کم خونی نوعی بیماری است که بدن قادر نیست به اندازه کافی گلبول قرمز بسازد تا بتواند اکسیژن را به بافتهای بدن انتقال دهد. این بیماری می تواند باعث بروز احساس خستگی و ضعف شدید در بدن شود. کم خونی انواع مختلفی دارد که هر یک به دلایل خاصی رخ می دهند. این بیماری می تواند به صورت دوره ای و خفیف و یا بسیار شدید باشد. به همین دلیل توصیه می شود با مشاهده اولین علائم این بیماری سریعا برای درمان به پزشک مراجعه کنید. برای درمان این بیماری روشهای زیادی از جمله مصرف مکمل ها وجود دارد. همچنین، شما می توانید با پیروی از رژیم غذایی سالم از بروز این بیماری جلوگیری کنید.
شما می توانید جهت خرید قرص آهن از طریق وب سایت داروخانه آنلاین اقدام نمایید.
انواع کم خونی
این بیماری عبارتی پوششی برای طیف وسیعی از بیماریهاست که به شرح زیر هستند:
- کمخونی آپلاستیک
- نارسایی کمبود آهن
- کم خونی سلول داسی شکل
- تالاسمی
- کم خونی کمبود ویتامین
علائم
علائم و نشانه های کم خونی با توجه به این موضوع که طیف گسترده ای از بیماری ها را در بر می گیرد، با یکدیگر متفاوت است. بنابراین، برای تشخیص دقیق این بیماری باید آزمایشات مرتبط را بدهید. برخی از علائم که در تمامی این بیماری ها مشترک است به شرح زیرند:
- خستگی مزمن
- ضعف
- پوستی کم رنگ یا زردرنگ
- ضربان های قلب نامنظم
- تنگی نفس
- سرگیجه یا سبکی سر
- درد قفسه سینه
- دست و پای سرد
- سردرد
در ابتدا این علائم ممکن است بسیار خفیف باشد، اما با گذر زمان و در صورت عدم درمان این بیمار شدت پیدا می کند.
علائم سردرد کم خونی
همانطور که متوجه شده اید این بیماری سبب می شود که خون به اندازه کافی به مغز نرسد، در نتیجه رگ های خونی در مغز متورم می شوند و فشار مضاعفی را به سر وارد می کنند. در نتیجه این فشار سبکی سر و سرگیجه ایجاد می شود و می تواند بر فعالیت های روزمره افراد اثر بگذارد.
گلبول های قرمز خون چه کاری انجام می دهند؟
در خون انسان سه نوع گلبول جود دارد که به شرح زیرند:
- گلبول های سفید خون برای مقابله با عفونت
- پلاکت ها برای کمک به لخته شدن خون
- گلبول های قرمز خون برای انتقال اکسیژن
سلولهای قرمز خون حاوی هموگلوبین هستند. هموگلوبین پروتئینی غنی از آهن است که به خون رنگ قرمزی می بخشد. هموگلوبین سلول های قرمز را قادر می سازد تا اکسیژن را از ریه ها به تمام قسمت های بدن منتقل کنند و دی اکسید کربن را از سایر قسمت های بدن به ریه ها انتقال دهند.
بیشتر سلولهای خونی، از جمله گلبول های قرمز خون در مغز استخوان تولید می شوند. مغز استخوان ماده اسفنجی موجود در حفره های استخوان است. بدن برای تولید هموگلوبین و سلولهای قرمز خون به مواد مغذی متعددی از جمله آهن، ویتامین ب 12 و فولات نیاز دارد. شما می توانید این مواد را از رژیم غذایی خود دریافت کنید.
علل بیماری کم خونی
این بیماری زمانی رخ می دهد که در خون به اندازه کافی گلبول قرمز وجود نداشته باشد. دلایل دیگری نیز می توانند زمینه ساز بروز این بیماری شوند که به شرح زیرند:
- خونریزی سبب می شود که میزان خون در بدن کاهش پیدا کند. به همین دلیل قاعدگی یکی از دلایل اصلی این بیماری است و میزان این بیماری در زنان بیشتر از مردان است.
