به علت افزایش حجم خون مادر در دوران بارداری، میزان گلبولهای قرمز در واحد حجم خون کم میشود و در نتیجه نیاز به آهن افزایش مییابد. در دوران بارداری نیاز بدن زن باردار به آهن به میزان زیادی افزایش می یابد. آهن به منظور تولید هموگلوبین خون ضروری میباشد و دوران بارداری زمانی است که مقدار خون بدن شخص باردار تا ۵۰% حد طبیعی بیشتر میشود. برای تولید هموگلوبین به میزان لازم که حجم خون مناسب ساخته شود آهن اضافی لازم است. بدن شما مقداری آهن اضافی نیز برای مصارف جفت و جنین نیاز دارد.
اما علل دیگری هم برای کمخونی مادر وجود دارد، از جمله خونریزیهایی که در دوران بارداری اتفاق میافتد، مثل خونریزیهای سه ماهه اول در اثر سقط جنین، حاملگی خارج از رحم، بیماری مول یا خونریزیهای سه ماهه سوم در اثر کندهشدن جفت، جفت سر راهی یا خونریزیهای حین و بعد از زایمان که بسیار خطرناک بوده و نیاز به بستری کردن بیمار و احتمالا تزریق خون به صورت اورژانسی وجود دارد.
از علل دیگر کمخونی در بارداری، کمبود فولات در غذاهای مصرفی است که منجر به نوع خاصی از کمخونی میشود. این موارد که بسیار نادر هستند معمولا در کسانی پیش میآید که از سبزیجات حاوی اسیدفولیک به میزان کافی استفاده نمیکنند و بر اساس تشخیص پزشک و با مصرف اسید فولیک به میزان کافی، بیماری کمخونی آنها درمان میشود.
نوع نادر دیگر کمخونی در اثر کمبود ویتامین B12 پیش میآید، که در این افراد اغلب سابقه رژیم طولانی گیاهخواری وجود دارد یعنی از گوشت و تخممرغ و شیر به مدت طولانی استفاده نکردهاند؛ یا در کسانی که بیماری ژنتیکی خاصی دارند و روده آنها این مواد مغذی را جذب نمیکند؛ یا تحت اعمال جراحی خاص روده یا معده قرار گرفتهاند که دستگاه گوارش آنها دیگر به میزان کافی این مواد را جذب نمیکند. در این افراد هم با تجویز ویتامین B12 درمان انجام میشود.
نوع دیگر کمخونی، کمخونی در اثر بیماریهای مزمن است مثل بیماری مزمن کلیوی یا آرتریت روماتوئید یا بیماری سل که هر کدام درمان خاص خود را دارند.
از انواع دیگر کمخونی که به خصوص در شمال کشور شایع است، انواع تالاسمیها هستند. تالاسمی یک نوع اختلال ژنتیکی در ساخت هموگلوبین موجود در گلبولهای قرمز خون است. این بیماری به دلیل اشکال مختلف ژنتیکی به شکلهای متفاوتی دیده میشود، مثل تالاسمی آلفا یا بتا.
پیشگیری و درمان کم خونی
- مصرف مرتب مکملهای دوران بارداری
- داشتن تغذیه مناسب در دوران بارداری
- مصرف سبزیجات و میوههای مناسب در دوران بارداری مانند : لوبیا، کشمش، خرما، آلو، انجیر، زردآلو، سیبزمینی (با پوست)، کلم بروکلی، چغندر، سبزیجات دارای برگهای سبز، نانهای سبوسدار، شیرۀ قند سیاه، و غلات غنیشده با آهن.
- مصرف آب میوههای سرشار از ویتامین cبرای جذب بهتر آهن مواد غذایی و مکملها مانند آب لیمو ،آب گوجهفرنگی ،توتفرنگی ، گریپفروت ، کیوی و...
- مصرف نکردن مواد حاوی کلسیم به هنگام مصرف مکملهای آهن بهتر است شیر در فاصله بین دو وعده غذا مصرف گردد. کلسیم مانع از جذب آهن می شود.