرار می دهند، لوله ای که دهان را به معده متصل می کند.این دستگاه با جلوگیری از برگشت محتویات معده به مری به کاهش رفلاکس کمک می کند.
2. جراحی فوندوپلیکاسیون : در این روش یک دریچه مصنوعی با استفاده از بالای معده شما ایجاد می کند. این روش شامل پیچاندن قسمت فوقانی معده به دور LES برای تقویت آن، جلوگیری از رفلاکس اسید و ترمیم فتق هیاتال است.

درمان رفلاکس اسیدی در خانه

یکی از موثرترین روش های درمان این بیماری، پرهیز از مصرف غذاها و نوشیدنی‌هایی است که علائم آنرا تشدید می کنند . در ادامه داروخانه آنلاین برخی از روش های درمان خانگی رفلاکس را به شما معرفی می کند:

• وعده های غذایی خود را کوچکتر کنید و در طول روز تقسیم کنید.
• در صورت مصرف سیگار ، آنرا را ترک کنید.
• هنگام خواب ارتفاع زیر سر خود را بلند تر کنید.
• 2 تا 3 ساعت قبل از دراز کشیدن و خوابیدن غذا نخورید.
• سعی کنید برای چرت های روزانه روی صندلی بخوابید.
• لباس های تنگ یا کمربندهای تنگ نپوشید.
• اگر اضافه وزن دارید و یا چاق هستید، با ورزش و تغییر رژیم غذایی برای کاهش وزن اقدامات لازم را انجام دهید.

این تغییرات سبک زندگی می تواند به کاهش علائم GERD یا حتی پیشگیری از این بیماری کمک کند.

نکات پایانی

در نهایت همیشه ، تشخیص و درمان به موقع می تواند به کاهش یا حتی توقف علائم ناراحت کننده رفلاکس اسیدی کمک کند. و همانطور که قبلتر اشاره کردیم یکی از ساده‌ترین روش ها برای درمان رفلاکس اسیدی، تغییر در سبک زندگی و اجتناب از خوردن و نوشیدن چیزهایی است که باعث ایجاد علائم آن در شما می‌شوند.