- ابتلا به برخی از بیماریها سبب می شود که سلول های قرمز خون از بین بروند.
- عدم پیروی از رژیم غذایی سالم می تواند میزان سلولهای قرمز خون را کاهش دهد.
از علل دیگر ابتلا به این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نارسایی کمبود آهن: این بیماری در اثر کمبود آهن در بدن به وجود می آید. مغز استخوان برای ساخت هموگلوبین به آهن نیاز دارد. وقتی میزان آهن کاهش پیدا کند، بدن دیگر نمی تواند به اندازه کافی گلبول قرمز تولید کند. همچنین، قاعدگی، زخم های متعدد، سرطان، استفاده از برخی از داروها به ویژه آسپرین می توانند باعث بروز این بیماری شوند.
- کم خونی ناشی از کمبود ویتامین: بدن انسان علاوه بر آهن برای ساخت گلبول های قرمز به ویتامین ب 12 و فولات نیاز دارد. اگر رژیم غذایی فاقد این ویتامین ها باشد، بدن در معرض کمبود ویتامین ب 12 قرار می گیرد.
- کمخونی التهابی: در این شرایط ابتلا به برخی از بیماریها مانند سرطان، ایدز، آرتریت روماتوئید، بیماری های کلیوی، بیماری کرون روده و سایر بیماریهای حاد و مزمن می تواند در تولید گلبول های قرمز خون تداخل ایجاد کند.
- کمخونی آپلاستیک: این بیماری یک بیماری خونی تهدید کننده است که بدن دیگر نمی تواند به اندازه کافی گلبول قرمز تولید کند. این بیماری در اثر وجود عفونت در بدن، مصرف داروهای خاص، ابتلا به بیماریهای خود ایمنی و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی رخ می دهند.
- بیماریهای مغز استخوان: ابتلا به سرطان خون و یا میلوفیبروز می تواند بر مغز استخوان اثر بگذارد و تولید خون در بدن را کاهش دهد. این بیماری یک بیماری تهدید کننده برای زندگی به شمار می رود.
- بیماری همولیتیک: در این بیماری گلبول های قرمز خون سریعا تخریب می شوند. برخی از بیماری های خونی تخریب گلبول های قرمز خون را افزایش می دهند. این بیماری ارثی است و معمولا در سنین بالا رخ می دهد.
- بیماری سلول های داسی شکل: در این بیماری اختلالی که در هموگلوبین ها به وجود می آید سلولهای قرمز خون را به شکل هلال و یا داسی شکل تولید می کند. این بیماری معمولا ارثی است.
چه عواملی خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند؟
بهتر است بدانید عوامل متعددی سبب بروز این بیماری می شوند که از مهمترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رژیم غذایی فاقد ویتامین ها و مواد معدنی خاص: اگر رژیم غذایی شما حاوی آهن، ویتامین ب 12 و فولات نباشد، خطر ابتلا به این بیماری افزایش پیدا می کند.
- بیماریهای روده ای: ابتلا به بیماریهای روده ای، به ویژه بیماری کرون و سلیاک، افراد را در معرض ابتلا به این بیماری قرار می دهد.
- قاعدگی: زنان بیشتر از مردان در معرض کم خونی ناشی از فقر آهن هستند و این امر می تواند به دلیل قاعدگی باشد. به همین دلیل زنان باید دائما از مکمل های حاوی آهن استفاده کنند.
- بارداری: اگر در بارداری از مکمل های مولتی ویتامین همراه با اسید فولیک و آهن استفاده نشود، خطر بروز این بیماری افزایش پیدا می کند.
- سابقه خانوادگی: بیماری کم خونی سلول های داسی شکل یک بیماری ارثی است.
- سن: این بیماری معمولا افراد بالای 65 سال را درگیر می کند.
مطالعات نشان داده اند که ابتلا به بیماری سرطان، نارسایی کلیه، دیابت و بیماریهای مزمن دیگر خطر بروز کم خونی را افزایش می دهند و منجر به کاهش گلبول های قرمز خون می شوند. همچنین؛ وجود عفونت در بدن و ابتلا به بیماریهای خود ایمنی، اعتیاد به الکل و قرارگیری در معرض مواد سمی می توانند خطر بروز این بیماری را افزایش دهند.
کم خونی چه عوارضی را برای سلامتی در پی دارد؟
اگر این بیماری درمان نشود، می تواند مشکلات زیادی را برای سلامتی به وجود بیاورد که به شرح زیرند:
- خستگی شدید: گاهی خستگی به حدی زیاد می شود که دیگر نمی توانید کارهای روزمره خود را انجام دهید.
- عوارض بارداری: اگر این بیماری در بارداری رخ دهد می تواند عوارضی مانند زایمان وزدرس را به همراه داشته باشد.
- مشکلات قلبی: این بیماری می تواند منجر به ضربان قلب نامنظم شود. وقتی بدن کم خون می شود، قلب برای تامین اکسیژن خون بیشتری را پمپاژ می کند و همین امر می تواند منجر به بزرگ شدن قلب یا نارسایی قلبی شود.
- مرگ: برخی از اشکال این بیماری از جمله بیماری کم خونی سلول های داسی شکل می توانند برای زندگی تهدید کننده باشند.
برای کم خونی چی خوبه
بهتر است بدانید تمامی انواع کم خونی قابل پیشگیری نیستند. اما پیروی از یک رژیم غذایی سالم نقش موثری در بهبود و درمان این بیماری دارد:
- مصرف غذاهای حاوی آهن مانند گوشت گوسفند، لوبیا، عدس
- مصرف فولات یا اسید فولیک مانند سبزیجات برگ تیره، نخود سبز، بادام زمینی
- ویتامین ب 12 مانند گوشت، لبنیات و غلات غنی شده و سویا
- ویتامین ث مانند مرکبات، آب میوه ها، فلفل، کلم بروکلی، گوجه فرنگی، خربزه و توت فرنگی
اگر به رژیم غذایی سالم دسترسی ندارید، می توانید از مکمل های مولتی ویتامین استفاده کنید.
تشخیص کم خونی
برای تشخیص این بیماری روش های متعددی به کار برده می شوند که به شرح زیرند:
- آزمایش CBC ( در این آزمایش میزان گلبول های قرمز خون شمارش می شود)
- آزمایش مغز استخوان ( البته تمامی اشکال این بیماری این آزمایش را انجام نمی دهند)
درمان کم خونی
در مان این بیماری به علل آن بستگی دارد. به طور کلی درمان های زیر برای این بیماری پیشنهاد می شوند:
- استفاده از مکمل های حاوی آهن
- توقف خونریزی ( اگر این بیماری ناشی از خونریزی است باید خونریزی متوقف شود)
- استفاده از مکمل های حاوی اسید فولیک و ویتامین ث
- استفاده از مکمل های حاوی ویتامین ب 12
اگر این بیماری مزمن باشد، ممکن است درمان خاصی برای آن وجود نداشته باشد. گاهی باید برای درمان این بیماری خون به بیمار تزریق شود. در برخی از انواع این بیماری مانند کمخونی آپلاستیک برای درمان باید پیوند مغز استخوان صورت گیرد.
اگر فرد به کم خونی همولیتیک مبتلا باشد باید عفونت های بدن خود را درمان کند و با نظر پزشک داروهایی را مصرف کند که سیستم ایمنی بدن را سر کوب می کنند. زیرا گاهی سیستم ایمنی بدن به سلولهای قرمز خون حمله می کند.
اگر فرد به بیماری کمخونی سلولهای داسی شکل مبتلا باشد، باید از داروهای تسکین دهنده درد استفاده کند. همچنین، ممکن است پزشک تزریق خون و استفاده از مکملهای اسید فولیک را توصیه کند. از داروهایی نظیر هیدروکسی اوره برای درمان این بیماری استفاده می شود.
در بیماری تالاسمی، اگر خفیف باشد، نیاز به درمان ندارد، اما در نمونه های شدید آن خون به بیمار تزریق می شود و یا از مکمل های اسید فولیک و یا پیوند سلولهای مغز استخوان استفاده می شود.
مجله سلامت داروخانه آنلاین مکمل زیر را برای تامین آهن پیشنهاد می دهد:
